PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 175 ust. 3,

uwzględniając wniosek Komisji(¹),

uwzględniając opinię Komitetu Ekonomiczno - Społecznego(²),

uwzględniając opinię Komitetu Regionów(³),

stanowiąc zgodnie z procedurą ustanowioną w art. 251 Traktatu(⁴), w świetle jednolitego tekstu zatwierdzonego przez Komitet Pojednawczy dnia 1 maja 2002 r.,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1) Czyste i zdrowe środowisko naturalne jest istotne dla dobrego samopoczucia i dobrobytu społeczeństwa, jednakże ciągły wzrost na poziomie globalnym będzie prowadził do ciągłych nacisków na środowisko naturalne.

(2) Piąty program działań Wspólnoty w zakresie środowiska naturalnego „W Stronę Zrównoważonego Rozwoju” zakończył się dnia 31 grudnia 2000 r. przynosząc pewną liczbę ważnych ulepszeń.

(3) Wymagane są nieustające wysiłki, aby wypełnić cele ochrony środowiska oraz cele już ustalone przez Wspólnotę i istnieje potrzeba ustanowienia szóstego programu działań w zakresie środowiska naturalnego („program”) określonego w niniejszej decyzji.

(4) Istnieje pewna ilość poważnych problemów środowiska naturalnego, jak również powstają nowe, wymagające dalszego działania.

(5) Przy opracowywaniu podejścia do ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska naturalnego niezbędna jest większa koncentracja na zapobieganiu i stosowaniu zasady ostrożności.

(6) Rozsądne wykorzystanie zasobów naturalnych i ochrona światowego ekosystemu wraz z dobrobytem gospodarczym i zrównoważonym rozwojem społecznym są warunkiem stałego rozwoju.

(7) Program ma na celu zapewnienie wysokiego poziomu ochrony środowiska naturalnego i zdrowia ludzkiego oraz ogólną poprawę środowiska naturalnego i jakości życia, wskazuje priorytety wymiaru ochrony środowiska w strategii stałego rozwoju i powinien być uwzględniany przy przedstawianiu działań w ramach strategii.

(8) Program ma na celu rozdzielenie nacisków na środowisko i wzrostu gospodarczego, przy jednoczesnym zachowaniu zgodności z zasadą pomocniczości i z poszanowaniem zróżnicowania warunków w różnych regionach Unii Europejskiej.

(9) Program ustanawia priorytety ochrony środowiska, w odpowiedzi na które Wspólnota powinna skoncentrować się w szczególności na zmianach klimatycznych, przyrodzie i zróżnicowaniu biologicznym, środowisku naturalnym, zdrowiu i jakości życia, oraz zasobach naturalnych i odpadach.

(10) Dla każdego z tych obszarów wskazane są podstawowe zadania i niektóre cele, wskazana została też pewna ilość działań służących do osiągnięcia wspomnianych celów. Te zadania i cele określają poziomy wykonania lub dokonania, do których należy dążyć.

(11) Zadania, priorytety i działania programu powinny przyczynić się do stałego rozwoju w krajach kandydujących i przyczyniać się do zapewnienia ochrony bogactw naturalnych tych krajów.

(12) Prawodawstwo pozostaje głównym narzędziem do sprostania wyzwaniom związanym z ochroną środowiska, a pełne i prawidłowe stosowanie obowiązującego prawodawstwa jest priorytetem. Również inne rozwiązania zmierzające do osiągnięcia zadań ochrony środowiska powinny zostać rozważone.

(13) Program powinien wspierać proces włączania problemów ochrony środowiska we wszystkie polityki i działania Wspólnoty zgodnie z art. 6 Traktatu w celu zmniejszenia nacisków na środowisko naturalne pochodzących z różnych źródeł.

(14) Zintegrowane podejście strategiczne, obejmujące nowe sposoby pracy z rynkiem, angażujące obywateli, przedsiębiorstwa i inne zainteresowane strony potrzebne jest w celu spowodowania niezbędnych zmian zarówno w produkcji jak i wzorcach ostatecznego spożycia sektora publicznego i prywatnego, które mają negatywny wpływ na stan i rozwijanie się środowiska naturalnego. To podejście powinno zachęcać do trwałego wykorzystania i zarządzania lądem i morzem.

(15) Przepisy o dostępie do informacji o ochronie środowiska i do wymiaru sprawiedliwości oraz o społecznym udziale w tworzeniu polityki będą ważne dla powodzenia programu.

(16) Strategie tematyczne będą rozważać zakres wyboru i instrumenty wymagane do rozstrzygania serii złożonych zagadnień, które wymagają szerokiego i wielowymiarowego podejścia oraz będą proponować niezbędne działania, angażujące, gdzie sytuacja tego wymaga, Parlament Europejski i Radę.

(17) Istnieje naukowy konsensus, że działalność ludzka powoduje wzrost koncentracji gazów cieplarnianych, prowadzący do podwyższenia temperatury na całym globie oraz zaburzeń w klimacie.

(18) Skutki zmiany klimatu dla społeczności ludzkiej i dla przyrody są poważne i wymagają złagodzenia. Środki zmniejszające emisję gazów cieplarnianych mogą być wprowadzone w życie bez zmniejszenia poziomu wzrostu i dobrobytu.

(19) Niezależnie od takiego złagodzenia, społeczeństwo musi dostosować się do zmiany klimatu i przygotować na jej skutki.

(20) Zdrowe i zrównoważone systemy naturalne są istotne dla podtrzymania życia na planecie.

(21) Istnieje poważny nacisk na przyrodę i zróżnicowanie biologiczne ze strony działalności ludzkiej. Niezbędne jest przeciwdziałanie naciskom powstającym głównie w wyniku zanieczyszczenia, wprowadzania obcych gatunków, istniejące ryzyko uwolnienia organizmów genetycznie zmodyfikowanych oraz sposobu, w jaki eksploatowane są lądy i morza.

(22) Gleba stanowi zasób ograniczony, który znajduje się pod naciskiem wymogów ochrony środowiska.

(23) Pomimo poprawy norm ochrony środowiska, istnieje zwiększone prawdopodobieństwo związku między degradacją środowiska i niektórymi chorobami ludzkimi. Dlatego też, należy zwrócić uwagę na potencjalne zagrożenia wynikające, na przykład, z emisji, niebezpiecznych chemikaliów, pestycydów oraz z hałasu.

(24) Wymagana jest większa wiedza w sprawie potencjalnych negatywnych skutków wynikających ze stosowania chemikaliów, a odpowiedzialność za tworzenie tej wiedzy powinna zostać nałożona na producentów, importerów i użytkowników przetwarzających.

(25) W celu zmniejszania zagrożeń dla człowieka i środowiska naturalnego, chemikalia, które są niebezpieczne, powinny zostać zastąpione przez chemikalia bezpieczniejsze lub bezpieczniejsze alternatywne technologie nie wymagające stosowania chemikaliów.

(26) Pestycydy powinny być stosowane w zrównoważony sposób tak, aby zminimalizować negatywne skutki dla zdrowia ludzkiego i środowiska naturalnego.

(27) Środowisko miejskie jest domem dla około 70% ludności i potrzebne są wspólne wysiłki, aby zapewnić poprawę środowiska naturalnego i jakości życia w miastach.

(28) Zdolność planety do zaspokojenia rosnącego zapotrzebowania na zasoby oraz do wchłonięcia emisji i odpadów wynikających z ich wykorzystania jest ograniczona i istnieją dowody, że istniejący popyt przekroczy w niektórych przypadkach zdolność środowiska naturalnego.

(29) Ilość odpadów we Wspólnocie ciągle wzrasta, z czego znaczna ilość to odpady niebezpieczne, prowadzące do utraty zasobów i zwiększonego ryzyka zanieczyszczenia.

(30) Globalizacja gospodarcza oznacza, że działanie na rzecz ochrony środowiska na szczeblu międzynarodowym jest coraz bardziej potrzebne, włączając w to politykę transportową, co wymaga nowych reakcji ze strony Wspólnoty, związanych z polityką odnoszącą się do handlu, rozwoju i spraw zagranicznych umożliwiających stały rozwój, do jakiego dążyć mają inne kraje. Właściwe zarządzanie powinno przyczyniać się do osiągnięcia tego celu.

(31) Handel, przepływy inwestycji międzynarodowych i kredyty eksportowe powinny przyczyniać się bardziej do dążenia do ochrony środowiska i stałego rozwoju.

(32) Tworzenie polityki ochrony środowiska, przy uwzględnieniu złożoności tych zagadnień, musi być oparte na najlepszych dostępnych ocenach naukowych i gospodarczych, oraz znajomości stanu i tendencji w środowisku naturalnym, zgodnie z art. 174 Traktatu.

(33) Informacje dla decydentów politycznych, zainteresowanych stron i ogółu społeczeństwa muszą być istotne, przejrzyste, aktualne i zrozumiałe.

(34) Postęp w realizowaniu zadań ochrony środowiska powinien być mierzony i oceniany.

(35) Na podstawie oceny stanu środowiska naturalnego, biorąc pod uwagę regularne informacje dostarczane przez Europejską Agencję Ochrony Środowiska, przegląd postępu i ocena potrzeby zmiany nastawienia powinny być dokonane w połowie okresu trwania programu,

PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DECYZJĘ:

Artykuł 1

Zakres programu

1. Niniejsza decyzja ustanawia program wspólnotowego działania w zakresie środowiska naturalnego (zwany dalej „programem”). Jest on skierowany na kluczowe zadania i priorytety ochrony środowiska w oparciu o ocenę stanu środowiska naturalnego i panujące tendencje włącznie z pilnymi zagadnieniami, które wymagają kierownictwa ze strony Wspólnoty. Program powinien wspierać włączanie problemów ochrony środowiska we wszystkie polityki Wspólnoty i przyczyniać się do osiągnięcia stałego rozwoju na terytorium całej obecnej i w przyszłości powiększonej Wspólnoty. Co więcej, program przewiduje trwałe wysiłki zmierzające do osiągnięcia zadań i celów ochrony środowiska już ustanowionych przez Wspólnotę.

2. Program określa kluczowe zadania ochrony środowiska, jakie mają być zrealizowane. Ustala on, gdzie sytuacja tego wymaga, cele i harmonogramy. Zadania i cele powinny być wypełnione przed zakończeniem programu, chyba że ustalono inaczej.

3. Program obejmuje okres dziesięciu lat poczynając od dnia 22 lipca 2002 r. Właściwe inicjatywy w różnych dziedzinach polityki, mające na celu realizację zadań, będą składać się z szeregu środków włączając w to prawodawstwo i podejścia strategiczne określone w art. 3. Inicjatywy te powinny być przedstawiane stopniowo i nie później niż cztery lata po przyjęciu niniejszej decyzji.

4. Zadania odpowiadają głównym priorytetom ochrony środowiska, jakie mają być spełnione przez Wspólnotę w następujących dziedzinach:

— zmiana klimatu,

— przyroda i zróżnicowanie biologiczne,

— środowisko naturalne, zdrowie i jakość życia,

— zasoby naturalne i odpady.

Artykuł 2

Zasady i cele ogólne

1. Program tworzy ramy polityki ochrony środowiska Wspólnoty w czasie trwania programu, w celu zapewnienia wysokiego poziomu ochrony, biorąc pod uwagę zasadę pomocniczości i zróżnicowanie sytuacji w poszczególnych regionach Wspólnoty, oraz rozdzielenie nacisków między ochroną środowiska a wzrostem gospodarczym. Będzie on oparty w szczególności na zasadzie „zanieczyszczający płaci”, zasadzie ostrożności, działaniach zapobiegawczych, oraz zasadzie usuwania zanieczyszczenia u źródła.

Program stanowi podstawę dla wymiaru ochrony środowiska europejskiej strategii stałego rozwoju i przyczynia się do włączania problemów ochrony środowiska do wszystkich polityk Wspólnoty, między innymi poprzez określenie priorytetów ochrony środowiska dla strategii.

2. Program ma na celu:

— podkreślenie znaczenia zmiany klimatu jako wyjątkowego wyzwania na następne 10 lat i dalsze oraz przyczynienie się do długoterminowego zadania ustabilizowania stężenia gazu cieplarnianego w powietrzu na poziomie, który zapobiegłaby groźnemu antropogenicznemu zmieszaniu się z systemem klimatycznym. Tak więc programem kierować będzie długoterminowe zadanie utrzymania maksymalnego wzrostu temperatury globalnej o 2 °C powyżej poziomów preindustrialnych i stężenia CO₂ poniżej 550 ppm. W dłuższym okresie będzie to prawdopodobnie wymagać globalnego zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych o 70% w porównaniu do poziomu z 1990 r. tak, jak zostało to określone przez Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC);

— ochrona, zachowanie, odbudowa i rozwijanie funkcjonowania systemów naturalnych, siedlisk przyrodniczych, dzikiej flory i fauny mające na celu powstrzymanie pustynnienia i utraty różnorodności biologicznej, łącznie z różnorodnością zasobów genetycznych, zarówno w Unii Europejskiej jak i w skali globalnej;

— przyczynianie się do wysokiego poziomu jakości życia i dobrobytu społecznego obywateli poprzez zapewnienie środowiska naturalnego, w którym poziom zanieczyszczenia nie powoduje szkodliwych skutków dla zdrowia ludzkiego i środowiska naturalnego oraz przez zachęcanie do stałego rozwoju urbanizacyjnego;

— lepszą wydajność zasobów, zarządzanie zasobami i odpadami, w celu stworzenia bardziej trwałych wzorców produkcji i spożycia, rozdzielając w ten sposób wykorzystanie zasobów od powstawania odpadów wynikających z tempa wzrostu gospodarczego i mającą na celu zapewnienie, że spożycie odnawialnych i nieodnawialnych zasobów nie przekroczy zdolności środowiska naturalnego.

3. Program zapewnia, że zadania ochrony środowiska, które powinny koncentrować się na wynikach ochrony środowiska, jakie mają być osiągnięte zostaną zrealizowane najbardziej skutecznymi i właściwymi dostępnymi środkami, w świetle zasad określonych w ust. 1 i podejść strategicznych określonych w art. 3. Należy zwrócić pełną uwagę na zapewnienie, że tworzenie polityki ochrony środowiska Wspólnoty jest podejmowane w sposób zintegrowany oraz we wszelkich dostępnych opcjach i instrumentach, z uwzględnieniem różnic regionalnych i lokalnych, jak również obszarów wrażliwych ekologicznie, z naciskiem na:

— rozwinięcie inicjatyw europejskich w celu podniesienia świadomości obywateli i władz lokalnych;

— obszerny dialog z zainteresowanymi stronami, podnoszący świadomość zagadnień środowiskowych i udział społeczny;

— analizę korzyści i kosztów, z uwzględnieniem potrzeby uczynienia kosztów ochrony środowiska kosztami wewnętrznymi;

— najlepsze dostępne dowody naukowe i dalszą poprawę wiedzy naukowej poprzez badania i rozwój technologiczny;

— dane i informacje o stanie i tendencjach w środowisku naturalnym.

4. Program wspiera kompletne włączenie wymogów ochrony środowiska naturalnego do wszystkich polityk i działań Wspólnoty ustanawiając zadania ochrony środowiska i, gdzie sytuacja tego wymaga, cele i harmonogramy, które mają być wzięte pod uwagę w odpowiednich dziedzinach polityki.

Ponadto, proponowane i przyjęte środki na rzecz środowiska naturalnego powinny być zgodne z celami wymiaru gospodarczego i społecznego stałego rozwoju i odwrotnie.

5. Program wspiera przyjęcie polityk i podejść, które przyczyniają się do osiągnięcia stałego rozwoju w krajach, które są kandydatami do przystąpienia („kraje kandydujące”) opierając się na transpozycji i stosowaniu dorobku. Proces rozszerzenia powinien podtrzymywać i chronić zasoby środowiska naturalnego krajów kandydujących, takie jak bogactwo zróżnicowania biologicznego i powinien utrzymywać i wzmacniać trwałe wzorce produkcji, spożycia oraz przeznaczenia gruntów, a także przyjazne dla środowiska struktury transportu poprzez:

— włączenie wymogów ochrony środowiska naturalnego do programów wspólnotowych łącznie z tymi związanymi z rozwojem infrastruktury;

— popieranie przepływu ekologicznych technologii do krajów kandydujących;

— obszerny dialog i wymianę doświadczeń w sprawie stałego rozwoju i zachowania ich zasobów środowiska naturalnego z krajowymi i lokalnymi administracjami krajów kandydujących;

— współpracę ze społeczeństwem obywatelskim, organizacjami pozarządowymi ochrony środowiska (OPR) i przedsiębiorcami w krajach kandydujących, aby pomóc w podniesieniu świadomości i udziału społeczeństwa;

— zachęcanie międzynarodowych instytucji finansujących i sektora prywatnego do wspierania poszanowania i stosowania dorobku ochrony środowiska w krajach kandydujących oraz do zwracania należytej uwagi na włączanie zagadnień ochrony środowiska do działalności sektora gospodarki.

6. Program pobudza:

— pozytywną i konstruktywną rolę Unii Europejskiej jako wiodącego partnera w ochronie globalnego środowiska naturalnego i w dążeniu do stałego rozwoju;

— rozwój partnerstwa globalnego dla środowiska naturalnego i dla stałego rozwoju;

— włączenie zagadnień i celów ochrony środowiska do wszystkich aspektów stosunków zewnętrznych Wspólnoty.

Artykuł 3

Podejścia strategiczne w celu realizacji zadań ochrony środowiska

Do realizacji celów i zadań określonych w programie dąży się, między innymi, poprzez następujące środki:

1. Rozwój nowego prawodawstwa wspólnotowego i zmiana obowiązującego prawodawstwa, gdzie sytuacja tego wymaga;

2. Zachęcanie do bardziej skutecznego wprowadzania w życie i stosowania prawodawstwa wspólnotowego w sprawie środowiska naturalnego, bez uszczerbku dla prawa Komisji do wszczęcia postępowania w sprawie naruszenia. Wymaga to:

— zwiększonych środków na poprawę poszanowania reguł wspólnotowych dotyczących ochrony środowiska naturalnego i wskazywanie naruszeń prawodawstwa w sprawie ochrony środowiska;

— popierania podwyższonych norm wydawania zezwoleń, kontrolowania, monitorowania i stosowania przez Państwa Członkowskie;

— bardziej systematycznych przeglądów stosowania prawodawstwa dotyczącego ochrony środowiska w Państwach Członkowskich;

— ulepszonej wymiany informacji na temat najlepszej praktyki w sprawie stosowania włączając w to europejską sieć wprowadzania w życie i stosowania prawodawstwa dotyczącego ochrony środowiska (sieć IMPEL) w ramach jej kompetencji;

3. Potrzebne są dalsze wysiłki do włączenia wymogów ochrony środowiska naturalnego do przygotowania, określenia i stosowania polityk i działań Wspólnoty w różnych dziedzinach polityki. Niezbędne są dalsze wysiłki w różnych sektorach włącznie z rozważeniem ich szczególnych zadań, celów, harmonogramów i wskaźników ochrony środowiska. Wymaga to:

— zapewnienia, że strategie integracji stworzone przez Radę w różnych dziedzinach polityki zostaną przełożone na skuteczne działanie i przyczynią się do wprowadzenia w życie celów i zadań ochrony środowiska tego programu;

— rozważenia, przed ich przyjęciem, czy działania w dziedzinach gospodarczych i społecznych przyczyniają się do i czy są zgodne z zadaniami, celami i czasowymi ramami programu;

— ustanowienia właściwego regularnego mechanizmu wewnętrznego w instytucjach Wspólnoty, uwzględniającego w pełni potrzebę wspierania przejrzystości i dostępu do informacji, w celu zapewnienia, że zagadnienia ochrony środowiska są w pełni odzwierciedlone w inicjatywach politycznych Komisji, łącznie z odpowiednimi decyzjami i propozycjami legislacyjnymi;

— regularnego monitorowania, poprzez stosowne wskaźniki, opracowane gdzie to możliwe, w oparciu o wspólną metodologię dla każdego z sektorów, i sprawozdawczości w sprawie procesu integracji sektorowej;

— dalszego włączania kryteriów ochrony środowiska do programów finansowania Wspólnoty bez uszczerbku dla już istniejących;

— pełnego i skutecznego wykorzystania i zastosowania oceny wpływu na środowisko i strategicznej oceny środowiska;

— aby zadania programu były brane pod uwagę w przyszłych przeglądach finansowych perspektyw wspólnotowych instrumentów finansowych;

4. Wspieranie trwałych wzorców produkcji i spożycia poprzez skuteczne stosowanie zasad wymienionych w art. 2, w celu internalizacji zarówno negatywnego jak i pozytywnego wpływu na środowisko naturalne poprzez zastosowanie różnych instrumentów, łącznie z instrumentami rynkowymi i gospodarczymi. Wymaga to, między innymi:

— zachęcania do zmian subwencji, które mają znaczne negatywne skutki dla środowiska naturalnego i nie są zgodne ze stałym rozwojem, między innymi poprzez ustanowienie, na podstawie oceny średniookresowej, wykazu kryteriów pozwalających na odnotowanie takich subwencji negatywnych dla środowiska, w celu stopniowej ich eliminacji;

— analizy skuteczności ochrony środowiska, zezwoleń dotyczących ochrony środowiska, które mogą być przedmiotem handlu, jako instrumentów sprawczych i handlu emisjami w celu wspierania i wprowadzania ich stosowania gdzie to możliwe;

— wspierania i zachęcania do wykorzystania środków fiskalnych takich jak podatki i bodźce związane z ochroną środowiska, na właściwym poziomie krajowym lub Wspólnoty;

— wspierania włączania wymogów ochrony środowiska naturalnego do działalności normalizacyjnej;

5. Poprawienie współpracy i partnerstwa z przedsiębiorstwami i ich reprezentatywnymi organami oraz zaangażowanie partnerów społecznych, konsumentów i ich organizacji, gdzie stosowne, w celu poprawy działalności przedsiębiorstw w zakresie ochrony środowiska i ukierunkowane na trwałą strukturę produkcji. Wymaga to:

— wspierania zintegrowanego podejścia do polityki produktu poprzez program, który będzie zachęcał do uwzględniania wymogów ochrony środowiska naturalnego przez okres cyklu życia produktów, oraz szerszego stosowania procesów i produktów przyjaznych dla środowiska;

— zachęcania do szerszego zainteresowania się wspólnotowym systemem zarządzania środowiskiem i audytu środowiskowego (EMAS)(⁵) oraz rozwijania inicjatyw w celu zachęcenia przedsiębiorstw do publikowania dokładnych i sprawdzonych przez niezależne źródła sprawozdań z wykonania zadań z zakresu ochrony środowiska lub stałego rozwoju;

— ustanowienia programu pomocy w spełnianiu warunków, ze szczególną pomocą dla małych i średnich przedsiębiorstw;

— pobudzania wprowadzenia w przedsiębiorstwach systemów nagród za działalność na rzecz ochrony środowiska;

— pobudzania innowacyjności produktów w celu uczynienia rynku bardziej ekologicznym włącznie z zastosowaniem ulepszonego rozpowszechniania wyników programu LIFE(⁶);

— zachęcania do dobrowolnego podejmowania zobowiązań lub porozumień dla osiągnięcia jasnych zadań z zakresu ochrony środowiska, łącznie z określeniem procedur na wypadek ich nie przestrzegania;

6. Pomóc w zapewnieniu, aby indywidualni konsumenci, przedsiębiorstwa i instytucje publiczne występujące w roli nabywców, byli lepiej informowani o procesach i produktach jeżeli chodzi o ich wpływ na środowisko naturalne, w celu osiągnięcia trwałych wzorców spożycia. Wymaga to:

— zachęcania do zainteresowania się etykietami ekologicznymi i innymi formami informacji o ochronie środowiska oraz etykietowanie umożliwiające konsumentom porównanie działania na rzecz ochrony środowiska produktów tego samego rodzaju;

— zachęcania do stosowania godnych zaufania deklaracji własnych dotyczących ochrony środowiska i zapobiegania oświadczeniom wprowadzającym w błąd;

— wspierania ekologicznej polityki zamówień publicznych, pozwalającej na uwzględnianie cech charakterystycznych ochrony środowiska i możliwej integracji ze cyklem życia ochrony środowiska, łącznie z fazą produkcji, związanych z procedurami udzielania zamówień publicznych przy jednoczesnym poszanowaniu zasady konkurencji Wspólnoty i rynku wewnętrznego, wraz z wytycznymi w odniesieniu do najlepszej praktyki i rozpoczęcia przeglądów zamówień publicznych w instytucjach Wspólnoty;

7. Wspierać włączanie zagadnień ochrony środowiska do sektora finansowego. Wymaga to:

— rozważenia wraz z sektorem finansowym dobrowolnych inicjatyw, obejmujących wytyczne włączenia danych o kosztach ochrony środowiska do rocznych sprawozdań finansowych spółek i wymiany najlepszych praktyk z zakresu polityki między Państwami Członkowskimi;

— wezwania Europejskiego Banku Inwestycyjnego do wzmocnienia integracji zadań i zagadnień ochrony środowiska z jego działalnością udzielania pożyczek w szczególności w celu wspierania stałego rozwoju krajów kandydujących;

— wspierania włączania zadań i zagadnień ochrony środowiska do działalności innych instytucji finansowych takich jak Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju;

8. Stworzenie systemu odpowiedzialności Wspólnoty wymaga między innymi:

— prawodawstwa w sprawie odpowiedzialność za środowisko;

9. Poprawa współpracy i partnerstwa z grupami konsumentów i organizacjami pozarządowymi oraz wspieranie lepszego zrozumienia i udziału w ochronie środowiska wśród obywateli Europy wymaga:

— zapewnienia dostępu do informacji, udziału i wymiaru sprawiedliwości poprzez szybką ratyfikację Konwencji z Aarhus(⁷) przez Wspólnotę i przez Państwa Członkowskie;

— wspierania dostarczania obywatelom dostępnych informacji o stanie i tendencjach w środowisku naturalnym w odniesieniu do tendencji społecznych, gospodarczych i ochrony zdrowia;

— ogólnego podniesienia świadomości zagadnień ochrony środowiska;

— opracowania ogólnych zasad właściwego zarządzania środowiskiem w procesie dialogu;

10. Zachęcanie do wspierania skutecznego i trwałego wykorzystania i zarządzania lądem i morzem, z uwzględnieniem zagadnień ochrony środowiska. Wymaga to, przy pełnym poszanowaniu zasady pomocniczości:

— wspierania najlepszej praktyki odnoszącej się od trwałego zagospodarowania przestrzennego, które uwzględnia szczególne okoliczności regionalne ze szczególnym naciskiem na zintegrowany program zarządzania strefą przybrzeżną;

— wspierania najlepszych praktyk i wspierania sieci sprzyjających wymianie doświadczeń dotyczących stałego rozwoju łącznie z obszarami miejskimi, morzem, linią brzegową, obszarami górskimi, bagnami i innymi obszarami wrażliwymi;

— zwiększenia stosowania, powiększenia zasobów i rozszerzenia zakresu przedsięwzięć na rzecz środowiska rolnego w ramach wspólnej polityki rolnej;

— zachęcania Państw Członkowskich do rozważenia zastosowania planowania regionalnego jako instrumentu poprawy ochrony środowiska naturalnego dla obywateli i wspierania wymiany doświadczeń dotyczących stałego rozwoju regionalnego, szczególnie na obszarach miejskich i gęsto zaludnionych.

Artykuł 4

Strategie tematyczne

1. Działania określone w art. 5-8 obejmują opracowanie strategii tematycznych i ocenę istniejących strategii dla priorytetowych problemów ochrony środowiska wymagających szerokiego podejścia. Te strategie powinny zawierać określenie propozycji niezbędnych do realizacji zadań wymienionych w programie oraz procedury przewidziane do ich przyjęcia. Strategie przedkładane są Parlamentowi Europejskiemu i Radzie oraz, gdzie sytuacja tego wymaga, przyjmują formę decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady, jaka zostanie przyjęta zgodnie z procedurą przewidzianą w art. 251 Traktatu. Z zastrzeżeniem podstawy prawnej tej propozycji, propozycje legislacyjne wynikające z tych strategii przyjmowane są zgodnie z procedurą przewidzianą w art. 251 Traktatu.

2. Strategie tematyczne mogą zawierać podejścia spośród tych, określonych w art. 3 i w art. 9 oraz odpowiednie jakościowe i ilościowe cele i harmonogramy odnośnie ochrony środowiska, co do których przewidziane środki mogą być zmierzone i ocenione.

3. Strategie tematyczne powinny być opracowane i wprowadzone w życie w ścisłej konsultacji z właściwymi stronami, takimi jak organizacje pozarządowe, przemysł, inni partnerzy społeczni i władze publiczne, przy zapewnieniu w tym procesie, gdzie stosowne, konsultacji z krajami kandydującymi.

4. Strategie tematyczne powinny zostać przedstawione Parlamentowi Europejskiemu i Radzie nie później niż w terminie 3 lat od przyjęcia programu. Sprawozdanie średniookresowe, w którym Komisja ocenia postęp osiągnięty podczas wykonywania programu, będzie zawierało przegląd strategii tematycznych.

5. Komisja przedstawia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie coroczne w sprawie postępu w opracowywaniu i wprowadzaniu w życie strategii oraz ich skuteczności.

Artykuł 5

Zadania i obszary priorytetowe w zakresie przeciwdziałania zmianie klimatu

1. Do celów określonych w art. 2 należy dążyć poprzez realizację następujących zadań:

— ratyfikacja i wejście w życie Protokołu z Kioto do Konwencji ramowej Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu do 2002 r. oraz wypełnienie jego zobowiązań zmniejszenia emisji do 8% do grudnia 2008 r. w porównaniu z poziomami z 1990 r. dla Wspólnoty Europejskiej jako całości, zgodnie ze zobowiązaniem każdego z Państw Członkowskich, określonym w konkluzjach Rady z dnia 16 i 17 czerwca 1998 r.;

— wykonanie do 2005 r. znacznego postępu w wykonaniu zobowiązań na podstawie Protokołu z Kioto;

— umiejscowienie Wspólnoty na wiarygodnej pozycji, w celu popierania porozumienia międzynarodowego w sprawie bardziej rygorystycznych celów ograniczenia w okresie drugiego zobowiązania przewidzianego przez Protokół z Kioto. Takie porozumienie powinno mieć na celu znaczne zmniejszenie emisji, w pełni uwzględniając, między innymi, ustalenia, trzeciego sprawozdania oceniającego IPCC, i uwzględniać potrzebę przejścia do równego rozdziału emisji gazów cieplarnianych na świecie.

2. Zadania te realizuje się, między innymi, poprzez następujące działania priorytetowe:

(i) Wykonanie międzynarodowych zobowiązań w odniesieniu do klimatu łącznie z Protokołem z Kioto następującymi środkami:

a) zbadanie wyników europejskiego programu ochrony klimatu i przyjęcie skutecznych wspólnych i skoordynowanej polityk oraz w oparciu o nie środków, dla różnych sektorów, uzupełniających działania krajowe Państw Członkowskich;

b) praca na rzecz ustanowienia ram wewnątrz Wspólnoty w celu rozwinięcia skutecznego handlu emisją CO₂ z możliwością rozszerzenia na inne gazy cieplarniane;

c) usprawnienie monitorowania gazów cieplarnianych i postępu wywiązywania się przez Państwa Członkowskie ze zobowiązań przyjętych w ramach porozumienia o wewnętrznym podziale obciążeń;

(ii) Zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych w sektorze energetycznym:

a) podjęcie się sporządzenia tak szybko jak to możliwe spisu i dokonania przeglądu subwencji, które przeciwdziałają skutecznemu i trwałemu wykorzystaniu energii w celu stopniowego ich wyeliminowania;

b) zachęcanie do stosowania do wytwarzania energii z paliw odnawialnych i kopalnych o mniejszej zawartości węgla;

c) zachęcanie do stosowania odnawialnych źródeł energii, łącznie z wykorzystaniem bodźców, także na poziomie lokalnym, w celu osiągnięcia wskaźnika 12% całkowitego wykorzystania energii do 2010 r.;

d) wprowadzenie bodźców zwiększenia kogeneracji oraz wprowadzenie w życie środków mających na celu podwojenie całkowitego udziału kogeneracji we Wspólnocie jako całości do 18% całkowitego wytwarzania energii elektrycznej brutto;

e) zapobieganie i ograniczenie emisji metanu z produkcji i rozprowadzania energii;

f) wspieranie efektywności energetycznej;

(iii) Zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych w sektorze transportu:

a) określenie i podjęcie szczególnych działań w celu zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych w lotnictwie o ile żadne takie działanie nie zostanie uzgodnione w ramach Międzynarodowej Organizacji Lotnictwa Cywilnego do 2002 r.;

b) określenie i podjęcie szczególnych działań w celu ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w żegludze morskiej o ile żadne takie działanie nie zostanie uzgodnione w ramach Międzynarodowej Organizacji Morskiej do 2003 r.;

c) zachęcanie do przejścia na bardziej skuteczne i mniej zanieczyszczające formy transportu, włącznie z poprawą organizacji i logistyki;

d) w kontekście celu UE zmniejszenia o 8% emisji gazów cieplarnianych, wezwanie Komisji do wydania do końca 2002 r. komunikatu w sprawie przedstawionych ilościowo zadań ochrony środowiska dla trwałego systemu transportu;

e) określenie i podjecie dalszych działań szczególnych, łącznie z właściwym prawodawstwem, w celu ograniczenia emisji gazów cieplarnianych z pojazdów silnikowych łącznie z N₂O;

f) wspieranie rozwoju i stosowania paliw alternatywnych i pojazdów zużywających mniej paliwa w celu znacznego i nieustannego zwiększania ich udziału;

g) wspieranie środków w celu odzwierciedlenia pełnych kosztów ochrony środowiska w cenie transportu;

h) rozdzielenie wzrostu gospodarczego od popytu na transport w celu zmniejszenia wpływu na środowisko;

(iv) Zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych w produkcji przemysłowej:

a) wspieranie praktyk i technik ekologicznie efektywnych w przemyśle;

b) opracowanie środków wspomagających małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) w dostosowaniu się, unowocześnieniu i poprawie działalności;

c) zachęcanie do rozwoju alternatyw bardziej przyjaznych dla środowiska i technicznie wykonalnych, łącznie z ustanowieniem środków wspólnotowych, zmierzających do zmniejszenia emisji, wyeliminowania produkcji, gdzie stosowne i możliwe, oraz ograniczenia wykorzystania przemysłowych gazów fluorowych HFCs (fluorowodorków węgla), PFCs (perfluoropochodne węglowodorów) i SF₆ (sześciofluorków siarki);

(v) Zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych w innych sektorach:

a) wspieranie efektywności energetycznej głównie dla ogrzewania, chłodzenia i doprowadzenia bieżącej ciepłej wody w projektowaniu budynków;

b) uwzględnienie potrzeby zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych, wraz z innymi zagadnieniami ochrony środowiska, we wspólnej polityce rolnej i wspólnotowej strategii zarządzania odpadami;

(vi) Stosowanie innych właściwych instrumentów takich, jak:

a) wspieranie stosowania środków fiskalnych, łącznie z terminowym i właściwym opodatkowaniem energii w ramach Wspólnoty, w celu zachęcenia do przestawienia się na bardziej efektywne wykorzystanie energii, mniej szkodliwą energię i transport oraz zachęcenia do unowocześniania technologii;

b) zachęcanie do porozumień w dziedzinie ochrony środowiska z sektorami przemysłu w sprawie zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych;

c) zapewnienie aby zmiana klimatu stała się głównym tematem polityki Wspólnoty w zakresie badań, rozwoju technologii i krajowych programów badawczych.

3. Poza ograniczeniem zmiany klimatu, Wspólnota powinna przygotować się do przyjęcia środków mających na celu dostosowanie się do konsekwencji zmiany klimatu, poprzez:

— przegląd polityk Wspólnoty, w szczególności w dziedzinach istotnych dla zmiany klimatu tak, aby dostosowanie zostało trafnie określone w decyzjach inwestycyjnych;

— zachęcanie do tworzenia regionalnych modeli i ocen klimatu zarówno, aby przygotować regionalne środki dostosowawcze takie jak zarządzanie zasobami wodnymi, zachowanie różnorodności biologicznej, zapobieganie pustynnieniu i powodziom oraz wspieranie świadomości powstającej wśród obywateli i przedsiębiorców.

4. Należy zapewnić, aby wyzwanie dotyczące klimatu zostało uwzględnione podczas rozszerzenia Wspólnoty. Będzie to wymagać, między innymi, następujących działań wraz z krajami kandydującymi:

— wspierania tworzenia zdolności, w celu zastosowania środków krajowych do wykorzystania mechanizmów z Kioto i poprawy sprawozdawczości i monitorowania emisji;

— wspieranie bardziej trwałego sektora energetycznego i transportu;

— zapewnienie, że współpraca z krajami kandydującymi jest dalej umacniana w zakresie zmiany klimatu.

5. Walka ze zmianą klimatu będzie tworzyć integralną część polityki stosunków zewnętrznych Unii Europejskiej i będzie stanowić jeden z priorytetów jej polityki stałego rozwoju. Będzie to wymagało zgodnych i skoordynowanych działań ze strony Wspólnoty i jej Państw Członkowskich w celu:

— budowania zdolności wspierania krajów rozwijających się i krajów, których gospodarka znajduje się w okresie przejściowym, na przykład poprzez wspieranie projektów związanych z mechanizmem rozwoju korzystnego dla środowiska(Clean Development Mechanism (CDM) z Protokołu z Kioto i wspólne ich wykonanie;

— odpowiedzi na konkretne potrzeby przepływu technologii;

— wspierania wyzwania dostosowania się do zmiany klimatu w krajach, których to dotyczy.

Artykuł 6

Zadania i obszary priorytetowe w zakresie działania w sprawie przyrody i różnorodności biologicznej

1. Do celów określonych w art. 2 należy dążyć poprzez realizację następujących zadań:

— powstrzymanie zmniejszania się różnorodności biologicznej w celu zrealizowania tego zadania do 2010 r., łącznie z zapobieganiem i ograniczeniem wpływu inwazyjnych obcych gatunków i genotypów;

— ochrona i właściwa odbudowa przyrody i zróżnicowania biologicznego po zanieczyszczeniu;

— zachowanie, właściwa odbudowa i stałe wykorzystanie środowiska morskiego, wybrzeża i bagien;

— zachowanie i właściwa odbudowa obszarów o znaczącej wartości krajobrazowej włącznie z obszarami uprawnymi i wrażliwymi;

— zachowanie gatunków i siedlisk, ze szczególnym zwróceniem uwagi na zapobieganie podziałowi siedlisk;

— wspieranie trwałego wykorzystania gleby, ze szczególnym zwróceniem uwagi na zapobieganie erozji, pogarszanie się, skażenie i pustynnienie.

2. Zadania te realizuje się poprzez następujące działania priorytetowe, uwzględniając zasadę pomocniczości, oparte o istniejące konwencje i strategie światowe i regionalne oraz pełne stosowanie odpowiednich aktów Wspólnoty. Podejście ekosystemowe, jakie zostało przyjęte w Konwencji o różnorodności biologicznej(⁸), powinno być stosowane w każdym przypadku, gdy właściwe:

a) w sprawie różnorodności biologicznej:

— zapewnienie wprowadzenia w życie i wspieranie monitorowania oraz oceny strategii Wspólnoty w sprawie różnorodności biologicznej i odpowiednich planów działania, włącznie z programem zbierania danych i informacji, opracowywaniem właściwych wskaźników oraz wspieraniem wykorzystywania najlepszych dostępnych technik i najlepszych praktyk ochrony środowiska;

— wspieranie badań w dziedzinie różnorodności biologicznej, zasobów genetycznych, ekosystemów i wzajemnego oddziaływania z działalnością człowieka;

— opracowanie środków w celu zwiększenia trwałego wykorzystania, trwałej produkcji i stałych inwestycji w związku z różnorodnością biologiczną;

— zachęcanie do spójnej oceny, dalszych badań i współpracy w sprawie gatunków zagrożonych;

— wspieranie na poziomie globalnym uczciwego i równego udziału w korzyściach wynikających z wykorzystania zasobów genetycznych w celu wykonania art. 15 Konwencji o różnorodności biologicznej w sprawie dostępu do zasobów genetycznych pochodzących z państw trzecich;

— opracowanie środków mających na celu zapobieganie i kontrolowanie inwazyjnych obcych gatunków łącznie z obcymi genotypami;

— ustanowienie sieci Natura 2000 i wprowadzenie w życie niezbędnych instrumentów technicznych i finansowych oraz środków wymaganych do jej pełnego wykonania i do ochrony, poza obszarami Natura 2000, gatunków chronionych na mocy dyrektyw o siedliskach i ptakach;

— wspieranie rozszerzenia sieci Natura 2000 na kraje kandydujące;

b) w sprawie wypadków i klęsk:

— wspieranie koordynowania przez Wspólnotę działań Państw Członkowskich w odniesieniu do wypadków i klęsk żywiołowych, na przykład, poprzez ustanowienie sieci wymiany praktyk i narzędzi zapobiegania im;

— wypracowanie dalszych środków w celu pomocy zapobiegania niebezpieczeństwom poważnych wypadków ze specjalnym uwzględnieniem tych związanych z rurociągami, kopalniami, transportem morskim substancji niebezpiecznych i opracowanie środków odniesieniu do odpadów kopalnianych;

c) strategia tematyczna w sprawie ochrony gleb, skierowana na zapobieganie, między innymi, zanieczyszczeniu, erozji, pustynnieniu, pogarszaniu się jakości ziemi, zabieraniu ziemi i zagrożeniom hydrologicznym, biorąc pod uwagę zróżnicowanie regionalne, łącznie ze specyfiką obszarów górskich i jałowych;

d) wspieranie trwałego zarządzania przemysłem wydobywczym w celu zmniejszenia jego wpływu na środowisko naturalne;

e) wspieranie włączania zachowania i odbudowy wartości krajobrazowych do innych polityk łącznie z turystyką, z uwzględnieniem odpowiednich instrumentów międzynarodowych;

f) wspieranie włączania zróżnicowania biologicznego do polityki rolnej i zachęcanie do stałego rozwoju obszarów wiejskich, wielofunkcyjnego i trwałego rolnictwa, poprzez:

— zachęcanie do pełnego wykorzystania bieżących możliwości wspólnej polityki rolnej i innych środków;

— zachęcanie do bardziej odpowiedzialnego w odniesieniu do ochrony środowiska, prowadzenia gospodarstw, łącznie, gdzie sytuacja tego wymaga, stosując ekstensywne metody produkcji, zintegrowane praktyki gospodarki rolnej, rolnictwo ekologiczne i rolne zróżnicowanie biologiczne, w przyszłych przeglądach wspólnej polityki rolnej, uwzględniając potrzebę zrównoważonego podejścia do wielofunkcyjnej roli wspólnot wiejskich;

g) wspieranie stałego wykorzystywania mórz i zachowania morskiego ekosystemu, łącznie z dnem morskim, ujściami rzek i pasami nadbrzeżnymi, zwracając szczególną uwagę na miejsca posiadające dużą wartość dla zróżnicowania biologicznego, poprzez:

— wspieranie szerszego włączania zagadnień ochrony środowiska do wspólnej polityki rybołówstwa, korzystając z jej przeglądu w 2002 r.;

— strategię tematyczną dla ochrony i zachowania środowiska morskiego, biorąc pod uwagę, między innymi, warunki i obowiązek wykonania konwencji morskich, i potrzebę zmniejszenia emisji i wpływu transportu morskiego i innych rodzajów działalności zlokalizowanych na morzu i lądzie;

— wspieranie zintegrowanego zarządzania strefami przybrzeżnymi;

— dalsze wspieranie ochrony obszarów morskich, w szczególności w związku z siecią Natura 2000 jak również poprzez inne dostępne środki wspólnotowe;

h) wprowadzenie w życie i dalsze rozwijanie strategii i środków w sprawie lasów zgodnie ze strategia leśną dla Unii Europejskiej, z uwzględnieniem zasady pomocniczości i zróżnicowania biologicznego obejmujące następujące elementy:

— ulepszenie istniejących środków wspólnotowych, które chronią lasy i wprowadzenie w życie zrównoważonego zarządzania lasami, między innymi, poprzez krajowe programy leśne, w związku z Planem Rozwoju Obszarów Wiejskich, ze zwiększonym naciskiem na monitorowanie różnych ról lasów zgodnie z zaleceniami przyjętymi przez konferencję ministerialną o ochronie lasów w Europie i forum Narodów Zjednoczonych w sprawie lasów oraz Konwencję o zróżnicowaniu biologicznym i inne fora;

— zachęcanie do skutecznej koordynacji między wszystkimi sektorami polityki zaangażowanymi w leśnictwo, łącznie z sektorem prywatnym, a także koordynacji wszystkich zainteresowanych stron, zaangażowanych w zagadnienia leśnictwa;

— pobudzanie zwiększenia udziału rynkowego drewna wyprodukowanego w sposób zrównoważony, między innymi, poprzez zachęcanie do certyfikacji do celu zrównoważonego zarządzania lasami i zachęcanie do etykietowania produktów pochodnych;

— kontynuowanie aktywnego uczestnictwa Wspólnoty i Państw Członkowskich we wprowadzaniu w życie światowych i regionalnych rozwiązań oraz w dyskusjach i negocjacjach w sprawach zagadnień związanych z leśnictwem;

— zbadanie możliwości podjęcia aktywnych kroków w celu zapobiegania i zwalczania handlu nielegalnie zebranym drewnem;

— zachęcanie do rozważenia skutków zmiany klimatu dla leśnictwa;

i) w sprawie organizmów genetycznie zmodyfikowanych (GMO):

— opracowanie przepisów i metod oceny ryzyka, identyfikacji, etykietowanie i możliwości odszukania GMO w celu umożliwienia skutecznego nadzoru i kontroli skutków dla zdrowia i środowiska;

— postawienie sobie za cel szybkiej ratyfikacji i wykonania Protokołu z Kartageny w sprawie bezpieczeństwa biologicznego i wspieranie rozbudowy ram regulacyjnych w państwach trzecich w razie potrzeby poprzez pomoc techniczną i finansową.

Artykuł 7

Zadania i obszary priorytetowe w zakresie działania w sprawie środowiska naturalnego, zdrowia i jakości życia

1. Do celów wymienionych w art. 2 należy dążyć poprzez realizację następujących zadań, z uwzględnieniem odpowiednich norm, wytycznych i programów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO):

— osiągnięcie lepszego zrozumienia zagrożeń dla środowiska naturalnego i zdrowia ludzkiego w celu podjęcia działań zmierzających do zapobieżenia i zmniejszenia tych zagrożeń;

— przyczynianie się do lepszej jakości życia poprzez zintegrowane podejście skupiające się na obszarach miejskich;

— postawienie sobie za cel osiągnięcia w okresie jednego pokolenia (2020), aby chemikalia były produkowane i stosowane jedynie w sposób, który nie prowadzi do znacznego negatywnego wpływu na zdrowie i środowisko naturalne, uznając że obecne braki w wiedzy dotyczącej właściwości, stosowania, pozbywania się i porzucania chemikaliów muszą zostać uzupełnione;

— chemikalia, które są groźne powinny być zastąpione przez bezpieczniejsze chemikalia lub bezpieczniejsze alternatywne technologie nie wymagające stosowania chemikaliów, w celu zmniejszenia ryzyka dla człowieka i środowiska naturalnego;

— zmniejszenie wpływu pestycydów na zdrowie ludzkie i środowisko naturalne i bardziej ogólnie, osiągnięcie bardziej zrównoważonego stosowania pestycydów a także znaczące ogólne zmniejszenie zagrożeń i stosowania pestycydów zgodnie z niezbędną ochroną upraw. Pestycydy stosowane, które są trwałe, akumulujące się biologicznie, toksyczne lub posiadają inne niebezpieczne właściwości powinny zostać zastąpione przez mniej niebezpieczne, gdzie jest to możliwe;

— osiągnięcie poziomów jakości ziemi i wody powierzchniowej, które nie wywołują znacznego wpływu oraz zagrożenia dla zdrowia ludzkiego i środowiska naturalnego, oraz zapewnienie, że poziom czerpania z zasobów wodnych będzie w dłuższym okresie zrównoważony;

— osiągniecie poziomów jakość powietrza, które nie powodują znacznego negatywnego wpływu oraz zagrożenia dla zdrowia ludzkiego i środowiska naturalnego;

— znaczne zmniejszenie ilości ludności będącej regularnie pod długotrwałym wpływem hałasu na średnim poziomie, w szczególności powodowanego ruchem miejskim, który zgodnie z badaniami naukowymi, powoduje szkodliwe skutki dla zdrowia ludzkiego oraz przygotowanie następnego kroku w pracach nad dyrektywą w sprawie hałasu.

2. Zadania te realizuje się poprzez następujące działania priorytetowe:

a) wzmocnienie programów badawczych Wspólnoty i szczególnej wiedzy fachowej, oraz zachęcenie do międzynarodowej koordynacji narodowych programów badawczych, w celu wspierania realizacji zadań w zakresie zdrowia i środowiska naturalnego, w szczególności:

— określenie dziedzin priorytetowych dla badań naukowych i zalecenia w sprawie działania obejmujące między innymi potencjalny wpływ na zdrowie źródeł skażenia elektromagnetycznego oraz obejmujące w szczególności zwrócenie uwagi na opracowanie i wdrożenie metod alternatywnych do przeprowadzania testów na zwierzętach w szczególności w dziedzinie bezpieczeństwa chemicznego;

— zdefiniowanie i opracowanie wskaźników zdrowia i środowiska naturalnego;

— ponowne zbadanie, rozwój i aktualizacja obecnych norm zdrowia i wartości dopuszczalnych, gdzie sytuacja tego wymaga, łącznie ze skutkami w odniesieniu do grup potencjalnie narażonych, na przykład dzieci lub osób w podeszłym wieku oraz współdziałania i wzajemnego wpływu różnych zanieczyszczeń;

— przegląd tendencji i przepisów w sprawie mechanizmów wczesnego ostrzegania dla nowych lub pojawiających się problemów;

b) w sprawie chemikaliów:

— nałożenie na producentów, importerów i użytkowników przetwarzających odpowiedzialności za tworzenie wiedzy o wszystkich chemikalia (należyta staranność) oraz ocenę ryzyka ich stosowania, włączając w to te, zawarte w produktach, jak również odzyskiwanie i pozbywanie się;

— opracowanie spójnego systemu, opartego na podejściu wielostopniowym, wyłączającego substancje chemiczne, używane w bardzo małych ilościach, do przeprowadzania prób, oceny ryzyka i zarządzania ryzykiem nowych i istniejących substancji z procedurami przeprowadzania prób, które minimalizują potrzebę prób na zwierzętach i rozwijają alternatywne metody prób;

— zapewnienie, że groźne substancje chemiczne zostaną poddane przyspieszonym procedurom zarządzania ryzykiem i, że te substancje, które stanowią wysokie zagrożenie, łącznie z rakotwórczymi, mutagennymi lub toksycznymi dla rozrodczości i te, które posiadają cechy POP (trwałe zanieczyszczenia organiczne), są stosowane jedynie w uzasadnionych i dokładnie określonych przypadkach oraz muszą być przedmiotem zezwolenia przed ich użyciem;

— zapewnienie, że wyniki oceny ryzyka chemikaliów będą w pełni brane pod uwagę we wszystkich obszarach prawodawstwa wspólnotowego, zawierającego przepisy dotyczące chemikaliów oraz w celu unikania powtarzania pracy;

— określenie kryteriów do włączenia do substancji o wysokim stopniu zagrożenia tych, które są trwałe, akumulują się biologicznie i są toksyczne oraz substancji, które są bardzo trwałe i w bardzo wysokim stopniu akumulują się biologicznie i przewidzenie dodania znanych środków, zakłócających pracę gruczołów dokrewnych, kiedy uzgodnione metody prób i kryteria zostaną ustanowione;

— zapewnienie, że główne środki, niezbędne w świetle określonych zadań zostaną szybko opracowane tak, aby mogły wejść w życie przed oceną średniookresową;

— zapewnienie publicznego dostępu do jawnych informacji w rejestrze chemikaliów Wspólnoty (rejestr REACH);

c) w sprawie pestycydów:

— pełne wprowadzenie w życie i ocena skuteczności stosownych ram prawnych(⁹) w celu zapewnienia wysokiego poziomu ochrony, po ich zmianie. Ta ocena może obejmować, gdzie właściwe, ocenę porównawczą i opracowanie procedur wydawania zezwoleń Wspólnoty na wprowadzanie do obrotu;

— strategia tematyczna w sprawie zrównoważonego stosowania pestycydów ukierunkowana na:

(i) zminimalizowanie niebezpieczeństw i zagrożeń dla zdrowia i środowiska naturalnego wynikających ze stosowania pestycydów;

(ii) poprawienie kontroli stosowania i dystrybucji pestycydów;

(iii) zmniejszenie poziomów szkodliwych substancji czynnych, łącznie z zastąpieniem najgroźniejszych przez bezpieczniejsze, włącznie z alternatywnymi nie chemicznymi;

(iv) zachęcanie do stosowania niskich dawek lub upraw wolnych od pestycydów między innymi przez pobudzenie świadomości użytkowników, promowanie stosowania kodeksów dobrych praktyk, i wspieranie rozważenia możliwego zastosowania instrumentów finansowych;

(v) przejrzysty system sprawozdawczości i monitorowania postępu osiągniętego podczas wypełniania zadań strategii łącznie z opracowaniem odpowiednich wskaźników;

d) w sprawie chemikaliów i pestycydów:

— postawienie sobie za cel szybkiej ratyfikacji Konwencji rotterdamskiej w sprawie opartych o uprzednie poinformowanie procedur dotyczących niektórych niebezpiecznych substancji chemicznych i pestycydów stosowanych w handlu międzynarodowym i Konwencji sztokholmskiej w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych (POP);

— zmiana rozporządzenia Rady (EWG) nr 2455/92 z dnia 23 lipca 1992 r. dotyczącego wywozu i przywozu niektórych niebezpiecznych chemikaliów(¹⁰) w celu zapewnienia zgodności z Konwencją rotterdamską, poprawienie jego mechanizmów proceduralnych oraz poprawienie informowana krajów rozwijających się;

— wspieranie poprawy zarządzania chemikaliami i pestycydami w krajach rozwijających się i kandydujących, łącznie ze zniszczeniem zapasów przestarzałych pestycydów, między innymi, poprzez wspieranie projektów mających na celu takie niszczenie;

— przyczynienie się do międzynarodowych wysiłków w sprawie opracowania podejścia strategicznego do międzynarodowego zarządzania chemikaliami;

e) w sprawie zrównoważonego użycia i wysokiej jakości wody:

— zapewnienie wysokiego poziomu ochrony wód powierzchniowych i gruntowych, zapobieganie skażeniu i wspieranie zrównoważonego zużycia wody;

— prace nad pełnym wprowadzeniem w życie ramowej dyrektywy wodnej(¹¹), mające na celu osiągnięcie właściwego ekologicznego, chemicznego i ilościowego stanu wody oraz spójnej i zrównoważonej gospodarki wodnej;

— opracowanie środków mających na celu zaprzestanie zrzucania, emisji i strat priorytetowych substancji niebezpiecznych, zgodnie z przepisami ramowej dyrektywy wodnej;

— zapewnienie wysokiego poziomu ochrony wody w kąpieliskach, łącznie ze zmianą dyrektywy w sprawie wody w kąpieliskach(¹²);

— zapewnienie zintegrowania pojęć i podejść ramowej dyrektywy wodnej i innych dyrektyw w sprawie ochrony wody w innych politykach Wspólnoty;

f) w sprawie jakości powietrza, opracowanie i wprowadzenie w życie środków określonych w art. 5 w sektorach transportu, przemysłu i energetycznym powinno być zgodne oraz przyczyniać się do poprawienia jakości powietrza. Dalsze przewidziane środki to:

— poprawa monitorowania i oceny jakości powietrza, łącznie z depozycją zanieczyszczeń, oraz dostarczanie informacji społeczeństwu, łącznie z opracowaniem i stosowaniem wskaźników;

— strategia tematyczna w celu wzmocnienia spójnej i zintegrowanej polityki w sprawie zanieczyszczenia powietrza w celu uwzględnienia priorytetów dla przyszłych działań, ocena i, gdzie właściwe, aktualizacja norm jakości powietrza i krajowych pułapów emisji w celu realizacji długookresowego zadania nie przekraczania obciążeń i poziomów krytycznych oraz opracowania lepszych systemów zbierania informacji, modelowania i prognozowania;

— przyjęcie właściwych środków dotyczących ozonu i pyłów w warstwie przyziemnej;

— rozważenie jakości powietrza w pomieszczeniach i wpływu na zdrowie, z zaleceniem przyszłych środków, gdzie sytuacja tego wymaga;

— odgrywanie wiodącej roli w negocjacjach i wykonaniu Protokołu montrealskiego w sprawie substancji zubażających warstwę ozonową;

— odgrywanie wiodącej roli w negocjacjach dotyczących i wzmocnienia powiązań współdziałania z procesami międzynarodowymi przyczyniającymi się do czystości powietrza w Europie;

— dalsze rozwijanie szczególnych instrumentów Wspólnoty do celu zmniejszenia emisji z odpowiednich kategorii źródeł;

g) w sprawie hałasu:

— uzupełnianie i dalsza poprawa środków, łącznie z procedurami właściwego homologowania typu, w sprawie emisji hałasu przez usługi i produkty, w szczególności pojazdy silnikowe, łącznie ze środkami zmniejszenia hałasu wynikającego z wzajemnego oddziaływania opony i powierzchni drogowej, które nie narażają bezpieczeństwa drogowego, z pojazdów szynowych, statków powietrznych i maszyn stacjonarnych;

— opracowanie i wprowadzenie w życie instrumentów w celu ograniczenia hałasu z ruchu drogowego, gdzie stosowne, na przykład poprzez zmniejszenie popytu na środki transportu, przestawienie się na mniej hałaśliwe rodzaje transportu, wspieranie środków technicznych i zrównoważonego planowania transportu;

h) w sprawie środowiska miejskiego:

— strategia tematyczna wspierająca zintegrowane podejście horyzontalne w politykach Wspólnoty i poprawę jakości środowisko miejskiego, z uwzględnieniem postępu osiągniętego w stosowaniu istniejących ram współpracy(¹³) dokonanie ich przeglądu w miarę potrzeb, i skierowana na:

— wspieranie Agendy Lokalnej 21;

— zmniejszenie powiązania między wzrostem gospodarczym a zapotrzebowaniem na transport osobowy;

— potrzebę zwiększenia udziału w transporcie publicznym, kolei, śródlądowych drogach wodnych, poruszania się pieszo i jeździe na rowerze;

— potrzebę przeciwdziałania wzrostowi wielkości ruchu pojazdów i spowodowanie znacznego oddzielenia wzrostu transportu od wzrostu PKB;

— potrzebę promowania używania pojazdów o niskiej emisji w transporcie publicznym;

— rozważenie wskaźników dla środowiska miejskiego.

Artykuł 8

Zadania i obszary priorytetowe w zakresie działania w sprawie zrównoważonego wykorzystania i gospodarki zasobami naturalnymi i odpadami

1. Do celów określonych w art. 2 należ dążyć poprzez realizację następujących zadań:

— postawienie za cel zapewnienia, że zużycie zasobów i związane z tym skutki nie przekraczają zdolności środowiska naturalnego i zerwanie powiązań między wzrostem gospodarczym a wykorzystaniem zasobów. W tym kontekście, nawiązuje się do wskaźnikowego celu, jakim jest osiągnięcie procentowego udziału 22% produkcji energii elektrycznej we Wspólnocie z odnawialnych energii do 2010 r. w celu drastycznego wzrostu efektywności zasobów i efektywności energetycznej;

— osiągnięcie znacznego całkowitego zmniejszenia wielkości wytwarzanych odpadów poprzez inicjatywy zapobiegania odpadom, lepszą efektywność zasobów i przestawienie się na bardziej zrównoważone wzorce produkcji i spożycia;

— znaczne zmniejszenie ilości odpadów przeznaczonych do zrzucenia i wielkości wytwarzanych odpadów niebezpiecznych przy jednoczesnym uniknięciu wzrostu emisji do powietrza, wody i gleby;

— zachęcanie do ponownego użycia, a w stosunku do odpadów, które są nadal wytwarzane poziom ich niebezpieczeństwa powinien zostać zmniejszony i powinny one stanowić możliwie najmniejsze zagrożenie; należy udzielić preferencji w celu odzyskiwania w szczególności recyklingu; ilość odpadów do usunięcia powinna być minimalizowana i należy usuwać je bezpiecznie; odpady przeznaczone do usunięcia powinny być przetwarzane tak blisko ich miejsca wytworzenia jak to możliwe, w stopniu który nie prowadzi do zmniejszenia efektywności w czynnościach przetwarzania odpadów.

2. Zadanie te realizuje się z uwzględnieniem podejścia zintegrowanej polityki produktu i strategii Wspólnoty dla zarządzania odpadami(¹⁴) poprzez następujące działań priorytetowe:

(i) opracowanie strategii tematycznej w sprawie zrównoważonego wykorzystania i gospodarki zasobami, obejmującej między innymi:

a) prognozę strumieni materiałów i odpadów we Wspólnocie, obejmującą przywóz i wywóz na przykład poprzez zastosowanie instrumentów analizy przepływu materiałów;

b) ocena skuteczności środków polityki i wpływu subwencji odnoszących się do zasobów naturalnych i odpadów;

c) ustanowienie celów dla efektywności zasobów i zmniejszonego wykorzystania zasobów, rozdzielenie powiązań między wzrostem gospodarczym a negatywnym wpływem na ochronę środowiska;

d) wspieranie metod i technik wydobycia i produkcji w celu zachęcenia do efektywności ekologicznej i zrównoważonego wykorzystania surowców, energii, wody i innych zasobów;

e) opracowanie i wprowadzenie w życie szerokiego zakresu instrumentów łącznie z badaniami naukowymi, przepływem technologii, instrumentami opartymi na rynku i gospodarce, programami najlepszych praktyk i wskaźnikami efektywności zasobów;

(ii) Opracowanie i wykonanie środków zapobiegania odpadom i gospodarki odpadami poprzez, między innymi:

a) opracowanie kompletu ilościowych i jakościowych celów zmniejszenia obejmujących wszystkie istotne odpady, jakie mają zostać osiągnięte na poziomie wspólnotowym do 2010 r. Zaprasza się Komisję do przygotowania propozycji takich celów do 2002 r.;

b) zachęcanie do ekologicznie właściwych i zrównoważonych projektów produktów;

c) podwyższanie świadomości potencjalnego wkładu społeczeństwa w zmniejszanie ilości odpadów;

d) sformułowanie środków operacyjnych w celu zachęcenia zapobiegania odpadom, np. pobudzanie do ponownego użycia i odzysku, wyodrębnienie niektórych substancji i materiałów poprzez środki związane z produktem;

e) opracowanie dalszych wskaźników w dziedzinie gospodarki odpadami;

(iii) Opracowanie strategii tematycznej dotyczącej recyklingu odpadów, obejmującej między innymi:

a) środki mające na celu zapewnienie oddzielenia u źródła, zbierania i powtórnego przetwarzania priorytetowych strumieni odpadów;

b) dalsze rozszerzenie odpowiedzialności producenta;

c) opracowanie i przepływ ekologicznie właściwych technologii recyklingu i przetwarzania odpadów;

(iv) Opracowanie lub zmiana prawodawstwa w sprawie odpadów, obejmujące, między innymi, odpady z budowy i rozbiórki, osady ściekowe(¹⁵), odpady niszczące biologicznie, opakowania(¹⁶), baterie(¹⁷) i przesyłki odpadów(¹⁸), wyjaśnienie różnicy między odpadami i nieodpadami i opracowanie odpowiednich kryteriów do dalszego opracowywania załącznika IIA i IIB do dyrektywy ramowej w sprawie odpadów(¹⁹).

Artykuł 9

Zadania i obszary priorytetowe w zakresie działania w sprawie zagadnień międzynarodowych

1. Cel określony w art. 2 w sprawie zagadnień międzynarodowych i wymiaru międzynarodowego czterech obszarów priorytetowych ochrony środowiska programu wymaga realizacji następujących zadań:

— prowadzenie ambitnej polityki ochrony środowiska na szczeblu międzynarodowym, zwracając szczególną uwagę na zdolność światowego środowiska naturalnego;

— dalsze wpieranie zrównoważonych wzorców spożycia i produkcji na szczeblu międzynarodowym;

— osiągnięcie postępu w zapewnieniu, aby polityka i środki handlu i środowiska naturalnego wzajemnie wspierały się.

2. Zadania te realizuje się poprzez następujące działania priorytetowe:

a) włączenie wymogów ochrony środowiska do wszystkich polityk zewnętrznych Wspólnoty, włącznie z współpracą handlową i na rzecz rozwoju, w celu osiągnięcia stałego rozwoju między innymi poprzez opracowanie wytycznych;

b) ustanowienie spójnego zestawu celów dla środowiska naturalnego i rozwoju jakie maja być wspierane do przyjęcia jako część „nowego światowego ładu lub porozumienia” na światowym szczycie w sprawie zrównoważonego rozwoju w 2002 r.;

c) praca na rzecz wzmocnienia międzynarodowego zarządzania środowiskiem przez stopniowe wzmocnienie współpracy wielostronnej i ram instytucjonalnych obejmujących zasoby;

d) postawienie za cel szybkiej ratyfikacji, skutecznej zgodności i stosowania międzynarodowych konwencji i porozumień odnoszących się do środowiska naturalnego, w których Wspólnota jest Stroną;

e) wspieranie zrównoważonych praktyk ochrony środowiska w inwestycjach zagranicznych i kredytach eksportowych;

f) zintensyfikowanie wysiłków na szczeblu międzynarodowym dla osiągnięcia konsensusu w sprawie metod oceny ryzyka dla zdrowia i środowiska naturalnego, jak również podejścia do zarządzania ryzykiem łącznie z zasadą ostrożności;

g) osiągnięcie wzajemnego wsparcia między handlem i potrzebami ochrony środowiska, poprzez należyte uwzględnienie wymiaru ochrony środowiska w ocenach trwałości wpływu wielostronnych porozumień handlowych, które mają zostać wykonane we wczesnym stadium ich negocjacji i przez zgodne działanie;

h) dalsze wspieranie systemu handlu światowego, który w pełni uznaje wielostronne lub regionalne porozumienia w zakresie ochrony środowiska i zasadę ostrożności, zwiększającego możliwości w sprawie handlu zrównoważonymi i przyjaznymi dla środowiska produktami i usługami;

i) wspieranie transgranicznej współpracy w ochronie środowiska z sąsiadującymi krajami i regionami;

j) wspieranie lepszej spójności polityki poprzez połączenie prac wykonanych w ramach różnych konwencji, łącznie z oceną wzajemnego powiązania między różnorodnością biologiczną a zmianą klimatu, i włączeniem zagadnień różnorodności biologicznej do wykonania Konwencji ramowej Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu i Protokołu z Kioto.

Artykuł 10

Tworzenie polityki ochrony środowiska

Zadania określone w art. 2 w sprawie tworzenia polityki ochrony środowiska opartych na uczestnictwie i najlepszej dostępnej wiedzy naukowej oraz podejść strategicznych określonych w art. 3 realizuje się poprzez następujące działania priorytetowe:

a) opracowanie ulepszonych mechanizmów i ogólnych zasad właściwego zarządzania, w ramach których zainteresowane strony są szeroko i wyczerpująco konsultowane na wszystkich etapach, tak aby ułatwić najbardziej efektywne wybory w celu osiągnięcia najlepszych wyników dla środowiska naturalnego i stałego rozwoju, w odniesieniu do środków jakie mają być zaproponowane;

b) wzmocnienie uczestnictwa w procesie dialogu przez organizacje pozarządowe zajmujące się ochroną środowiska poprzez właściwe wsparcie, włącznie z finansami Wspólnoty;

c) usprawnienie procesu tworzenia polityki poprzez:

— ocenę ex - ante możliwych wpływów nowych polityk, w szczególności na ochronę środowiska, łącznie z alternatywą nie podejmowania działania i propozycji legislacyjnych oraz publikacji wyników;

— ocenę ex - post skuteczności istniejących środków w realizowaniu ich zadań ochrony środowiska;

d) zapewnienie, że środowisko naturalne, a głównie obszary priorytetowe wskazane w niniejszym programie stanowią podstawowy priorytet dla programów badawczych Wspólnoty. Regularne przeglądy ochrony środowiska, badań naukowych i priorytetów w kontekście programu ramowego Wspólnoty dotyczącego badań i rozwoju technologii powinny zostać przeprowadzone. Zapewnienie lepszej koordynacji badań związanych ze środowiskiem naturalnym, prowadzonych w Państwach Członkowskich między innymi w celu poprawy zastosowania wyników;

stworzenie mostów między uczestnikami działań ochrony środowiska i innymi uczestnikami w zakresie informacji, szkolenia, badań, edukacji i polityki;

e) zapewnienie, że poczynając od 2003 r. będą regularnie dostarczane informacje, które mogą pomóc określić podstawy dla:

— decyzji politycznych w sprawie środowiska naturalnego i stałego rozwoju;

— śledzenia i przeglądu strategii integracji sektora jak również strategii stałego rozwoju;

— informacji dla społeczeństwa.

Tworzenie tych informacji będzie wspierane przez regularne sprawozdania z Europejskiej Agencji Ochrony Środowiska i innych odpowiednich organów. Informacja te składają się głównie z:

— wiodących wskaźników ochrony środowiska;

— wskaźników dotyczących stanu i tendencji w środowisku naturalnym;

— wskaźników integracji;

f) ocenianie i regularne monitorowanie systemów informacji i sprawozdawczości w celu bardziej spójnego i skutecznego systemu zapewniającego płynną sprawozdawczość wysokiej jakości, porównywalne i istotne dane i informacje dotyczące środowiska. Wzywa się Komisję, do złożenia, tak szybko jak to możliwe, propozycji właściwej do tego celu. Wymogi dotyczące monitorowania, zbierania danych i sprawozdawczości powinny być skutecznie skierowane w przyszłym prawodawstwie w dziedzinie ochrony środowiska;

g) wzmocnienie rozwoju i wykorzystania narzędzi monitorowania ziemi (np. technologia satelitarna) we wspieraniu tworzenia i wykonywania polityki.

Artykuł 11

Monitorowanie i ocena wyników

1. W czwartym roku działania programu, Komisja oceni postęp osiągnięty podczas jego wykonywania oraz tendencje i perspektywy związane z ochroną środowiska. Ocenę należy wykonać w oparciu o wyczerpujący zestaw wskaźników. Komisja przedkłada Parlamentowi Europejskiemu i Radzie średniookresowe sprawozdanie wraz ze wszelkimi propozycjami zmian, które może ona uznać za właściwe.

2. Komisja przedkłada Parlamentowi Europejskiemu i Radzie końcowa ocenę programu oraz stan i perspektywy dla środowiska naturalnego w trakcie końcowego roku tego programu.

Artykuł 12

Niniejsza decyzja zostaje opublikowana w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich.

Sporządzono w Brukseli, dnia 22 lipca 2002 r.