Zachowek a zasady współżycia społecznego - Wyrok SN z dnia 25 kwietnia 2024 r., sygn. II CSKP 2195/22

Zastosowanie art. 5 k.c. w odniesieniu do roszczenia z tytułu zachowku powinno być szczególnie wąskie, a ograniczenie prawa podmiotowego poprzez powołanie się na zasady współżycia społecznego jest możliwe jedynie w przypadku rażącego nadużycia prawa przez uprawnionego do zachowku.

Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej w składzie:

SSN Mariusz Załucki (przewodniczący)

‎SSN Kamil Zaradkiewicz (sprawozdawca)

SSN Maciej Kowalski

Protokolant Magdalena Kucia

po rozpoznaniu na rozprawie 12 kwietnia 2024 r. w Warszawie ‎skargi kasacyjnej A. K. i M. K. ‎od wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie ‎z 5 czerwca 2018 r., I ACa 1482/17, ‎w sprawie z powództwa P. B. ‎przeciwko A. K. i M. Ś. kuratorowi spadku po zmarłym M. K. 

‎o zapłatę,

I. oddala skargę kasacyjną.

II. nie obciąża skarżących kosztami postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 5 czerwca 2018 r. Sąd Apelacyjny w Krakowie w sprawie ‎z powództwa P. przeciwko A. K. i M. K. o zapłatę, na skutek apelacji pozwanych od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z 16 marca 2017 r. oddalił apelację i odstąpił od obciążenia pozwanych kosztami postępowania apelacyjnego.

Wyrokiem z 16 marca 2017 r. Sąd Okręgowy w Krakowie zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 172 928 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 15 lipca 2010 r. do 31 grudnia 2015 r. i odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty (pkt 1); oddalił powództwo ‎w pozostałym zakresie (pkt 2), a ponadto rozstrzygnął o kosztach postępowania.

Zgodnie z ustaleniami w sprawie, spadkodawczyni D. K. zmarła w dniu […] 2009 r. w K.. Od 15 sierpnia 2008 r. pozostawała w związku małżeńskim z powodem. Spadek po zmarłej odziedziczyli, na podstawie testamentu notarialnego z 15 sierpnia 2008 r., w całości do majątku wspólnego małżeńskiego jej rodzice - pozwani.

Relacje powoda z teściami, tj. z pozwanymi początkowo układały się dobrze, a psuć zaczęły się na miesiąc przed ślubem. Pozwani chcieli, aby córka zabezpieczyła ich majątkowo, dlatego powód zawarł z D. K., jeszcze przed ślubem, umowę o rozdzielności majątkowej, a D. K. sporządziła testament, w którym powołała do spadku jedynie rodziców. Pozwany zareagował bardzo nerwowo, gdy dowiedział się o tym testamencie. Ponadto między stronami dochodziło do kłótni, gdy pozwani przebywali u córki we Włoszech. Strony wzajemnie oskarżały się o zaniedbania względem D. K.. W ocenie pozwanych powód nie interesował się żoną. Natomiast powód zarzucał, że pozwani w niewłaściwy sposób opiekowali się nią przed jej śmiercią, a wręcz do niej doprowadzili. Ponadto powód i pozwani wzajemnie oskarżali się o kradzież lub przywłaszczenie przedmiotów i pieniędzy należących do spadkodawczyni.