Komentarz do Kodeksu Pracy 2022 - Dział VII. Urlopy pracownicze

» Zagadnienia ogólne

Każdemu pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Nie ma przy tym znaczenia, na jakiej podstawie został nawiązany stosunek pracy (umowa o pracę, mianowanie, powołanie, wybór, spółdzielcza umowa o pracę).

Ponadto urlop należy do pracowniczych praw niezbywalnych, a zatem żadna osoba pozostająca w stosunku pracy nie może się zrzec prawa do niego (art. 152 § 2 Kodeksu pracy). Oświadczenie bądź nawet pisemna umowa pracodawcy z pracownikiem o zrzeczeniu się prawa do urlopu wypoczynkowego są nieważne.

» Nabycie prawa do urlopu

Nabycie prawa do urlopu jest uregulowane w szczególny sposób w przypadku pracowników, którzy podejmują zatrudnienie w ramach stosunku pracy po raz pierwszy w życiu. Taki pracownik uzyskuje z upływem każdego miesiąca pracy w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, prawo do 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku (art. 153 § 1 Kodeksu pracy). Zatem w pierwszym roku pracy pracownikowi uprawnionemu do 20-dniowego rocznego wymiaru urlopu będzie przysługiwać 1,66 dnia urlopu (1/12 × 20 dni urlopu) z upływem każdego miesiąca pracy.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 19 grudnia 1996 r. (I PKN 47/96, OSNP 1997/17/310) upływ miesiąca następuje w dniu bezpośrednio poprzedzającym dzień, który nazwą lub datą odpowiada dniowi, od którego pracownik został zatrudniony. Oznacza to, że taki pracownik będzie mógł skorzystać po raz pierwszy z urlopu wypoczynkowego najwcześniej od następnego dnia po upływie miesiąca. Nie ma znaczenia, ile dni liczy dany miesiąc - 28, 29, 30 czy 31.

W przypadku gdy stosunki pracy z kolejnymi pracodawcami obejmują okresy krótsze niż pełny miesiąc kalendarzowy, za miesiąc pracy należy uważać łącznie 30 dni (art. 114 Kodeksu cywilnego). Istnieje też inne stanowisko dotyczące liczenia terminu nabycia prawa do pierwszego urlopu wypoczynkowego. Zgodnie z nim jeżeli pracownik podejmujący pierwszą pracę przepracuje w danym miesiącu wszystkie dni robocze, to za taki miesiąc pracodawca może mu udzielić urlopu wypoczynkowego. Jest to stanowisko korzystniejsze dla pracownika, ale nie wynika z żadnych przepisów. Mimo to może być przez pracodawców stosowane.