Finansowanie ochotniczych straży pożarnych przez gminy

Ochotnicze straże pożarne to stowarzyszenia będące jednostkami ochrony przeciwpożarowej. Choć są podmiotami odrębnymi od gmin, to jednak ich wzajemne relacje sprawiają, że są często mylnie postrzegane jako ich część, co z kolei skutkuje błędami zarówno na gruncie wzajemnych rozliczeń, jak i przy ustalaniu praw i obowiązków czy rozliczaniu podatków i opłat lokalnych. Sytuację dodatkowo utrudniła zmiana przepisów, a mianowicie ustawa z 17 grudnia 2021 r. o ochotniczych strażach pożarnych, która weszła w życie 1 stycznia 2022 r., wymagająca od rad gmin szybkiego podjęcia uchwał dotyczących OSP, w których musiały uwzględnić nową podstawę prawną oraz zmienione przepisy. Niestety ten nowy akt prawny, który w założeniu miał m.in. wyeliminować wątpliwości, jakie przed 1 stycznia 2022 r. powstawały na gruncie stosowania obowiązujących wówczas przepisów, wywołał wiele zamieszania i natychmiast po wejściu w życie stał się źródłem nowych dylematów. To pociągnęło za sobą lawinę rozstrzygnięć nadzorczych unieważniających uchwały gmin, a także doprowadziło do wielu, czasami jeszcze do dziś nierozstrzygniętych sporów przed sądami administracyjnymi oraz spowodowało problemy z wypłatą strażakom ekwiwalentów. W efekcie ustawodawca przygotował projekt nowelizacji ustawy 17 grudnia 2021 r., która ma usunąć wątpliwości powstałe przy próbie usunięcia… poprzednich wątpliwości.

Z kim trzeba podpisać umowę i na jakich warunkach

Od 1 stycznia 2022 r. gminy zostały obciążone nowym obowiązkiem – zawarcia umowy ze wszystkimi ochotniczymi strażami pożarnymi działającymi na ich terenie (art. 7 ustawy z 17 grudnia 2021 r. o ochotniczych strażach pożarnych; dalej: ustawa o OSP). Regulacja ta w praktyce budzi wiele wątpliwości, a cel wprowadzenia obowiązku nie do końca jest zrozumiały.

Z uzasadnienia do projektu ustawy z 17 grudnia 2021 r. wynika, że celem umowy jest zabezpieczenie gmin, na których terenie nie działa OSP, pod kątem zagrożeń przeciwpożarowych. Dodatkowo w piśmiennictwie niekiedy się wskazuje się, że umowy te mają stanowić zabezpieczenie finansowania ochotniczych straży pożarnych. Argument ten wydaje się jednak chybiony, bo przecież zabezpieczeniem tym, znacznie silniejszym niż postanowienia umowy, są postanowienia ustawowe.