Fundacja rodzinna – jak założyć, prowadzić i rozliczać

Odpowiedzią na potrzebę zapewnienie bezpiecznego i efektywnego przekazywania majątku następnym pokoleniom jest ustawa z 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (dalej ustawa). Obowiązująca od 22 maja 2023 r. ma zaspokajać także potrzeby przedsiębiorców w zakresie oddzielenia niektórych składników majątku od bieżącej działalności gospodarczej i umożliwić czerpanie z nich korzyści przyszłym pokoleniom. Założenia ustawy wzorowano na sprawdzonych rozwiązaniach przewidzianych w ustawodawstwie innych krajów europejskich, takich jak Austria, Niemcy czy też Liechtenstein. W opracowaniu przedstawiamy, jak działa ta nowa forma zarządzania majątkiem.

Czym jest fundacja rodzinna

Fundacja rodzinna (dalej również jako FR) jest osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów, rozumianych jako osoby uprawnione do otrzymywania świadczeń od fundacji rodzinnej.

Cel fundacji rodzinnej musi być określony przez fundatora w jej statucie. Przy tym, zdaniem ustawodawcy, głównym celem, który ma realizować fundacja rodzinna, jest założenie, że majątek rodzinny i ryzyko bieżącej działalności są od siebie formalnie odseparowane. Ewentualne niepowodzenia w przyszłości prowadzonej działalności gospodarczej, jak i jej bankructwo nie będzie wpływało na majątek fundacji rodzinnej. Z tego majątku nadal będą mogły czerpać następne pokolenia fundatora. Majątek rodzinny staje się własnością takiej fundacji. 

Warto zaznaczyć, że fundację rodzinną można uznać za jedno z narzędzi sukcesyjnych, które może być uzupełniane przez inne mechanizmy istniejące w polskim prawie, takie jak wskazanie zarządcy sukcesyjnego czy też ustanowienie zapisu windykacyjnego przedsiębiorstwa. W przypadku osób posiadających majątek znacznej wartości i o skomplikowanej i zróżnicowanej strukturze zaleca się łączne korzystanie z istniejących narzędzi, takich jak: fundacja, testament z zapisem windykacyjnym połączone z darowiznami za życia i zrzeczeniem się zachowków etc.