Wyrok WSA w Krakowie z dnia 7 września 2023 r., sygn. III SA/Kr 102/23

Policja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący: SWSA Tadeusz Kiełkowski (spr.) Sędziowie : SWSA Elżbieta Czarny-Drożdżejko SWSA Katarzyna Marasek-Zybura Protokolant: Paulina Grojec po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 września 2023 r. sprawy ze skargi R. T. na akt Komendanta Wojewódzkiego Policji w Krakowie z dnia 14 lipca 2020 r. znak ZN.R.026.50.220 w przedmiocie odmowy zwrotu kosztów delegacji służbowej I. uchyla zaskarżony akt, II. zasądza od Komendanta Wojewódzkiego Policji w Krakowie na rzecz skarżącego R. T. kwotę 480 zł (czterysta osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Uzasadnienie

Pismem z dnia 22 października 2020 r. R. T. złożył pozew, w którym domagał się zasądzenia od Komendanta Wojewódzkiego Policji w Krakowie kwoty 398 zł tytułem zwrotu kosztów delegacji służbowych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 kwietnia 2020 r. do dnia zapłaty. W uzasadnieniu pozwu wskazano na różnicę między delegacjami przedłożonymi a delegacjami faktycznie wypłaconymi (6 zł za luty 2020 r. i 392 zł za marzec 2020 r.). Powód jest funkcjonariuszem Zarządu w K. Centralnego Biura Śledczego Policji, którego – na wniosek personalny Naczelnika Zarządu w K. CBŚP – Komendant CBŚP na podstawie art. 36 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (dalej: "u.o.p.") delegował z urzędu z dniem 20 listopada 2019 r. na okres 6 miesięcy do czasowego pełnienia służby w Wydziale w N. Zarządu w K. CBŚP. W dniu 26 maja 2020 r. powodowi przesłano informację o nadpłacie w kwocie 226 zł powstałej z rozliczeń delegacji nr [...] (styczeń) i nr [...] (luty) wraz ze wzorem oświadczenia o wyrażeniu zgody na potrącenie z uposażenia i wyjaśniono, że: (i) koszty ponoszone przez policjanta powinny być celowe i oszczędne w myśl art. 44 ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (dalej: "u.f.p."), (ii) odnośnie do kosztów dojazdów do służby należy przyjąć rozliczenie w wariancie biletu miesięcznego, bo jest on tańszy niż wariant biletów jednorazowych i wynika ze specyfiki delegowania (delegowanie długotrwałe), gdzie policjant ma możliwość zaplanowania dojazdu; (iii) jeśli powód posiada wykupione bilety jednorazowe, to powinien przedstawić je do rozliczenia. Następnie pismem z dnia 15 czerwca 2020 r. pozwany potrącił swoją wierzytelność w kwocie 226 zł z wierzytelnością powoda z delegacji nr [...] (marzec). Odnosząc się do przedsądowego wezwania do zapłaty, pismem z dnia 14 lipca 2020 r. pozwany odmówił zapłaty 392 zł. W ocenie powoda pozwany próbuje traktować "delegowanie" jak "przeniesienie", aby móc po swojemu rozliczyć koszty delegacji, a nadto wyróżnia "delegowanie długotrwałe", co nie znajduje uzasadnienia w świetle art. 36 ust. 3 u.o.p. Pozwany nie jest uprawniony do decydowania, czy powód ma być delegowany lub przeniesiony, w jakim celu i na jakich zasadach, ani z jakich środków transportu i w jakiej wysokości ma korzystać. O tym wszystkim decydują przełożeni powoda (struktura CBŚP), którzy wybrali delegowanie (a nie przeniesienie) oraz wystawiają i zatwierdzają delegacje. Pozwany nie może wiedzieć, na czym polega służba powoda, a mimo to wypowiada się o niej tak, jak gdyby chodziło o podstawowy czas służby w codzienne dni robocze albo harmonogram w rozkładzie zmianowym, podczas gdy służba w CBŚP jest nieprzewidywalna. Pozwany jest uprawniony jedynie do zweryfikowania delegacji pod względem poprawności oraz do dokonania stosownej wypłaty. Choć zarówno pozwanego, jak i strukturę CBŚP obowiązują przepisy u.f.p., to nie można art. 44 ust. 3 u.f.p. sprowadzać do tego, że wydatki muszą być tylko oszczędne i celowe, bo w przepisie tym jest mowa także o uzyskiwaniu najlepszych efektów i optymalnym doborze metod i środków, czego pozwany nie ma możliwości uwzględnić, bo nie znał celu delegowania, zadań do wykonania, ani terminu, w jakim zadania te miały być wykonane. Co więcej, pozwany zdaje się nie uwzględniać systematyki art. 44 u.f.p., tj. tego, że ust. 3 jest poprzedzony przez ust. 2 stanowiący odesłanie do konkretnych przepisów dotyczących wydatków, czyli art. 113 u.o.p. i rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 października 2002 r. w sprawie wysokości, warunków i trybu przyznawania policjantom należności za podróże służbowe i przeniesienia (dalej: "rozporządzenie"). Pozwany polemizuje z prawodawcą i rozgranicza delegowanie na jednokrotną czynność i czasowe pełnienie służby (zbliżone do przeniesienia), podczas gdy prawodawca rodzaj biletów określił jedynie przy regulacji przeniesienia (§ 23 ust. 2 rozporządzenia). § 3 rozporządzenia jest dowodem na świadomy wybór prawodawcy, który przy "długotrwałej" delegacji powyżej 10 dni nie dał przyzwolenia na zwrot kosztów przejazdów w dni wolne od służby, nawet gdyby miało to zmniejszyć łączny koszt podróży. W ocenie powoda weryfikacja delegacji była wybiórcza, bo kwestionowane są tylko delegacje za styczeń, luty i marzec. Powód zwrócił też uwagę, że sam ograniczył koszty delegacji w myśl § 2 ust. 3 rozporządzenia (bo przełożony, Komendant CBŚP, nie uznał do celów rozliczania delegacji miejsca zamieszkania powoda jako stałego miejsca pełnienia służby), a realne koszty przejazdów były wyższe niż wynikało z delegacji, a to z powodu wykorzystywania samochodu prywatnego bez uzyskania zgody przełożonego. Według powoda delegowanie jest uciążliwością powodującą straty w budżecie prywatnym funkcjonariusza, który – aby w związku z notorycznymi opóźnieniami pociągów nie tracić czasu na regenerację i życie prywatne – korzysta z droższych przejazdów samochodem. Wymuszanie rozliczania na podstawie biletów miesięcznych trwa od lat i ma tę wadę, że delegacja może być cofnięta w każdej chwili, a w praktyce zwrot kosztu biletu miesięcznego jest obniżany proporcjonalnie o dni nieobecności. Przykładowo, biorąc pod uwagę liczbę dni służby w kwietniu 2020 r. (4) i cenę biletu miesięcznego (230 zł), zwrot opiewałby jedynie na 30,67 zł (230/30*4), a kwota 199,33 zł jako niezwrócona stanowiłaby realną stratę. Terminy wypłat delegacji naruszają § 11 ust. 5 rozporządzenia, co uzasadnia wypłatę odsetek ustawowych. Zdaniem powoda potrącenie było niedopuszczalne, bo przepisami szczególnymi wyłączającymi potrącenie, o których mowa w art. 505 pkt 4 Kodeksu cywilnego, są art. 127 i art. 128 u.o.p., które pozwalają jedynie na potrącanie zaliczek, ale już nie samych kosztów. Ponadto nie można zapominać, że pozwanego i powoda nie łączą żadne stosunki zależności służbowej, a powód jest jedynie zależny finansowo od pozwanego w zakresie wypłaty. Do oceny sądu powód pozostawił przyznanie zadośćuczynienia za krzywdę wyrządzoną naciskami i próbami zmuszania do rozliczania delegacji w określony sposób, a tym samym do postępowania wbrew prawu oraz samym zaborem należnych sum pieniężnych.