Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 9 maja 2023 r., sygn. III SA/Gl 131/23

Oświata

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Małgorzata Herman, Sędzia WSA Barbara Orzepowska-Kyć, Sędzia WSA Marzanna Sałuda (spr.), po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w dniu 9 maja 2023 r. sprawy ze skargi Prokuratora Rejonowego w Bytomiu na uchwałę Rady Miejskiej w Bytomiu z dnia 24 lipca 2017 r., nr L/619/17 w przedmiocie regulaminu udzielania pomocy materialnej o charakterze socjalnym dla uczniów stwierdza nieważność zaskarżonej uchwały w części załącznika określonej w § 3 ust. 2, § 3 ust. 6, § 6 ust. 3, § 7 ust. 2, § 9 ust. 1, 2, 3, § 12 ust. 3, § 13 ust. 1 i 2.

Uzasadnienie

W dniu 24 lipca 2017 r. Rada Gminy w Bytomiu podjęła - na podstawie art. 90f ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty ( t.j. Dz. U. z 2016 r. nr 296, ze zm. – określanej dalej jako u.s.o.) - uchwałę nr L/619/17 w sprawie uchwalenia regulaminu udzielania pomocy materialnej o charakterze socjalnym dla uczniów zamieszkałych na terenie gminy Bytom, (Dziennik Urzędowy Województwa Śląskiego z 2017 roku pozycja 4409). Skargę do WSA w Gliwicach wniósł Prokurator Rejonowy w Bytomiu zaskarżając załącznik do Regulaminu udzielania pomocy materialnej o charakterze socjalnym dla uczniów zamieszkałych na terenie gminy Bytom (zwany dalej Regulaminem) w części dotyczącej: § 3 ust. 2, § 3 ust. 6, § 6 ust. 3, § 7 ust. 2, § 9 ust. 1,2, 3, § 12 ust. 3, § 13 ust. 1 i 2.

Zaskarżonej uchwale zarzucono istotne naruszenie prawa, a to: art. 2, 7, 94 Konstytucji RP (Dz.U. z 1997 poz. 78.483) oraz art. 90f ustawy z dnia 07 września 1991 roku o systemie oświaty poprzez przekroczenie zakresu delegacji ustawowej. Prokurator zarzucił, iż a) uregulowanie w § 3 ust. 2 ust. 3 pkt 1,3,4 załącznika do uchwały co do tego, iż stypendium szkolne może otrzymać uczeń znajdujący się w trudnej sytuacji materialnej, wynikającej z niskich dochodów na osobę w rodzinie, w wysokości uzależnionej od skali występowania w rodzinie takich okoliczności, jak: bezrobocie, niepełnosprawność, ciężka lub długotrwała choroba, wielodzietność, brak umiejętności wypełniania funkcji opiekuńczo-wychowawczych, alkoholizm lub narkomania, a także gdy rodzina jest niepełna lub wystąpiło zdarzenie losowe, jest niedopuszczalną modyfikacją regulacji ustawowej- art. 90d ust. 1 u.s.o. poprzez uchwalenie zamkniętego katalogu okoliczności mających znaczenie dla wysokości przyznania stypendium szkolnego, podczas gdy ustawodawca w art. 90d ust. 1 u.s.o. poprzez użycie sformułowania "w szczególności" ustanowił otwarty katalog okoliczności wskazując, jedynie przykładowe czynniki jakie należy wziąć pod uwagę, b) uregulowanie w § 3 ust. 6 załącznika Regulaminu uprawnienia do ubiegania się o stypendium szkolne i określenia jego kryterium, podczas gdy art. 90f u.s.o. nie zawiera ustawowego upoważnienia do określenia przez radę gminy kryterium od którego spełnienia warunkowana jest możliwość ubiegania się o stypendium szkolne, c) uregulowanie w § 6 ust. 3 załącznika Regulaminu iż "Oświadczenie, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań podczas, gdy rada gminy nie jest upoważniona z mocy art. 90f u.s.o, do nałożenia na zainteresowanych obowiązku złożenia oświadczenia o wskazanej treści, zaś obowiązek ten wynika bezpośrednio z art. 90 n ust. 5a u.s.o., a nadto jego nałożenie w drodze aktu prawa miejscowego jest sprzeczne z art. 233 § 6 k.k., d) uregulowanie w § 7 ust. 2 załącznika Regulaminu, iż Dyrektor MOPR w drodze zarządzenia określa wzór wniosku, o, którym mowa w ust. 1, i udostępnia go zainteresowanym osobom w formie papierowej i elektronicznej, podczas gdy delegacja ustawowa określona w art. 90f u.s.o. nie upoważnia rady gminy do przyznania dyrektorowi MOPR uprawnienia do wydania zarządzenia określającego wzór wniosku o przyznanie stypendium szkolnego, e) uregulowanie w § 9 ust. 1, 2, 3 Regulaminu udzielania pomocy materialnej o charakterze socjalnym dla uczniów zamieszkałych na terenie gminy Bytom, iż: 1. W szczególnie uzasadnionych przypadkach, podyktowanych dobrem ucznia, dyrektor szkoły może wnioskować do dyrektora MOPR o pieniężną formę realizacji stypendium szkolnego, o której mowa w art. 90d ust. 5 u.s.o. jednocześnie upoważniając pracownika szkoły do pobrania i wydatkowania stypendium szkolnego w imieniu osoby uprawnionej, za zgodą tej osoby lub jej przedstawiciela ustawowego. Rozliczenie pomocy przyznanej w trybie określonym w ust. 1, następuje na podstawie dowodów potwierdzających powstanie i poniesienie wydatku, dostarczonych niezwłocznie do MOPR przez upoważnionego pracownika szkoły, o którym mowa w ust. 1. Wzór upoważnienia pracownika szkoły przez jej dyrektora, uwzględniający zgodę osoby uprawnionej i zgodę dyrektora MOPR, zawiera załącznik do niniejszego regulaminu, podczas gdy rada gminy nie została upoważniona do uregulowania szczególnego trybu przyznania stypendium jedynie na wniosek dyrektora szkoły, umocowania dyrektora szkoły do upoważnienia pracownika do pobrania i wydatkowania stypendium szkolnego w imieniu osoby uprawnionej, za zgodą tej osoby lub jej przedstawiciela ustawowego, ustalenia sposobu rozliczenia pomocy przyznanej w tym trybie, ani uregulowania wzoru upoważnienia dla pracownika szkoły. Dalej Prokurator zaznaczył, iż uregulowanie w § 12 ust. 3, iż wzór wniosku o przyznanie zasiłku szkolnego określa w drodze zarządzenia dyrektor MOPR i udostępnia go zainteresowanym osobom w formie papierowej i elektronicznej, narusza delegację ustawową określoną w art. 90f u.s.o. gdyż ten nie upoważnia rady gminy do przyznania dyrektorowi MOPR uprawnienia do wydania zarządzenia określającego wzór wniosku o przyznanie zasiłku szkolnego. Także uregulowanie w § 13 ust. 1 i 2 wysokości zasiłku szkolnego i kryteriów branych pod uwagę przy ustaleniu jego wysokości, narusza delegację ustawową z art. 90f u.s.o. który nie przewiduje uprawnienia organowi uchwałodawczemu gminy do określenia w regulaminie sposobu ustalania wysokości zasiłku szkolnego.