(1)

Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/107/WE (4) i 2008/50/WE (5) istotnie zmieniono. Ze względu na konieczność wprowadzenia dalszych zmian i w celu zapewnienia jasności dyrektywy te powinny zostać przekształcone.

(2)

W komunikacie z dnia 11 grudnia 2019 r. zatytułowanym „Europejski Zielony Ład” Komisja Europejska określiła ambitny plan działania na rzecz przekształcenia Unii w sprawiedliwe i dostatnie społeczeństwo, którego gospodarka będzie nowoczesna, zasobooszczędna i konkurencyjna, mający na celu ochronę, zachowanie i poprawę kapitału naturalnego Unii oraz ochronę zdrowia i dobrostanu obywateli przed zagrożeniami i negatywnymi skutkami związanymi ze środowiskiem. W szczególności w odniesieniu do czystego powietrza Komisja zobowiązała się do dalszej poprawy jakości powietrza i lepszego dostosowania unijnych norm jakości powietrza do zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Komisja zapowiedziała również w Europejskim Zielonym Ładzie poprawę przepisów o monitorowaniu, modelowaniu i planowaniu w dziedzinie jakości powietrza.

(3)

W komunikacie z dnia 12 maja 2021 r. zatytułowanym „Droga do zdrowej planety dla wszystkich. Plan działania UE na rzecz eliminacji zanieczyszczeń wody, powietrza i gleby” Komisja przyjęła plan działania na rzecz eliminacji zanieczyszczeń, w którym m.in. odniesiono się do aspektów Europejskiego Zielonego Ładu związanych z zanieczyszczeniem środowiska i zobowiązano się do zmniejszenia do 2030 r. skutków zanieczyszczenia powietrza dla zdrowia o ponad 55 % oraz do zmniejszenia o 25 % liczby ekosystemów Unii, w których zanieczyszczenie powietrza zagraża różnorodności biologicznej.

(4)

W planie działania na rzecz eliminacji zanieczyszczeń określono również wizję na 2050 r., gdy zanieczyszczenie powietrza zostanie zredukowane do poziomów nieuznawanych już za szkodliwe dla zdrowia i ekosystemów naturalnych. W tym celu należy stosować etapowe podejście do wyznaczania obecnych i przyszłych unijnych norm jakości powietrza, wprowadzać normy jakości powietrza na 2030 r. i na kolejne lata oraz opracować perspektywę dostosowania norm do najbardziej aktualnych wytycznych WHO dotyczących jakości powietrza najpóźniej do 2050 r. z wykorzystaniem mechanizmu regularnego przeglądu zapewniającego uwzględnienie najnowszych ustaleń naukowych. Ze względu na związki między zmniejszeniem zanieczyszczenia a dekarbonizacją dążeniu do osiągnięcia celu długoterminowego, jakim jest eliminacja zanieczyszczeń, powinno towarzyszyć równolegle ograniczanie emisji gazów cieplarnianych, o którym mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1119 (6).

(5)

We wrześniu 2021 r. WHO uaktualniła swoje wytyczne dotyczące jakości powietrza na podstawie obszernego sprawozdania podsumowującego wyniki badań naukowych nad wpływem zanieczyszczenia powietrza na zdrowie. W uaktualnionych wytycznych WHO dotyczących jakości powietrza zwrócono uwagę na nowe dowody na konsekwencje niskiego poziomu narażenia na zanieczyszczenie powietrza oraz określono w nich niższe poziomy pyłu zawieszonego (PM_{10 i PM2,5}) i dwutlenku azotu w porównaniu z poprzednimi wytycznymi. Niniejsza dyrektywa uwzględnia najnowsze dane naukowe, w tym najbardziej aktualne wytyczne WHO dotyczące jakości powietrza.

(6)

W ciągu ostatnich 30 lat przepisy unijne i krajowe przyniosły stałą redukcję szkodliwych emisji zanieczyszczeń powietrza i wynikającą stąd poprawę jakości powietrza. Warianty polityki przeanalizowane w ocenie skutków towarzyszącej niniejszej dyrektywie wskazują na dodatkowe korzyści społeczno-gospodarcze netto wynikające z dalszej redukcji zanieczyszczenia powietrza i na to, że przewidywane korzyści pieniężne w dziedzinie zdrowia i środowiska znacznie przewyższają oczekiwane koszty wdrożenia.

(7)

Wprowadzając odpowiednie środki na szczeblu unijnym i krajowym, aby osiągnąć cel eliminacji zanieczyszczeń powietrza, państwa członkowskie, Parlament Europejski, Rada i Komisja powinny kierować się zasadą ostrożności, zasadą podejmowania działań prewencyjnych, zasadą uwzględniania szkód dla środowiska priorytetowo u źródła i zasadą „zanieczyszczający płaci”, zapisanymi w TFUE, oraz zasadą „nie szkodzić” określoną w Europejskim Zielonym Ładzie, a także uznawać prawo człowieka do czystego, zdrowego i zrównoważonego środowiska, ujęte w rezolucji Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych 76/300 z dnia 28 lipca 2022 r. Powinny one między innymi mieć na uwadze: wkład poprawy jakości powietrza w zdrowie ludzi, jakość środowiska i odporność ekosystemu, dobrostan obywateli, równość i ochronę wrażliwych grup ludności i grup szczególnie narażonych, koszty opieki zdrowotnej, dobrobyt społeczeństwa, zatrudnienie i konkurencyjność gospodarki; transformację energetyczną, wzmocnienie bezpieczeństwa energetycznego i zwalczanie ubóstwa energetycznego; bezpieczeństwo żywnościowe i przystępność cenową żywności; rozwój zrównoważonych i inteligentnych rozwiązań w zakresie mobilności i transportu oraz ich infrastruktury; skutki zmian zachowań; skutki polityki fiskalnej; sprawiedliwość i solidarność między państwami członkowskimi i wewnątrz nich, z uwzględnieniem ich możliwości ekonomicznych, specyfiki krajowej, na przykład szczególnej sytuacji wysp, oraz potrzeby stopniowej konwergencji; potrzebę zadbania za pomocą odpowiednich programów edukacyjnych i szkoleniowych, w tym dla pracowników służby zdrowia, o to, by transformacja była sprawiedliwa i uczciwa społecznie; najlepsze dostępne i najbardziej aktualne dowody naukowe, w szczególności ustalenia zgłoszone przez WHO; potrzebę uwzględnienia ryzyka związanego z zanieczyszczeniem powietrza w decyzjach dotyczących inwestycji i planowania; opłacalność, najlepsze dostępne rozwiązania technologiczne i neutralność technologiczną w odniesieniu do osiągania ograniczeń emisji zanieczyszczeń powietrza.

(8)

Niniejsza dyrektywa przyczynia się do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju ONZ, a zwłaszcza celów nr 3, 7, 10, 11 i 13.

(9)

W ogólnym unijnym programie działań w zakresie środowiska do 2030 r., przyjętym decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/591 (7) (ósmy unijny program działań w zakresie środowiska), wyznaczono m.in. cel polegający na osiągnięciu nietoksycznego środowiska, w którym zdrowie i dobrostan ludzi, zwierząt i ekosystemów będą chronione przed zagrożeniami i negatywnymi skutkami związanymi ze środowiskiem, oraz w tym celu stwierdzono m.in., że trzeba dalej usprawniać metody monitorowania, ściślej współpracować na płaszczyźnie międzynarodowej, lepiej informować społeczeństwo i poprawić dostęp do wymiaru sprawiedliwości. Jest to podstawą celów określonych w niniejszej dyrektywie.

(10)

Komisja powinna prowadzić regularne przeglądy danych naukowych o zanieczyszczeniach oraz ich wpływie na zdrowie ludzkie i środowisko, a także m.in. bezpośrednich i pośrednich kosztów opieki zdrowotnej związanych z zanieczyszczeniem powietrza, kosztów środowiskowych oraz zmian zachowań, zmian fiskalnych i rozwoju technologicznego. Na podstawie tego przeglądu Komisja powinna oceniać, czy odpowiednie normy jakości powietrza nadal umożliwiają osiągnięcie celów niniejszej dyrektywy. Komisja powinna przeprowadzić pierwszy taki przegląd przed dniem 31 grudnia 2030 r. Prowadząc przegląd, Komisja powinna ocenić warianty i harmonogramy dostosowania norm jakości powietrza do najnowszych wytycznych WHO dotyczących jakości powietrza oraz to, czy normy jakości powietrza wymagają aktualizacji w oparciu o najnowsze ustalenia naukowe, czy należy włączyć do nich kolejne zanieczyszczenia oraz czy należy zmienić przepisy o odroczeniu terminów osiągnięcia i transgranicznym zanieczyszczeniu powietrza. Jeżeli w wyniku przeglądu Komisja uzna to za niezbędne, powinna przedstawić wniosek dotyczący zmiany norm jakości powietrza lub włączenia do nich innych zanieczyszczeń. Jeżeli Komisja uzna to za konieczne, powinna też przedstawić wnioski dotyczące wprowadzenia lub zmiany wszelkich odpowiednich przepisów dotyczących źródeł zanieczyszczeń, by pomóc osiągnąć proponowane zmienione normy jakości powietrza i zaproponować, jakie dalsze działania należy podjąć na szczeblu Unii.

(11)

Jakość powietrza należy oceniać zgodnie ze wspólnym podejściem, w oparciu o wspólne kryteria oceny. Oceniając jakość powietrza, należy wziąć pod uwagę wielkość populacji i ekosystemów narażonych na zanieczyszczenie powietrza. Wskazane jest zatem, by podzielić terytorium każdego z państw członkowskich na strefy sklasyfikowane tak, by odzwierciedlić gęstość zaludnienia i jednostki terytorialne średniego narażenia.

(12)

Pomiary stałe powinny być obowiązkowe w strefach, gdzie przekroczono progi oszacowania. Modelowanie i pomiary wskaźnikowe, a także informacje z pomiarów stałych umożliwiają interpretację danych punktowych z uwzględnieniem geograficznego rozkładu stężeń. Zastosowanie takich uzupełniających metod oceny powinno też pozwolić na zmniejszenie minimalnej wymaganej liczby punktów pomiarowych do pomiarów stałych w strefach, gdzie dotrzymane są wartości dopuszczalne lub docelowe, ale progi oszacowania zostały przekroczone. W strefach, gdzie przekroczono wartości dopuszczalne lub docelowe, po upływie dwóch lat od przyjęcia aktów wykonawczych w sprawie modelowania i określania reprezentatywności przestrzennej punktów pomiarowych do oceny jakości powietrza należy stosować oprócz obowiązkowych pomiarów stałych również modelowanie lub pomiary wskaźnikowe. Należy również prowadzić dodatkowe monitorowanie stężeń tła i depozycji zanieczyszczeń w powietrzu, aby umożliwić lepsze zrozumienie poziomów zanieczyszczeń i ich rozprzestrzeniania się.

(13)

W stosownych przypadkach należy stosować modelowanie, by umożliwić interpretację danych punktowych z uwzględnieniem geograficznego rozkładu stężeń zanieczyszczeń, co może ułatwić wykrywanie niezgodności z normami jakości powietrza oraz dostarczać danych na potrzeby planów ochrony powietrza i planów działania na rzecz jakości powietrza oraz rozmieszczenia punktów pomiarowych. Zachęca się państwa członkowskie, by oprócz przestrzegania wymogów monitorowania jakości powietrza określonych w niniejszej dyrektywie wykorzystywały w monitorowaniu produkty informacyjne i dodatkowe narzędzia - np. regularne sprawozdania oceniające i sprawozdania z oceny jakości, aplikacje internetowe wspierające planowanie i wdrażanie polityki - dostarczane w komponencie „obserwacja Ziemi” unijnego programu kosmicznego, a zwłaszcza usługę programu Copernicus dotyczącą monitorowania atmosfery.

(14)

Na superstacjach monitoringu na obszarach tła miejskiego i pozamiejskiego trzeba mierzyć poziom nowych substancji zanieczyszczających, np. cząstek ultradrobnych, sadzy i węgla elementarnego, a także amoniaku oraz utleniającego potencjału pyłu zawieszonego, by wspierać naukowe zrozumienie ich wpływu na zdrowie ludzkie i środowisko, zgodnie z zaleceniami WHO. W państwach członkowskich o terytorium mniejszym niż 10 000 km2 wystarczające będą pomiary na superstacjach monitoringu na obszarach tła miejskiego.

(15)

Należy prowadzić dokładne pomiary drobnego pyłu zawieszonego (PM_{2,5), by lepiej zrozumieć wpływ tego zanieczyszczenia i opracować odpowiednią politykę. Pomiary te należy prowadzić zgodnie z programem współpracy w zakresie monitoringu i oceny przenoszenia na dalekie odległości zanieczyszczeń powietrza w Europie (EMEP) ustanowionym na mocy konwencji Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ (EKG ONZ) z 1979 r. w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości, zatwierdzonej decyzją Rady 81/462/EWG (8}), i protokołów do tej konwencji, w tym protokołu z Göteborga z 1999 r. w sprawie przeciwdziałania zakwaszeniu, eutrofizacji i powstawaniu ozonu w warstwie przyziemnej, zmienionego w 2012 r.

(16)

By zapewnić odpowiednią reprezentatywność i porównywalność danych o jakości powietrza w obrębie całej Unii, trzeba w ocenie jakości powietrza stosować znormalizowane techniki pomiaru i wspólne kryteria dotyczące liczby i rozmieszczenia punktów pomiarowych. W ocenie jakości powietrza można stosować metody inne niż pomiary, dlatego trzeba określić kryteria stosowania i wymagany stopień dokładności takich metod.

(17)

Za istotne uznaje się wprowadzenie referencyjnych metod pomiaru. Komisja zleciła już prace dotyczące sporządzenia norm EN o pomiarze wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych oraz o ocenie działania systemów czujników w odniesieniu do określania stężeń zanieczyszczeń gazowych i pyłu zawieszonego (PM_{10 i PM2,5}) w powietrzu, z myślą o opracowaniu i przyjęciu tych norm w szybkim terminie. Z braku znormalizowanych metod EN należy zezwolić na stosowanie międzynarodowych lub krajowych znormalizowanych referencyjnych metod pomiaru lub specyfikacji technicznych Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego (CEN).

(18)

Mając na względzie ochronę zdrowia ludzkiego i środowiska jako całości, należy przede wszystkim zwalczać emisje zanieczyszczeń u źródła oraz wskazywać i wdrażać na szczeblu lokalnym, krajowym i unijnym najskuteczniejsze środki redukcji emisji, zwłaszcza z rolnictwa, przemysłu, transportu, systemów ogrzewania i chłodzenia oraz wytwarzania energii. Z tego względu powinno się unikać emisji szkodliwych zanieczyszczeń powietrza, zapobiegać jej lub ją ograniczać oraz ustanowić właściwe normy jakości powietrza, m.in. na podstawie najbardziej aktualnych dowodów naukowych, w tym zaleceń WHO.

(19)

Dowody naukowe wskazują, że dwutlenek siarki, dwutlenek azotu i tlenki azotu, pył zawieszony (PM_{10 i PM2,5}), benzen, tlenek węgla, arsen, kadm, ołów, nikiel, niektóre wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne i ozon wywołują szereg istotnych negatywnych skutków dla zdrowia ludzkiego oraz są powiązane z szeregiem chorób niezakaźnych, pogorszeniem stanu zdrowia i większą umieralnością. Stężenie tych substancji w otaczającym powietrzu oraz ich depozycja oddziałują na zdrowie ludzkie i środowisko.

(20)

Chociaż zanieczyszczenia powietrza to powszechnie występujący problem dla zdrowia, związane z nim ryzyko nie jest takie samo dla całej populacji - dotyka on mocniej wrażliwe i szczególnie narażone grupy ludności. W niniejszej dyrektywie uznano zwiększone ryzyko i szczególne potrzeby wrażliwych i szczególnie narażonych na skutki zanieczyszczenia powietrza grup ludności; służy ona ich informowaniu i ochronie.

(21)

Według sprawozdania Europejskiej Agencji Środowiska nr 22/2018 zatytułowanego „Zróżnicowany poziom narażenia i nierówny wpływ: podatność społeczeństwa na zanieczyszczenie powietrza, hałas i ekstremalne temperatury w Europie” zanieczyszczenie powietrza w większym stopniu wpływa na zdrowie osób o niższym statusie społeczno-ekonomicznym niż na zdrowie ogółu ludności, gdyż grupa ta jest zarazem bardziej narażona i bardziej wrażliwa. Niniejsza dyrektywa uwzględnia społeczne aspekty zanieczyszczenia powietrza oraz społeczno-gospodarcze skutki podejmowanych środków.

(22)

Oddziaływanie arsenu, kadmu, ołowiu, rtęci, niklu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych na zdrowie ludzkie, w tym przez łańcuch pokarmowy, i na środowisko spowodowane jest również ich depozycją. Trzeba uwzględnić akumulację tych substancji w glebie i ochronę wód podziemnych.

(23)

Według najbardziej aktualnych zaleceń WHO należy zmniejszyć średnie narażenie ludności na zanieczyszczenia o najwyższym udokumentowanym wpływie na zdrowie ludzkie: pył drobny zawieszony (PM_2,5) i dwutlenek azotu. W tym celu należy również wprowadzić wymóg redukcji średniego narażenia na te substancje zanieczyszczające, jako uzupełniającą normę jakości powietrza, a nie zamiast wartości dopuszczalnych.

(24)

Ocena adekwatności dyrektyw w sprawie jakości powietrza (dyrektywy 2004/107/WE i 2008/50/WE) wykazała, że wartości dopuszczalne dają lepsze wyniki w postaci obniżenia stężenia zanieczyszczeń niż inne rodzaje norm jakości powietrza, np. wartości docelowe. By zminimalizować szkodliwe skutki dla zdrowia ludzkiego - zwłaszcza we wrażliwych i szczególnie narażonych grupach ludności - i dla środowiska, należy określić wartości dopuszczalne stężeń dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, pyłu zawieszonego (PM_{10 i PM2,5}), benzenu, tlenku węgla, arsenu, kadmu, ołowiu, niklu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w powietrzu. Benzo(a)piren powinien być znacznikiem rakotwórczego ryzyka związanego z obecnością wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w powietrzu.

(25)

Aby umożliwić państwom członkowskim przygotowanie się do zmienionych norm jakości powietrza określonych w niniejszej dyrektywie oraz aby zapewnić ciągłość prawa, należy wyznaczyć okres przejściowy do czasu rozpoczęcia stosowania nowych wartości dopuszczalnych i wartości docelowych, w którym wartości dopuszczalne będą identyczne z wartościami określonymi w uchylanych dyrektywach.

(26)

Ozon to zanieczyszczenie o charakterze transgranicznym powstające w atmosferze w wyniku emisji zanieczyszczeń pierwotnych. Niektórych spośród tych zanieczyszczeń powietrza dotyczy dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2284 (9). Ozon w warstwie przyziemnej ma negatywny wpływ nie tylko na zdrowie ludzi, ale także na roślinność i ekosystemy. Postępy w osiąganiu dopuszczalnych wartości oraz celów długoterminowych dla ozonu ustalonych w niniejszej dyrektywie należy określić na podstawie celów i zobowiązań w zakresie redukcji emisji ustanowionych w dyrektywie (UE) 2016/2284 oraz przez wdrażanie efektywnych kosztowo środków, planów działań na rzecz jakości powietrza i, w stosownych przypadkach, planów ochrony powietrza.

(27)

Wartości docelowe ozonu i cele długoterminowe mające skutecznie chronić przed szkodliwym wpływem ozonu na zdrowie ludzkie, roślinność i ekosystemy należy zaktualizować w świetle najbardziej aktualnych dowodów naukowych, w tym zaleceń WHO.

(28)

By chronić całą ludność, a zwłaszcza grupy wrażliwe i szczególnie narażone, przed krótkotrwałym narażeniem na podwyższone stężenia zanieczyszczeń, należy ustalić próg alarmowy i próg informowania dla dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, pyłu zawieszonego (PM_{10 i PM2,5}) i ozonu. Progi te powinny uruchamiać proces informowania ludności o zagrożeniach dla zdrowia związanych z narażeniem, a w stosownych przypadkach także o działaniach krótkoterminowych mających obniżyć poziom zanieczyszczenia powietrza w razie przekroczenia progu alarmowego.

(29)

Zgodnie z art. 193 TFUE państwa członkowskie mogą utrzymać lub wprowadzić bardziej rygorystyczne środki ochronne, pod warunkiem że będą one zgodne z postanowieniami traktatów i zostaną zgłoszone Komisji. Do takiego zgłoszenia można dołączyć wyjaśnienie procesu ustalania tych norm jakości powietrza oraz wykorzystane przy tym ustalenia naukowe.

(30)

Tam, gdzie jakość powietrza jest już dobra, należy ją utrzymać lub poprawić. Gdy istnieje ryzyko, że normy jakości powietrza ustalone w niniejszej dyrektywie nie zostaną osiągnięte, lub gdy nie zostały osiągnięte, państwa członkowskie powinny w terminach określonych w niniejszej dyrektywie przyjąć odpowiednie środki, by dotrzymać wartości dopuszczalnych, wymogów redukcji średniego narażenia i poziomów krytycznych oraz, w miarę możliwości, dotrzymać wartości docelowych i osiągnąć cele długoterminowe dotyczące ozonu.

(31)

Rtęć jest substancją bardzo niebezpieczną dla zdrowia ludzkiego i środowiska. Występuje ona w całym środowisku, a pod postacią metylortęci może akumulować się w organizmach, zwłaszcza w organizmach zajmujących wyższe miejsce w łańcuchu pokarmowym. Rtęć uwolniona do atmosfery może być przenoszona na dalekie odległości.

(32)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/852 (10) ma służyć ochronie zdrowia ludzkiego i środowiska przed uwalnianiem się rtęci, z uwzględnieniem cyklu życia produktu oraz produkcji, stosowania, zarządzania odpadami i emisji. Przepisy dotyczące monitorowania rtęci zawarte w niniejszej dyrektywie uzupełniają to rozporządzenie i dostarczają informacji do niego.

(33)

Zagrożenie dla roślinności i ekosystemów naturalnych w wyniku zanieczyszczenia powietrza jest szczególnie istotne na terenach znacznie oddalonych od obszarów miejskich. Dlatego ocena tego typu zagrożeń i dotrzymanie poziomów krytycznych wyznaczonych z myślą o ochronie roślin powinny się skupiać na obszarach oddalonych od terenów zabudowanych. Ocena ta powinna uwzględniać i uzupełniać wymogi ustanowione na podstawie dyrektywy (UE) 2016/2284 w celu monitorowania wpływu zanieczyszczenia powietrza na ekosystemy lądowe i wodne oraz zgłaszania takich skutków.

(34)

Udział zanieczyszczeń ze źródeł naturalnych można oceniać, ale nie można go kontrolować. Dlatego gdy udział zanieczyszczeń powietrza ze źródeł naturalnych można określić z wystarczającą pewnością, a stany przekroczeń wynikają całkowicie lub częściowo z udziału tych zanieczyszczeń, powinno być możliwe pominięcie go - na warunkach określonych w niniejszej dyrektywie - w ocenie zgodności z dopuszczalnymi wartościami jakości powietrza i wymogami redukcji średniego narażenia. Również udział w przekroczeniach wartości dopuszczalnych pyłu zawieszonego (PM₁₀) wynikający z posypywania dróg w okresie zimowym piaskiem lub solą powinno się móc pominąć w ocenie dotrzymania wartości dopuszczalnych jakości powietrza, pod warunkiem wprowadzenia odpowiednich środków mających zmniejszyć stężenia pyłu zawieszonego. Nieuwzględnianie tych udziałów nie uniemożliwia państwom członkowskim podejmowania działań mających zmniejszać ich wpływ na zdrowie.

(35)

Kluczowe znaczenie ma systematyczne monitorowanie jakości powietrza w obszarach wysokich stężeń zanieczyszczenia powietrza, w tym tam, gdzie poziom zanieczyszczenia jest silnie uzależniony od emisji ze źródeł silnych zanieczyszczeń, które mogą narazić jednostki i grupy ludności na podwyższone ryzyko wystąpienia niekorzystnych skutków zdrowotnych. W tym celu państwa członkowskie powinny zainstalować punkty pomiarowe w obszarach wysokich stężeń zanieczyszczenia powietrza i podjąć odpowiednie działania, by minimalizować wpływ zanieczyszczenia powietrza na zdrowie ludzi w tych miejscach.

(36)

Strefom o szczególnie trudnych warunkach należy wyjątkowo dać możliwość przedłużenia terminu zapewnienia zgodności z wartościami dopuszczalnymi jakości powietrza, gdy pomimo zastosowania odpowiednich środków redukcji zanieczyszczeń w określonych strefach istnieją poważne problemy z dotrzymaniem wartości dopuszczalnych. Każdemu przedłużeniu terminu w danej strefie powinien towarzyszyć szczegółowy plan działania na rzecz jakości powietrza, który oceni Komisja. W takim przypadku plan działania na rzecz jakości powietrza powinien określać odpowiednie środki, by okres przekroczenia był jak najkrótszy. Państwa członkowskie powinny też wykazać, że środki zapisane w swoich planach działania na rzecz jakości powietrza wdrożono, by zapewnić zgodność.

(37)

Plany ochrony powietrza należy opracować i zaktualizować dla stref lub jednostek terytorialnych średniego narażenia, w których stężenie zanieczyszczeń w powietrzu przekracza odpowiednie wartości dopuszczalne, wartości docelowe lub wymogi redukcji średniego narażenia. Należy też opracować i zaktualizować plany ochrony powietrza w odniesieniu do przekroczeń wartości docelowych ozonu, chyba że w danych okolicznościach nie ma istotnych możliwości zmniejszenia jego stężenia, a środki mające rozwiązać problem przekroczeń wiązałyby się z nieproporcjonalnymi kosztami.

(38)

Zanieczyszczenia powietrza emituje wiele źródeł i rodzajów działalności. By zapewnić spójność między różnymi politykami, plany ochrony powietrza lub plany działania na rzecz jakości powietrza powinny być w miarę możliwości zbieżne z planami i programami przygotowanymi na podstawie dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/49/WE (11) i 2010/75/UE (12) oraz dyrektywy (UE) 2016/2284.

(39)

Według orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości (13) samo sporządzenie planu ochrony powietrza nie oznacza, że dane państwo członkowskie wywiązało się z obowiązku zapewnienia poziomów zanieczyszczeń powietrza nieprzekraczających norm jakości powietrza wprowadzonych niniejszą dyrektywą.

(40)

Plany działania na rzecz jakości powietrza należy przygotować przed 2030 r., by zapewnić odpowiednie obniżenie poziomów zanieczyszczeń, jeżeli istnieje ryzyko, że państwa członkowskie nie osiągną w tym terminie wartości dopuszczalnych lub - w stosownych przypadkach - wartości docelowych. Plan działania na rzecz jakości powietrza powinien określać politykę i środki osiągania zgodności z tymi wartościami dopuszczalnymi, a w stosownych przypadkach również wartościami docelowymi w wyznaczonym terminie. Ze względu na jasność prawa i niezależnie od zastosowania specyficznej terminologii plan działania na rzecz jakości powietrza jest rodzajem planu ochrony powietrza zdefiniowanego w niniejszej dyrektywie.

(41)

Trzeba opracować plany działań krótkoterminowych określające, jakie środki krótkoterminowe należy zastosować w razie zagrożenia przekroczenia jednego lub kilku progów alarmowych, by zmniejszyć to zagrożenie i skrócić czas jego trwania. W określonych okolicznościach państwa członkowskie powinny móc powstrzymać się od opracowania planów działań krótkoterminowych dotyczących ozonu, jeżeli nie można zasadniczo zmniejszyć zagrożenia, czasu jego trwania lub stopnia przekroczenia.

(42)

Zanieczyszczenie powietrza nie zatrzymuje się na granicach i jest wspólne w całej Unii. W większości państw członkowskich znaczna część zanieczyszczeń pochodzi spoza ich terytorium. W stosownych przypadkach państwa członkowskie powinny współpracować ze sobą, jeżeli w wyniku znacznego zanieczyszczenia powstałego w innym państwie członkowskim poziom zanieczyszczenia przekracza lub prawdopodobnie przekroczy jakąkolwiek wartość dopuszczalną, wartość docelową, wymóg redukcji średniego narażenia lub próg alarmowy. Transgraniczny charakter niektórych zanieczyszczeń, takich jak ozon i pył zawieszony (PM_{10 i PM2,5}), wymaga od zainteresowanych państw członkowskich współpracy we wskazywaniu źródeł zanieczyszczenia powietrza i środków, jakie należy podjąć w odniesieniu do nich, a także w przygotowaniu skoordynowanych działań, takich jak koordynacja planów ochrony powietrza i planów działań krótkoterminowych, w których każde państwo członkowskie powinno zająć się źródłami zanieczyszczeń na swoim terytorium, by usunąć takie przekroczenia, a także w informowaniu społeczeństwa. W stosownych przypadkach państwa członkowskie powinny dążyć do współpracy z państwami trzecimi, kładąc szczególny nacisk na wczesne angażowanie krajów kandydujących. Komisja powinna być terminowo informowana o takiej współpracy, zapraszana do udziału i do pomocy w niej, a w stosownych przypadkach powinna być w stanie udzielać państwom członkowskim wsparcia technicznego na ich wniosek.

(43)

Zarówno państwa członkowskie, jak i Komisja muszą gromadzić i rozpowszechniać informacje o jakości powietrza oraz wymieniać się nimi, by lepiej zrozumieć możliwe konsekwencje zanieczyszczenia powietrza i opracować odpowiednią politykę. Dostępne aktualne informacje o stężeniach w powietrzu wszystkich zanieczyszczeń objętych uregulowaniami prawnymi, informacje o wpływie na zdrowie oraz plany ochrony powietrza, plany działania na rzecz jakości powietrza i plany działań krótkoterminowych powinny być też łatwo dostępne dla społeczeństwa oraz prezentowane spójnie i zrozumiale.

(44)

Aby zapewnić szeroki publiczny dostęp do informacji o jakości powietrza, informacje te należy podawać do wiadomości publicznej z wykorzystaniem cyfrowych i, w stosownych przypadkach, niecyfrowych kanałów komunikacji.

(45)

Informacje o stężeniach i depozycji zanieczyszczeń objętych uregulowaniami prawnymi powinny być przekazywane Komisji jako podstawa sprawozdań okresowych. By ułatwić korzystanie z informacji o jakości powietrza oraz ich porównywanie, dane należy udostępniać Komisji w formie znormalizowanej.

(46)

Trzeba dostosować procedury przekazywania danych, oceny i sprawozdawczości dotyczącej jakości powietrza, by umożliwić wykorzystanie środków elektronicznych i internetu jako głównych narzędzi udostępniania informacji oraz zapewnić spójność tych procedur z dyrektywą 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (14).

(47)

Wskazane jest stworzenie możliwości dostosowania kryteriów i metod oceny jakości powietrza, a także rodzaju przekazywanych informacji do postępu naukowo-technicznego.

(48)

Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości (15) państwa członkowskie nie mogą ograniczać legitymacji procesowej do kwestionowania decyzji organu publicznego do tych członków zainteresowanej społeczności, którzy brali udział we wcześniejszej procedurze administracyjnej prowadzącej do przyjęcia tej decyzji. Ponadto każda procedura odwoławcza musi być bezstronna, oparta na zasadzie równości, terminowa i niedyskryminacyjna ze względu na koszty oraz powinna przewidywać odpowiednie mechanizmy dochodzenia roszczeń, w tym w stosownych przypadkach nakazy sądowe. Ponadto zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości (16) dostęp do wymiaru sprawiedliwości należy przyznać co najmniej zainteresowanej społeczności.

(49)

Niniejsza dyrektywa nie narusza praw podstawowych i jest zgodna z zasadami uznanymi w szczególności w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „Kartą”). Gdy szkoda dla zdrowia ludzkiego wystąpi w wyniku naruszenia przepisów krajowych transponujących art. 19 ust. 1-5 i art. 20 ust. 1 i 2 niniejszej dyrektywy, a naruszenie to było umyślne lub wynikało z zaniedbania, państwa członkowskie powinny zapewnić osobom dotkniętym takimi naruszeniami prawo do dochodzenia i uzyskania od odpowiedniego właściwego organu odszkodowania za tę szkodę. Przepisy dotyczące odszkodowania, dostępu do wymiaru sprawiedliwości i kar określone w niniejszej dyrektywie mają na celu unikanie szkodliwych skutków zanieczyszczenia powietrza dla zdrowia ludzkiego i środowiska, zapobieganie im i ich ograniczanie, zgodnie z art. 191 ust. 1 TFUE. Celem tych przepisów jest więc zintegrowanie z politykami Unii wysokiego poziomu ochrony środowiska i poprawy jego jakości zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, o czym mowa w art. 37 Karty, oraz skonkretyzowanie obowiązku ochrony prawa do życia i prawa człowieka do integralności oraz prawa do opieki zdrowotnej, o których mowa w art. 2, 3 i 35 Karty. Niniejsza dyrektywa przyczynia się ponadto do zapewniania prawa do skutecznego środka prawnego przed sądem, o którym mowa w art. 47 Karty, w odniesieniu do ochrony zdrowia ludzkiego. Kary przewidziane w niniejszej dyrektywie powinny być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.

(50)

W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszej dyrektywy należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze w odniesieniu do dalszych szczegółów technicznych dotyczących modelowania; określenia reprezentatywności przestrzennej punktów pomiarowych; wykazania i odejmowania przekroczeń, które można przypisać źródłom naturalnym; określenia udziału resuspensji cząstek stałych w wyniku posypywania dróg piaskiem lub solą w okresie zimowym; wymogów dotyczących prognoz sporządzanych na potrzeby odroczenia terminów osiągnięcia oraz informacji, które należy zawrzeć w sprawozdaniach z wdrażania; wymogów dotyczących przekazywania informacji i sprawozdawczości dotyczącej jakości powietrza w odniesieniu do (i) ustanowienia przepisów dotyczących informacji o jakości powietrza, które mają być udostępniane Komisji przez państwa członkowskie, i ram czasowych dotyczących przekazywania tych informacji oraz (ii) usprawnienia sposobu przekazywania danych oraz wzajemnej wymiany informacji i danych z sieci i poszczególnych punktów pomiarowych wykonujących pomiary zanieczyszczenia powietrza w państwach członkowskich. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 (17).

(51)

Aby niniejsza dyrektywa nadal spełniała swoje cele, zwłaszcza dotyczące unikania szkodliwych skutków zanieczyszczenia powietrza dla zdrowia ludzkiego i środowiska, zapobiegania im i ich ograniczania, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów prawnych zgodnie z art. 290 TFUE dotyczących zmiany załączników III-VII, IX i X do niniejszej dyrektywy w celu uwzględnienia postępu naukowego i technicznego w odniesieniu do oceny jakości powietrza, pomiarów, które należy uwzględniać w planach działań krótkoterminowych, oraz informowania społeczeństwa. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa (18). W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.

(52)

Zobowiązanie do transpozycji niniejszej dyrektywy do prawa krajowego powinno być ograniczone do tych przepisów, które stanowią merytoryczną zmianę w porównaniu z wcześniejszymi dyrektywami. Zobowiązanie do transpozycji przepisów niezmienionych wynika z wcześniejszych dyrektyw.

(53)

Niniejsza dyrektywa nie powinna naruszać zobowiązań państw członkowskich dotyczących terminów transpozycji do prawa krajowego dyrektyw określonych w części B załącznika XI do niniejszej dyrektywy.

(54)

Ponieważ celu niniejszej dyrektywy, czyli wprowadzenia przepisów dotyczących jakości powietrza mających wyeliminować zanieczyszczenia, tak by stopniowo poprawiać jakość powietrza w Unii do poziomów nieuznawanych już za szkodliwe dla zdrowia ludzkiego, ekosystemów naturalnych lub różnorodności biologicznej, nie można w wystarczającym stopniu osiągnąć na szczeblu państw członkowskich z powodu ponadgranicznego charakteru zanieczyszczeń powietrza, natomiast ze względu na ich zasięg i skutki możliwe jest lepsze osiągnięcie tych celów na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu,

1.

w przypadku PM_2,5:

2.

w przypadku NO₂:

-

dla wartości docelowej na potrzeby ochrony zdrowia ludzkiego: ważne dane dla jednego roku,

-

dla wartości docelowej na potrzeby ochrony roślinności: ważne dane dla trzech lat.

1.

Jakość powietrza ocenia się we wszystkich lokalizacjach z wyjątkiem tych, które wyszczególniono w pkt 2.

Pkt B i C stosuje się do lokalizacji punktów pomiarowych. Zasady określone w pkt B i C mają również zastosowanie w stopniu, w jakim są odpowiednie do identyfikacji poszczególnych miejsc, w których określa się stężenia danych zanieczyszczeń, w przypadku gdy jakość powietrza atmosferycznego jest oceniana za pomocą pomiarów wskaźnikowych lub modelowania.

2.

Zgodności z wartościami dopuszczalnymi i wartościami docelowymi na potrzeby ochrony zdrowia ludzkiego nie ocenia się w następujących miejscach:

a)

Lokalizacje punktów pomiarowych na potrzeby ochrony zdrowia ludzkiego dobiera się w taki sposób, aby zapewnić wiarygodne dane dotyczące:

b)

lokalizacje punktów pomiarowych wybiera się z zasady w taki sposób, aby uniknąć pomiaru mikrośrodowisk w bezpośrednim otoczeniu punktu pomiarowego, co oznacza, że lokalizacja punktu pomiarowego musi w miarę możliwości być dobrana w taki sposób, aby badane powietrze było reprezentatywne pod względem jakości dla odcinka ulicy nie krótszego niż 100 m w miejscach oddziaływania ruchu drogowego, nie mniejszego niż 25 m × 25 m w miejscach pomiarów oddziaływania z emisji z ogrzewania domowego i nie mniejszego niż 250 m × 250 m w miejscach pomiarów oddziaływania instalacji przemysłowych lub z innych źródeł takich jak porty lub lotniska;

c)

w przypadku oceny jakości powietrza w obszarach wysokich stężeń zanieczyszczenia powietrza punkty pomiarowe instaluje się w obrębie stref, w których występują najwyższe stężenia, na jakie ludność może być narażona bezpośrednio lub pośrednio przez okres wystarczająco długi w stosunku do okresu uśredniania wartości dopuszczalnych; takie punkty pomiarowe znajdują się, w stosownych przypadkach i w miarę możliwości, na obszarach, na których istnieje prawdopodobieństwo bezpośredniego lub pośredniego narażenia wrażliwych i szczególnie narażonych grup ludności przez istotny okres w powiązaniu z okresem uśredniania wartości dopuszczalnych lub docelowych, w tym między innymi terenów mieszkalnych, szkół, szpitali, centrów opiekuńczo- mieszkalnych oraz terenów biurowych;

d)

lokalizacje punktów pomiarowych na obszarach tła miejskiego wybiera się w taki sposób, aby na ich poziom zanieczyszczenia miał wpływ łączny udział zanieczyszczeń pochodzących ze wszystkich istotnych źródeł; poziom zanieczyszczenia nie może być zdominowany przez jedno źródło, chyba że sytuacja ta jest typowa dla większego obszaru miejskiego; wspomniane punkty pomiarowe mają z zasady być reprezentatywne dla terenu o powierzchni kilku kilometrów kwadratowych;

e)

lokalizacje punktów pomiarowych na obszarach tła pozamiejskiego dobiera się w taki sposób, aby na ich poziom zanieczyszczenia miał wpływ łączny udział zanieczyszczeń pochodzących z odpowiednich źródeł, ale nie z obszarów miejskich, głównych dróg lub terenów przemysłowych znajdujących się w ich pobliżu, tj. bliżej niż 5 km;

f)

w przypadku oceny oddziaływania pochodzących z ruchu drogowego lokalizacje punktów pomiarowych wybiera się tak, aby dostarczać dane o ulicach, na których występują największe stężenia, z uwzględnieniem natężenia ruchu (reprezentującego największe natężenie ruchu w strefie), lokalnych warunków dyspersji i zagospodarowania przestrzennego (na przykład w kanionach ulicznych);

g)

w przypadku oceny oddziaływania ogrzewania domowego punkty pomiarowe należy zainstalować po stronie zawietrznej od głównych źródeł, zgodnie z odpowiednim przeważającym kierunkiem wiatru w pobliżu tych źródeł;

h)

w przypadku oceny oddziaływania zanieczyszczeń ze źródeł przemysłowych, portów lub lotnisk przynajmniej jeden punkt pomiarowy instaluje się po stronie zawietrznej od głównych źródeł, zgodnie z odpowiednim przeważającym kierunkiem wiatru na terenie najbliższego obszaru mieszkalnego; w przypadku gdy stężenie tłowe nie jest znane, należy umieścić dodatkowy punkt pomiarowy w miejscu położonym pod wiatr, w stosunku do przeważającego kierunku wiatru; lokalizacje punktów pomiarowych można wybierać w taki sposób, aby możliwe było monitorowanie stosowania najlepszych dostępnych technik (BAT);

i)

w miarę możliwości punkty pomiarowe muszą być również reprezentatywne dla podobnych lokalizacji, które nie znajdują się w bezpośrednim sąsiedztwie tych punktów pomiarowych. w strefach, w których poziom zanieczyszczeń powietrza przekracza próg oszacowania, należy jasno określić obszar, dla którego reprezentatywny jest każdy punkt pomiarowy; w miarę możliwości różnymi obszarami reprezentatywności określonymi dla tych punktów pomiarowych obejmuje się całość strefy; stężenia na obszarach w strefie, które nie są objęte punktami pomiarowymi tej strefy, ocenia się za pomocą odpowiednich metod;

j)

uwzględnia się potrzebę umieszczania punktów pomiarowych na wyspach w przypadkach, w których jest to konieczne na potrzeby ochrony zdrowia ludzkiego.

k)

lokalizacje punktów pomiarowych wykonujących pomiary arsenu, kadmu, ołowiu, rtęci, niklu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych wybiera się w miarę możliwości w taki sposób, aby znajdowały się w tym samym miejscu, co punkty pomiarowe dla PM₁₀.

a)

obszar geograficzny może obejmować tereny nieprzylegające do siebie, ale musi zamykać się w granicach rozważanej strefy;

b)

w przypadku oceny przy pomocy modelowania stosuje się dostosowany system modelowania oparty o modelowane stężenia zanieczyszczeń dla lokalizacji punktu pomiaru, aby zapobiec systematycznej zmianie wyników oceny przez błędy modelu względem pomiaru;

c)

wskaźniki inne niż stężenia bezwzględne (np. percentyle) mogą być wzięte pod uwagę;

d)

dopuszczalne limity rozbieżności i ewentualne wartości graniczne dla różnych zanieczyszczeń mogą się zmieniać w zależności od charakterystyki punktu pomiaru;

e)

jako wskaźnik jakości powietrza dla danego roku stosuje się średnią roczną odnotowanych stężeń zanieczyszczeń.

a)

przepływu wokół czerpni punktu pomiarowego nie ograniczają (zasadniczo wolny przepływ w zakresie co najmniej 270o lub dla punktów pomiarowych na linii zabudowy - co najmniej 180o) żadne przeszkody utrudniające przepływ powietrza w pobliżu czerpni (w odległości co najmniej 1,5 m od budynków, balkonów, drzew i innych przeszkód, a co najmniej 0,5 m od najbliższego budynku w przypadku punktów pomiarowych reprezentatywnych dla jakości powietrza na linii zabudowy);

b)

zasadniczo czerpnię punktu pomiarowego umieszcza się na wysokości od 0,5 m (strefa oddychania) do 4 m powyżej poziomu gruntu; wyższa lokalizacja może również być odpowiednia, jeżeli punkt pomiarowy jest zlokalizowany w obszarze tła; decyzja mająca zastosowanie do takiej wyższej lokalizacji musi być w pełni udokumentowana;

c)

aby uniknąć bezpośredniego zasysania emitowanych zanieczyszczeń niewymieszanych z powietrzem, na które członkowie społeczeństwa prawdopodobnie nie są narażeni, nie umieszcza się czerpni w bezpośrednim sąsiedztwie źródeł emisji;

d)

otwór wylotowy układu pomiarowego umieszcza się w taki sposób, aby uniknąć ponownego zasysania powietrza przez czerpnię;

e)

dla wszystkich zanieczyszczeń punkty pomiarowe mierzące oddziaływanie z ruchu drogowego umieszcza się w odległości co najmniej 25 m od granic głównych skrzyżowań, ale w odległości nie większej niż 10 m od zewnętrznej krawędzi jezdni; do celów niniejszego punktu „zewnętrzna krawędź jezdni” oznacza linię oddzielającą ruch zmotoryzowany od innych obszarów; „główne skrzyżowanie” oznacza skrzyżowanie, które przerywa strumień ruchu i powoduje inne emisje (zatrzymywanie i ruszanie z miejsca) niż pozostała część drogi;

f)

do pomiarów depozycji na obszarach tła stosuje się wytyczne i kryteria EMEP;

g)

na potrzeby pomiaru ozonu państwa członkowskie zapewniają, aby punkt pomiarowy był usytuowany z dala od źródeł takich jak piece i kominy oraz w odległości większej niż 10 m od najbliższej drogi, zwiększając odległość w zależności od natężenia ruchu.

h)

Można również uwzględnić następujące czynniki:

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

a)

opis czynności przeprowadzonych w związku z oceną;

b)

zastosowane metody szczegółowe, z odniesieniami do opisów danej metody;

c)

źródła danych i informacji;

d)

opis wyników, zawierający wskaźniki niepewności i, w szczególności, określenie zasięgu każdego obszaru lub, w stosownych przypadkach, długości drogi przebiegającej w strefie, gdzie stężenia przekraczają jakąkolwiek wartość dopuszczalną, wartość docelową lub cel długoterminowy, oraz każdego obszaru, w obrębie którego stężenia przekraczają próg oszacowania;

e)

informacje dotyczące ludności potencjalnie narażonej na poziomy stężeń przekraczające jakąkolwiek wartość dopuszczalną na potrzeby ochrony zdrowia ludzkiego.

1.

2.

a)

wyznaczone instytucje referencyjne uczestniczyły w europejskiej sieci modelowania jakości powietrza ustanowionej przez JRC;

b)

najlepsze praktyki w zakresie modelowania jakości powietrza określone przez sieć w drodze konsensusu naukowego były przyjmowane w odpowiednim modelowaniu jakości powietrza na potrzeby spełniania wymogów prawnych na podstawie przepisów Unii, bez uszczerbku dla dostosowań modeli niezbędnych ze względu na szczególne okoliczności;

c)

jakość właściwego modelowania jakości powietrza była okresowo sprawdzana i poprawiana w wyniku wzajemnego porównywania organizowanego przez JRC;

d)

europejska sieć modelowania jakości powietrza odpowiadała za okresowe, przeprowadzane co najmniej raz na 5 lat, przeglądy maksymalnego stosunku niepewności modelowania wymienionego w tabeli 1 i 2 w pkt A niniejszego załącznika oraz za proponowanie Komisji w wyniku tych przeglądów wszelkich niezbędnych zmian.

1.

Metoda referencyjna pomiaru dwutlenku siarki w powietrzu

Metoda referencyjna pomiaru dwutlenku siarki w powietrzu odpowiada metodzie opisanej w normie EN 14212:2012 „Powietrze atmosferyczne - Standardowa metoda pomiaru stężenia ditlenku siarki za pomocą fluorescencji w nadfiolecie”.

2.

Metoda referencyjna pomiaru dwutlenku azotu i tlenków azotu w powietrzu

Metoda referencyjna pomiaru dwutlenku azotu i tlenków azotu w powietrzu odpowiada metodzie opisanej w normie EN 14211:2012 „Powietrze atmosferyczne - Standardowa metoda pomiaru stężenia ditlenku azotu i tlenku azotu za pomocą chemiluminescencji”.

3.

Metoda referencyjna pobierania próbek i pomiaru PM₁₀ w powietrzu

Metoda referencyjna pobierania próbek i pomiaru PM_{10 w powietrzu odpowiada metodzie opisanej w normie EN 12341:2023 „Powietrze atmosferyczne - Standardowa grawimetryczna metoda pomiarowa do określania stężeń masowych frakcji PM10 lub PM2,5} pyłu zawieszonego”.

4.

Metoda referencyjna pobierania próbek i pomiaru PM_2,5 w powietrzu

Metoda referencyjna pobierania próbek i pomiaru PM_{2,5 w powietrzu odpowiada metodzie opisanej w normie EN 12341:2023 „Powietrze atmosferyczne - Standardowa grawimetryczna metoda pomiarowa do określania stężeń masowych frakcji PM10 lub PM2,5} pyłu zawieszonego”.

5.

Referencyjna metoda poboru próbek i pomiaru arsenu, kadmu, ołowiu i niklu w powietrzu

Metoda referencyjna pobierania próbek arsenu, kadmu, ołowiu i niklu w powietrzu odpowiada metodzie opisanej w normie EN 12341:2023 „Powietrze atmosferyczne - Standardowa grawimetryczna metoda pomiarowa do określania stężeń masowych frakcji PM_{10 lub PM2,5 pyłu zawieszonego”. Metoda referencyjna pomiaru arsenu, kadmu, ołowiu i niklu w powietrzu odpowiada metodzie opisanej w normie EN 14902:2005 „Jakość powietrza atmosferycznego -Standardowa metoda oznaczania Pb, Cd, As i Ni we frakcji PM10} pyłu zawieszonego”.

6.

Metoda referencyjna pobierania próbek i pomiaru benzenu w powietrzu

Metoda referencyjna pobierania próbek i pomiaru benzenu w powietrzu odpowiada metodzie opisanej w normie EN 14662, części 1 (2005), 2 (2005) i 3 (2016) „Jakość powietrza atmosferycznego - standardowa metoda pomiaru stężeń benzenu”.

7.

Metoda referencyjna pomiaru tlenku węgla w powietrzu

Metoda referencyjna pomiaru tlenku węgla w powietrzu odpowiada metodzie opisanej w normie EN 14626:2012 „Powietrze atmosferyczne - Standardowa metoda pomiaru stężenia tlenku węgla za pomocą niedyspersyjnej spektroskopii w podczerwieni”.

8.

Metoda referencyjna pobierania próbek i pomiaru wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w powietrzu

Metoda referencyjna pobierania próbek wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w powietrzu odpowiada metodzie opisanej w normie EN 12341:2023 „Powietrze atmosferyczne - Standardowa grawimetryczna metoda pomiarowa do określania stężeń masowych frakcji PM_{10 lub PM2,5} pyłu zawieszonego”. Metoda referencyjna pomiaru benzo(a)pirenu w powietrzu odpowiada metodzie opisanej w normie EN 15549:2008 „Jakość powietrza - Standardowa metoda oznaczania stężenia benzo(a)pirenu w powietrzu atmosferycznym”. W związku z brakiem znormalizowanej metody EN w przypadku innych wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, o których mowa art. 9 ust. 8, państwa członkowskie mogą stosować znormalizowane metody krajowe lub metody ISO, takie jak norma ISO 12884.

9.

Metoda referencyjna pobierania próbek i pomiaru całkowitej rtęci w stanie gazowym w powietrzu

Metoda referencyjna pomiaru stężenia całkowitej rtęci w stanie gazowym w powietrzu odpowiada metodzie opisanej w normie EN 15852:2010 „Jakość powietrza atmosferycznego - standardowa metoda oznaczania rtęci gazowej całkowitej”.

10.

Metoda referencyjna pobierania próbek i analizy depozycji arsenu, kadmu, ołowiu, niklu, rtęci i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych

Metoda referencyjna określania depozycji arsenu, kadmu, ołowiu i niklu odpowiada metodzie opisanej w normie EN 15841:2009 „Jakość powietrza atmosferycznego - Standardowa metoda oznaczania arsenu, kadmu, ołowiu i niklu w depozycji atmosferycznej”.

Metoda referencyjna określania depozycji rtęci odpowiada metodzie opisanej w normie EN 15853:2010 „Jakość powietrza atmosferycznego - Standardowa metoda oznaczania depozycji rtęci”.

Metoda referencyjna określania depozycji benzo(a)pirenu i innych wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, o których mowa w art. 9 ust. 8, odpowiada metodzie opisanej w normie EN 15980:2011 „Jakość powietrza - Oznaczanie depozycji benzo[a]antracenu, benzo[b]fluorantenu, benzo[j]fluorantenu, benzo[k]fluorantenu, benzo[a]pirenu, dibenzo[a,h]antracenu i indeno[1,2,3-cd]pirenu”.

11.

Metoda referencyjna pomiaru ozonu w powietrzu

Metoda referencyjna pomiaru ozonu w powietrzu odpowiada metodzie opisanej w normie EN 14625:2012 „Powietrze atmosferyczne - Standardowa metoda pomiaru stężenia ozonu z wykorzystaniem fotometrii w nadfiolecie”.

12.

Metoda referencyjna pobierania próbek i pomiaru węgla elementarnego i węgla organicznego w powietrzu

Metoda referencyjna pobierania próbek węgla elementarnego i węgla organicznego w powietrzu odpowiada metodzie opisanej w normie EN 12341:2023 „Powietrze atmosferyczne - Standardowa grawimetryczna metoda pomiarowa do określania stężeń masowych frakcji PM_{10 lub PM2,5} pyłu zawieszonego”. Metoda referencyjna pomiaru węgla elementarnego i węgla organicznego w powietrzu odpowiada metodzie opisanej w normie EN 16909:2017 „Powietrze atmosferyczne - Pomiar węgla elementarnego (EC) i węgla organicznego (OC) osadzonego na filtrze”.

13.

Metoda referencyjna pobierania próbek i pomiaru NO₃ -, SO₄ 2-, Cl-, NH₄ +, Na+, K+, Mg2+, Ca2+ w PM_2,5 w powietrzu

Metoda referencyjna pobierania próbek NO₃ -, SO₄ 2-, Cl-, NH₄ +, Na+, K+, Mg2+, Ca2+ w PM_{2,5 w powietrzu odpowiada metodzie opisanej w normie EN 12341:2023 „Powietrze atmosferyczne - Standardowa grawimetryczna metoda pomiarowa do określania stężeń masowych frakcji PM10 lub PM2,5 pyłu zawieszonego”. Metoda referencyjna pomiaru NO3} -, SO₄ 2-, Cl-, NH₄ +, Na+, K+, Mg2+, Ca2+ w PM_{2,5 w powietrzu odpowiada metodzie opisanej w normie EN 16913:2017 „Powietrze atmosferyczne - Standardowa metoda pomiaru NO3} -, SO₄ 2-, Cl-, NH₄ +, Na+, K+, Mg2+, Ca2+ w PM_2,5 osadzonym na filtrze”.

14.

Metody pobierania próbek i pomiaru lotnych związków organicznych będących prekursorami ozonu, metanu, UFP, BC, zróżnicowania wielkości cząstek ultradrobnych, amoniaku, rtęci dwuwartościowej w postaci pyle zawieszonym i w stanie gazowym, kwasu azotowego, lewoglukozanu i potencjału utleniającego pyłu zawieszonego

W związku z brakiem znormalizowanej metody EN pobierania próbek i pomiaru lotnych związków organicznych będących prekursorami ozonu, metanu, UFP, BC, zróżnicowania wielkości cząstek ultradrobnych, amoniaku, rtęci dwuwartościowej w postaci pyłu zawieszonego i w stanie gazowym, kwasu azotowego, lewoglukozanu i potencjału utleniającego pyłu zawieszonego państwa członkowskie mogą wybrać, jakie metody pobierania próbek i pomiaru stosować, zgodnie z załącznikiem V i z uwzględnieniem celów pomiaru, w tym celów określonych w załączniku VII, stosownie do przypadku, w sekcji 3 pkt A i sekcji 4 pkt A. Jeżeli są dostępne, można stosować znormalizowane referencyjne metody pomiaru: międzynarodowe, EN lub krajowe lub specyfikacje techniczne CEN.

1.

2.

3.

4.

a)

region;

b)

miasto/miasta (mapy);

c)

punkt(-y) pomiarowy(-e) (mapa, współrzędne geograficzne).

a)

rodzaj strefy (obszar miejski, przemysłowy, pozamiejski) lub charakterystyka jednostki terytorialnej o średnim narażeniu lub jednostki terytorialnej, o której mowa w art. 19 ust. 2 (w tym obszary miejskie, przemysłowe, pozamiejskie);

b)

szacunkowa powierzchnia zanieczyszczonego obszaru (w km2) i szacunkowa liczba ludności narażonej na zanieczyszczenie;

c)

stężenia lub wskaźnik średniego narażenia dla danego zanieczyszczenia obserwowany od co najmniej 5 lat przed przekroczeniem do czasu pobrania najnowszych danych, w tym ich porównanie z wartościami dopuszczalnymi lub wymogami redukcji średniego narażenia i z celem w zakresie średniego stężenia ekspozycji.

a)

wykaz głównych źródeł emisji odpowiedzialnych za zanieczyszczenie;

b)

całkowita wielkość emisji z tych źródeł (w tonach/rok);

c)

ocena poziomu emisji (np. poziom miejski, poziom regionalny, poziom krajowy i udział emisji transgranicznych);

d)

podział źródeł zanieczyszczenia według odpowiednich sektorów przyczyniających się do przekroczenia w krajowym programie ograniczania zanieczyszczenia powietrza.

a)

wykaz i opis wszystkich środków uwzględnionych w planie ochrony powietrza lub planie działania na rzecz jakości powietrza, w tym wskazanie właściwego organu odpowiedzialnego za ich wdrożenie;

b)

ilościowe lub szacunkowe określenie redukcji emisji (w tonach/rok) oraz, jeśli dostępne, redukcji stężeń w odniesieniu do każdego środka, o których mowa w lit. a).

a)

wykaz wybranych środków, w tym wykaz informacji (takich jak wyniki modelowania i oceny środków) na potrzeby osiągnięcia danej normy jakości powietrza zgodnie z załącznikiem I; w stosownych przypadkach, jeżeli wykaz środków zgodnie z pkt 6 lit. a) niniejszego punktu obejmuje środki, które mogą mieć duży potencjał poprawy jakości powietrza, ale nie zostały wybrane, wyjaśnienie powodów, dla których nie zdecydowano się przyjąć tych środków;

b)

harmonogram wdrażania każdego środka i odpowiedzialne podmioty;

c)

ilościowe określenie redukcji emisji (w tonach/rok) wynikających z połączenia środków, o których mowa w lit. a) niniejszego punktu;

d)

określona ilościowo spodziewana redukcja stężenia (w μg/m3) w każdym punkcie pomiarowym, dla którego przekroczone zostały wartości dopuszczalne, wartości docelowe lub wskaźnik średniego narażenia w przypadku przekroczenia wymogu redukcji średniego narażenia, w wyniku zastosowania zestawu środków, o których mowa w lit. a) niniejszego punktu;

e)

orientacyjna trajektoria osiągania zgodności i szacowany rok osiągnięcia zgodności w odniesieniu do każdego zanieczyszczenia powietrza objętego planem działania na rzecz jakości powietrza lub planem ochrony powietrza, z uwzględnieniem zestawu środków, o których mowa w lit. a) niniejszego punktu;

f)

w przypadku planów działania na rzecz jakości powietrza i planów ochrony powietrza uzasadnienie wyjaśniające, w jaki sposób w takich planach określono środki pozwalające zapewnić jak najkrótszy okres przekroczenia, łącznie z harmonogramem wdrażania.

a)

dane klimatyczne;

b)

dane topograficzne;

c)

informacje na temat rodzaju celów wymagających ochrony w danej strefie, w stosownych przypadkach;

d)

wykaz i opis wszystkich dodatkowych środków, których pełny wpływ na stężenia zanieczyszczeń powietrza zostanie osiągnięty po co najmniej 3 latach;

e)

informacje społeczno-gospodarcze na temat powiązanego obszaru w celu propagowania kwestii sprawiedliwości środowiskowej oraz ochrony wrażliwych i szczególnie narażonych grup ludności;

f)

opis zastosowanej metody i przyjętych założeń lub danych wykorzystanych do prognozowania zmian jakości powietrza, w tym, w miarę możliwości, margines niepewności prognoz i scenariuszy wrażliwości w celu uwzględnienia optymistycznych, najbardziej prawdopodobnych i najbardziej pesymistycznych scenariuszy;

g)

dokumenty referencyjne i informacje wykorzystane do oceny.

a)

ocena harmonogramu środków przewidzianych w poprzednim planie ochrony powietrza;

b)

szacowany wpływ środków z poprzedniego planu ochrony powietrza na redukcję emisji i stężenia zanieczyszczeń.

a)

redukcja emisji ze źródeł stałych poprzez zapewnienie, aby małe i średnie stałe obiekty energetycznego spalania (łącznie z tymi do spalania biomasy) były wyposażone w urządzenia do kontroli emisji lub by zostały zastąpione innymi, oraz poprzez zapewnienie poprawy efektywności energetycznej budynków;

b)

redukcja emisji z pojazdów poprzez modernizację polegającą na wyposażaniu ich w bezemisyjne mechanizmy napędowe i urządzenia do kontroli emisji; należy rozważyć możliwość wykorzystania zachęt gospodarczych w celu przyspieszenia ich upowszechniania;

c)

zamówienia, realizowane przez organy publiczne zgodnie z podręcznikiem dotyczącym zielonych zamówień publicznych, na paliwa, urządzenia do spalania w celu redukcji emisji i pojazdy bezemisyjne zdefiniowane w art. 3 ust. 1 lit. m) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/631 (1);

d)

redukcja emisji poprzez upowszechnienie zeroemisyjnych i niskoemisyjnych pojazdów transportu zbiorowego i publicznego lub pojazdów wyposażonych w nowoczesne rozwiązania cyfrowe mające wpływ na redukcję emisji;

e)

środki mające na celu poprawę jakości, efektywności, przystępności cenowej i jakości sieci połączeń transportu zbiorowego i publicznego;

f)

środki powiązane z upowszechnianiem i wdrażaniem alternatywnej infrastruktury paliwowej;

g)

środki mające na celu ograniczenie emisji z transportu w wyniku planowania przestrzeni miejskiej i zarządzania ruchem drogowym, w tym:

h)

środki wspierające modalne przechodzenie na aktywną mobilność i mniej zanieczyszczające formy transportu (np. chodzenie, jazda na rowerze, transport publiczny lub kolejowy), w tym:

i)

środki wspierające przechodzenie na bezemisyjne pojazdy i maszyny nieporuszające się po drogach w zastosowaniach zarówno prywatnych, jak i komercyjnych;

j)

środki mające na celu zapewnienie, aby w małych, średnich i dużych obiektach stałych będących źródłami emisji oraz w źródłach mobilnych preferowane było stosowanie paliw niskoemisyjnych;

k)

środki mające na celu zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza ze źródeł przemysłowych na podstawie dyrektywy 2010/75/UE oraz poprzez wykorzystanie instrumentów gospodarczych, takich jak podatki, opłaty lub handel uprawnieniami do emisji, przy jednoczesnym uwzględnieniu specyfiki MŚP;

l)

ograniczenie emisji z transportu morskiego i lotniczego w wyniku stosowania paliw alternatywnych i rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych, a także stosowanie zachęt ekonomicznych, aby przyspieszyć ich upowszechnianie, oraz ustanowienie szczegółowych wymogów dotyczących statków i łodzi zacumowanych w porcie i ruchu portowego, przy jednoczesnym przyspieszeniu zasilania energią elektryczną z lądu oraz elektryfikacji statków i maszyn portowych;

m)

środki mające na celu ograniczenie emisji z rolnictwa;

n)

środki służące ochronie zdrowia dzieci lub innych wrażliwych i szczególnie narażonych grup ludności;

o)

środki sprzyjające zmianie zachowań.

a)

ograniczenie ruchu pojazdów, w szczególności w miejscach uczęszczanych przez wrażliwe i szczególnie narażone grupy ludności;

b)

tani lub bezpłatny transport publiczny;

c)

zawieszenie działalności na budowach;

d)

czyszczenie ulic;

e)

elastyczna organizacja czasu pracy.

a)

aktualne dane godzinowe dla każdego punktu pomiarowego dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, pyłu zawieszonego (PM_{10 i PM2,5}), tlenku węgla i ozonu; ma to zastosowanie do informacji pochodzących ze wszystkich punktów pomiarowych, dla których dostępne są bieżące informacje, oraz co najmniej do informacji z minimalnej liczby punktów pomiarowych wymaganej na podstawie załącznika III, jeżeli metoda pomiarowa jest odpowiednia do uzyskania aktualnych danych, niezależnie od tego, że państwa członkowskie podają do wiadomości publicznej jak najwięcej aktualnych danych i stopniowo dostosowują w tym celu swoje metody pomiarowe; należy również dostarczyć aktualne informacje wynikające z modelowania, jeżeli są one dostępne;

b)

zmierzone stężenia wszystkich zanieczyszczeń oraz, w miarę możliwości, ich porównanie z najnowszymi wartościami zalecanymi przez WHO w wytycznych, przedstawione zgodnie z odpowiednimi okresami określonymi w załączniku I;

c)

informacje na temat zaobserwowanych przekroczeń jakiejkolwiek wartości dopuszczalnej, wartości docelowej i wymogu redukcji średniego narażenia, obejmujące co najmniej:

d)

informacje na temat wpływu na zdrowie, obejmujące co najmniej:

e)

informacje dotyczące wpływu na roślinność;

f)

informacje na temat działań zapobiegawczych mających na celu ograniczenie zanieczyszczenia lub narażenia na jego działanie: wskazanie sektorów stanowiących główne źródła oraz zalecane działania mające na celu ograniczenie emisji;

g)

informacje na temat kampanii pomiarowych lub podobnych działań, jeżeli były prowadzone, i ich wyników.

a)

informacje na temat zaobserwowanych przekroczenia-ń:

b)

prognoza na nadchodzące popołudnie/dzień (dni):

c)

informacje o tym, które grupy ludności są narażone, a także o możliwych skutkach zdrowotnych i zalecanym postępowaniu:

d)

informacje na temat krótkoterminowych planów działania i działań zapobiegawczych mających na celu ograniczenie zanieczyszczenia lub narażenia na jego działanie: wskazanie sektorów stanowiących główne źródła oraz zalecane działania mające na celu ograniczenie emisji ze źródeł antropogenicznych;

e)

zalecane działania mające na celu ograniczenie narażenia;

f)

w przypadku przewidywanych przekroczeń, państwa członkowskie podejmują starania, by w miarę możliwości przekazywane były wszystkie takie informacje.