Uprawnienia rodziców w pracy. Poradnik pracodawcy 2023

Wstęp

Obecnie rodzice wychowujący dzieci mogą korzystać z wielu przywilejów związanych z rodzicielstwem. Chodzi nie tylko o urlopy czy zasiłki z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, lecz także o inne uprawnienia przysługujące w związku z wychowywaniem małoletnich dzieci.

Głównym przywilejem pracujących rodziców, którzy wychowują dzieci, jest możliwość korzystania z następujących urlopów:

● macierzyńskiego,

● na warunkach urlopu macierzyńskiego,

● rodzicielskiego,

● ojcowskiego,

● wychowawczego.

Ustawa z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 641, dalej: nowelizacja Kodeksu pracy), wdrażająca m.in. dyrektywę unijną w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów, wprowadziła korzystne zmiany w tym zakresie. Wydłużony został urlop rodzicielski dla obojga rodziców (rodziców adopcyjnych). Nowością jest dłuższy urlop rodzicielski dla rodziców dzieci posiadających zaświadczenie stwierdzające ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu.

Wprowadzony został nowy rodzaj urlopu – urlop opiekuńczy. Może z niego skorzystać każdy pracownik. Taki urlop, w wymiarze 5 dni, przysługuje w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki z poważnych względów medycznych. Zmieniły się także przepisy dotyczące urlopu ojcowskiego. Ponadto zmienianie uległa wysokość zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego. Zmiany nastąpiły również w ochronie rodziców przed zwolnieniem z pracy.

Oprócz zmian przepisów Kodeksu pracy i ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa), obowiązujących od 26 kwietnia 2023 r., wprowadzony został okres przejściowy dla ich stosowania. Z nowych wymiarów urlopów mogą skorzystać m.in. pracownicy i inne osoby ubezpieczone (np. zleceniobiorcy), którzy w dniu wejścia w życie ustawy nowelizującej przebywali na jednym z nich.