Wyrok SN z dnia 22 października 2020 r., sygn. II UK 199/19

Jeśli pracownik uczestniczy w firmowym jubileuszowym turnieju sportowym, śmiertelny wypadek, jakiego podczas niego doznał, ma związek z pracą. Rodzinie należy się odszkodowanie.

Gazeta Prawna nr 212/2020

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Bohdan Bieniek (przewodniczący)

SSN Piotr Prusinowski

SSN Romualda Spyt (sprawozdawca)

w sprawie z wniosku U. G. i M. G. przeciwko Komendantowi (...) Oddziału Straży Granicznej w B. o odszkodowanie, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 22 października 2020 r., skargi kasacyjnej wnioskodawczyń od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w B. z dnia 17 stycznia 2019 r., sygn. akt V Ua (...),

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w B. do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania.

Uzasadnienie

Decyzją z dnia 8 maja 2017 r. Komendant (...) Oddziału Straży Granicznej w B. odmówił M. G. i U. G. przyznania jednorazowego odszkodowania w związku ze śmiertelnym wypadkiem przy pracy, któremu w dniu 3 czerwca 2017 r. uległ sierżant sztabowy M. G. Od tej decyzji odwołały się zarówno M. G., jak i U. G. Zdaniem odwołujących się zmarły w chwili zdarzenia podejmował czynności w interesie służby.

Sąd Rejonowy w B. wyrokiem z dnia 6 kwietnia 2018 r., sygn. akt VI U (...), oddalił odwołanie, odstępując od obciążania odwołujących się kosztami procesu. Sąd Rejonowy ustalił, że M. G. był funkcjonariuszem Straży Granicznej, pełnił służbę w placówce Straży Granicznej w M.. W dniach od 1 do 17 czerwca 2016 r. miał korzystać z urlopu wypoczynkowego. W czasie urlopu w dniu 3 czerwca 2016 r. wziął udział w IX Turnieju Piłki Nożnej z okazji 25-lecia powstania Straży Granicznej oraz 20-lecia utworzenia placówki Straży Granicznej w M., którego organizatorami były NSZZ Funkcjonariuszy Straży Granicznej oraz Komendant Placówki Straży Granicznej w M.. M. G. uczestniczył w przygotowaniach imprezy, jak również wystąpił w niej jako zawodnik. Podczas meczu stracił przytomność, a po przewiezieniu do szpitala zmarł. Z opinii biegłych z zakresu medycyny sądowej i kardiologii wynika, że jego zgon spowodowany był ostrą niewydolnością krążeniowo - oddechową w przebiegu ostrego niedokrwienia mięśnia sercowego lub wystąpienia groźnej arytmii, które to schorzenia wystąpiły na skutek przyczyny wewnętrznej, tkwiącej w organizmie, a wysiłek fizyczny był czynnikiem wyzwalającym, czyli współprzyczyną nagłego zachorowania i zgonu. Zdaniem Sądu, wypadek nie miał związku ze służbą. Sąd wyjaśnił, że spośród okoliczności wymienionych w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 4 kwietnia 2014 r. o świadczeniach odszkodowawczych przysługujących w razie wypadku lub choroby pozostających w związku ze służbą (jednolity tekst: Dz.U. z 2018 r., poz. 1448; dalej ustawa o świadczeniach odszkodowawczych) nie zachodzą okoliczności wymienione w pkt. 5 i 6 tego przepisu. Śmierć nie nastąpiła też w ramach wskazanych w art. 3 ust. 1 pkt. 3 tej ustawy obowiązkowych zajęć związanych z podnoszeniem sprawności fizycznej funkcjonariuszy, gdyż udział w turnieju nie był obowiązkowy. Sąd Rejonowy zauważył, że nie ma w sprawie dowodu na okoliczność, że udział w turnieju wynikał z obowiązków służbowych zmarłego albo poleceń przełożonych. Komendant zwracał się do zmarłego jedynie o zorganizowanie drużyny. Sąd podkreślił, że pomoc przy organizacji turnieju, zbieranie chętnych do udziału w drużynie to zupełnie inna sytuacja niż sam udział meczach. Gdyby zmarły ograniczył się do pomocy przy organizacji turnieju, nie doszłoby do jego śmierci, jako że wysiłek fizyczny w czasie meczu był zdecydowanie większy niż przy organizacji turnieju. Sąd stwierdził, dalej, że Straż Graniczna nie miała podstaw prawnych, by nakazać zmarłemu udział w samych meczach, gdyż nie wynikało to z jego obowiązków służbowych, a dodatkowo w tym dniu zmarły miał ustalony urlop wypoczynkowy, co zwalniało go z wykonywania w tym czasie ewentualnych poleceń przełożonych. Z podobnych względów co wymienione wyżej, Sąd uznał, że nie można uznać, że do zdarzenia doszło podczas wykonywania lub w związku z wykonywaniem funkcji lub zadań zleconych przez działający w służbie związek zawodowy funkcjonariuszy (art. 3 ust. 1 pkt 4 ustawy o świadczeniach odszkodowawczych). Przesłuchany w charakterze świadka przewodniczący zarządu terenowego związku zeznał, że związkowcy byli proszeni o pomoc w organizacji turnieju, natomiast nie było to polecenie związku. Zmarły był członkiem komisji rewizyjnej związku, która zajmuje się kontrolowaniem działalności statutowej i finansowej związku. Sąd wywnioskował zatem, że udział w turnieju nie wynikał z pełnionej przez niego funkcji związkowej. Sąd podkreślił, że zmarły został skierowany do organizacji turnieju, a nie do wzięcia w nim udziału jako piłkarz, a także, że członkostwo w związku zawodowym nie zobowiązuje członka związku do udziału w turniejach sportowych organizowanych przez związek, a związek nie ma kompetencji, by zadanie takie związkowcowi zlecać. Odnosząc się do okoliczności określonej w art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy o świadczeniach odszkodowawczych, Sąd wskazał, że udział w turniejach piłkarskich, nawet organizowanych przez pracodawcę i związki zawodowe, nie należy do obowiązków strażnika granicznego ani nie wynika z istoty pełnionej przez niego służby. W tym zakresie Sąd wskazał na zakres zadań Straży Granicznej określony w z art. 1 ust. 2-4 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (jednolity tekst: Dz.U. z 2017 r., poz. 2365 ze zm.).