Zmiany w stawkach VAT od 1 stycznia 2025 r. - projekt

Od 1 stycznia 2025 r. zostaną wprowadzone zmiany w matrycy stawek VAT. Na wybrany produkty stawka VAT zostanie podwyższona do 23%, a na niektóre obniżona. Pozostałe zmiany w zakresie stawek VAT związane są z potrzebą doprecyzowania oraz uzupełnienia obecnej matrycy stawek VAT, która funkcjonuje już od 1lipca 2020 r. Przedłużony zostanie także, do końca 2026 r. termin stosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia do dostaw gazu i energii elektrycznej.

Zmiany w stawkach VAT można podzielić na klika grup.

1.Towary, na dostawy których zostanie podwyższona stawka VAT z 8% na 23%

Dyrektywa VAT, zmieniona od 6 kwietnia 2022 r. dyrektywą 2022/542, określa limity stawek obniżonych, które mogą stosować państwa członkowskie UE. Państwa członkowskie mogą stosować stawki obniżone do dostaw towarów lub świadczenia usług objętych maksymalnie 24 punktami w załączniku III do dyrektywy VAT. W celu dostosowania polskiej ustawy o VAT do tych wytycznych konieczne jest podwyższenie od 1 stycznia 2025 r. stawki VAT dla jednej kategorii towarów lub usług objętych obecnie w Polsce stawką obniżoną.

Wybrano dostawy żywych zwierząt tzw. koniowatych – koni, osłów, mułów i osłomułów klasyfikowanych do pozycji CN 0101(obecnie poz. 7 zał. nr 3 do ustawy) ze względu na to że skutki tej podwyżką nie dotkną dużej grupy obywateli. Dlatego od 2025 r. dostawa koniowatych będzie opodatkowana stawką 23% zamiast 8%. 

Dodatkowo dostawa wyrobów z konopi siewnej (Cannabis sativa) do palenia lub wdychania bez spalania, klasyfikowanych w pozycji CN 1211(obecnie poz. 9 załącznika nr 3 do ustawy o VAT) będzie opodatkowana stawką 23% zamiast 8%. Podwyższona stawka obejmie jednak tylko produkty z konopi przeznaczone do palenia albo waporyzacji, a więc wyroby odpowiadające wyrobom tytoniowym (np. papierosom) czy też wyrobom nowatorskim, objętych już podatkiem akcyzowym (wyroby tytoniowe) lub takich, które będą nim dopiero objęte. Podwyższenie stawki VAT do 23% nie dotyczy natomiast dostawy konopi siewnej wykorzystywanej w celach medycznych. Oznacza to, że dostawa wyrobów określanych jako „marihuana medyczna”, czyli wykorzystywanych wyłącznie w celach medycznych, będzie nadal opodatkowana stawką obniżoną w wysokości 8%.

2. Rozszerzenie stosowania stawki 0% na dostawy niepełnomorskich statków i łodzi ratunkowych

Od 2025 r. stawką 0% zostaną objęte dostawy statków ratowniczych i łodzi ratunkowych, które są wykorzystywane na morzu, a nie są statkami i łodziami pełnomorskimi. Obecnie zgodnie z art. 83 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o VAT stawkę 0% stosuje się do dostawy wykorzystywanych na morzu statków ratowniczych morskich (CN ex 8905 90 10) i łodzi ratunkowych (CN ex 8906 90 10). Przepis ten ogranicza możliwość stosowania stawki 0% do dostawy pełnomorskich statków i łodzi ratunkowych i nie obejmuje statków ratowniczych i łodzi ratunkowych, które są wykorzystywane na morzu, a nie są statkami i łodziami pełnomorskimi. W konsekwencji dostawa takich statków jest opodatkowana stawką VAT w wysokości 23%.

3. Przedłużenie stosowania stawki 8% na wyroby medyczne dopuszczone do obrotu na podstawie "starej" ustawy

Obecnie, zgodnie z art. art. 145c ustawy o VAT, dostawa wyrobów medycznych, które zostały dopuszczone do obrotu na podstawie poprzednio obowiązującej ustawy o wyrobach medycznych z 20 maja 2010 r. (zastąpionej ustawą z 7 kwietnia 2022 r. o wyrobach medycznych ), jest opodatkowana stawką 8% wyłącznie do 27 maja 2025 r. Termin ten był skorelowany z pierwotnym brzmieniem art. 120 rozporządzenia 2017/745 i art. 110 rozporządzenia 2017/746 , które zakładały właśnie ten termin jako datę graniczną udostępniania na rynku lub wprowadzania do używania konkretnych wyrobów medycznych. Po tym dniu, zgodnie z przepisami ustawy o VAT, dostawa tych wyrobów miała być objęta podstawową stawką VAT. 

20 marca 2023 r. weszło w życie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/607, które wprowadziło możliwość bezterminowego obrotu takimi produktami.

Dlatego zostanie bezterminowo  przedłużone stosowanie stawki 8% na ten rodzaj wyrobów medycznych. Dzięki tej zmianie dostawa wszystkich wyrobów medycznych (które spełniać będą określone przepisami wymagania) – niezależnie od tego, czy zostały dopuszczone do obrotu na podstawie poprzednich, czy też obecnie obowiązujących przepisów krajowych regulujących ten obszar – będzie opodatkowana taką samą stawką VAT. 

4. Doprecyzowanie zasad stosowania stawki 8% na nawozy, pasze i środki ochrony roślin

Dostawa nawozów i środków ochrony roślin – zwykle przeznaczonych do wykorzystania w produkcji rolnej, oraz pasz i karm dla zwierząt gospodarskich i domowych jest opodatkowana stawką 8% (poz. 10 załącznika nr 3 do ustawy o VAT). Przepisy VAT nie precyzują przy tym co należy rozumieć pod pojęciem nawozu, środka ochrony roślin oraz paszy, co powoduje wątpliwości interpretacyjne i ma swoje konsekwencje w orzecznictwie krajowym. Aby wyeliminować niejednoznaczne rozumienie i interpretowanie tych pojęć zostanie uchylona poz. 10 załącznika 3 do ustawy o VAT i dodane poz. 10a-10c, w których produkty te są wymienione poprzez odwołanie do odpowiednich aktów prawnych (branżowych), tj. do ustawy o nawozach i nawożeniu oraz odpowiedniego rozporządzenia unijnego w zakresie nawozów , ustawy o środkach ochrony roślin oraz ustawy o paszach. W projektowanych przepisach nie została wprost wymieniona karma dla zwierząt. Nie oznacza to podwyższenia stawki VAT na te produkty, gdyż według wskazanych przepisów zaliczana jest do paszy dla zwierząt.

Nawozy, środki ochrony roślin, pasze których dostawa od 2025 r. będzie opodatkowana stawką 8%

5. Towary na które zostanie obniżona stawka VAT z 23% do 5% 

Obecnie dostawa kubeczków menstruacyjnych jest opodatkowana stawką 23%. Natomiast dostawa pozostałych produktów higienicznych dla kobiet, tj. podpasek higienicznych, tamponów klasyfikowanych w CN 9619 00 - stawką 5% na podstawie poz. 21 załącznika nr 10 do ustawy o VAT.

W związku z postulatami o jednakowe traktowanie w ustawie o VAT produktów higienicznych dla kobiet, zostanie ujednolicona stawka VAT na te towary poprzez obniżenie stawki z 23% do 5% dla dostawy kubeczków menstruacyjnych (klasyfikowane są w CN ex 3924 90 00 i CN ex 4014 90 00). Stąd też projekt przewiduje dodanie poz. 18a w załączniku nr 10 do ustawy o VAT.

6. Przedłużenie stosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia

Od 1 kwietnia 2023 r. podatnicy mogą stosować mechanizm odwrotnego obciążenia podatkiem gazu w systemie gazowym, energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym i usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych (art. 145e-145k ustawy o VAT). 28 lutego 2025 r. kończy się okres stosowania tych regulacji. Ustawodawca postanowił przedłużyć ten termin do 31 grudnia 2026 r., gdyż wygaśnięcie prawa do stosowania tego mechanizmu pociągnąłby za sobą wzrost kosztów uczestnictwa dla podmiotów na rynku giełdowym, a co za tym idzie pogorszenie płynności finansowej uczestników rynku oraz zmniejszenie konkurencyjności polskiej giełdy względem innych państwa członkowskich.

Projekt przewiduje również zmiany o charakterze doprecyzowującym, tak aby z przepisów wynikało, że nabywcą może być tylko podatnik VAT czynny (zmiana brzmienia art. 145e ustawy o VAT). 

Źródło

Projekt ustawy z 10 września 2024 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług, ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw – opublikowany 11 września 2024 r. na rcl.gov.pl

oprac. Joanna Dmowska