Wyrok WSA w Krakowie z dnia 30 stycznia 2023 r., sygn. II SA/Kr 1452/22

Inne

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Monika Niedźwiedź (spr.) Sędzia WSA Małgorzata Łoboz Sędzia WSA Paweł Darmoń po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 30 stycznia 2023 r. sprawy ze skargi Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Myślenicach na uchwałę nr XIX/157/2020 Rady Gminy Pcim z dnia 27 listopada 2020 r. w sprawie szczegółowego sposobu i zakresu świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowania tych odpadów w zamian za uiszczoną przez właściciela nieruchomości opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi na terenie Gminy Pcim stwierdza nieważność zaskarżonej uchwały w zakresie § 13.

Uzasadnienie

Do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie wpłynęła skarga Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Myślenicach na uchwałę nr XIX/157/2020 Rady Gminy w Pcimiu z dnia 27 listopada 2020 r. (Dz.Urz. Województwa Małopolskiego z dnia 3 grudnia 2020 r. poz. 7585) w sprawie szczegółowego sposobu i zakresu świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowania tych odpadów w zamian za uiszczoną przez właściciela nieruchomości opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi na terenie Gminy Pcim, w zakresie § 6 tej uchwały. Zaskarżonej uchwale zarzucono istotne naruszenie przepisów prawa, tj. art. 4 ust. 1 i art. 5 ustawy z dnia 20 lipca 2000 roku o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (t.j. Dz.U z 2019 roku, poz. 1461) i art. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej - poprzez rozbieżność w treści postanowienia § 6 skarżonej uchwały, wskazującym datę jej wejścia w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, a jednocześnie wskazującym konkretną datę dzienną określającą początek obowiązywania tej uchwały, tj. z mocą wsteczną od dnia 1 stycznia 2021 roku - co konsekwencji stwarza wątpliwości co do rzeczywistej daty wejścia w życie zaskarżonej uchwały, co z kolei stanowi naruszenie zasady konstytucyjnej wynikającej z art. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, to jest zasady demokratycznego państwa prawnego. Zgodnie z treścią art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2000 roku o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych, akty normatywne, zawierające przepisy powszechnie obowiązujące, ogłaszane w dziennikach urzędowych wchodzą w życie po upływie czternastu dni od dnia ich ogłoszenia, chyba że dany akt normatywny określi termin dłuższy. Natomiast, zgodnie z art. 5 tej ustawy, przepisy art. 4 nie wyłączają możliwości nadania aktowi normatywnemu wstecznej mocy obowiązującej, jeżeli zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją temu na przeszkodzie. Uchwała z dnia 27 listopada 2020 roku Rady Gminy w Pcimiu została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Województwa Małopolskiego z dnia 3 grudnia 2020 roku pod pozycją 7584.W przedmiotowej uchwale w §6 wskazano, iż jej postanowienia wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia z mocą obowiązywania od dnia 1 stycznia 2021 roku. Mając powyższe na uwadze należy zauważyć, iż sformułowanie zawarte w § 6 zaskarżonej uchwały, w połączeniu z faktem, że przedmiotowa uchwała została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Województwa Małopolskiego z dnia 3.12.2020r. oznacza, że zachodzą obiektywne wątpliwości, czy uchwała ta weszła w życie po upływie 14 dni od daty jej ogłoszenia, czy też z dniem 1 stycznia 2021 roku. Mając na uwadze, że początek mocy obowiązującej uchwały powinien oznaczać jej wejście w życie, uznać należy, że taka regulacja zastosowana przez Radę Gminy w Pcimiu jest sprzeczna z zasadami demokratycznego państwa prawa. Treść § 6 zaskarżonej uchwały zawiera nie tylko wewnętrzną sprzeczność, ale także narusza art. 4 ust. 1 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych. Data wejścia w życia aktu prawa miejscowego nie może budzić wątpliwości, czy też wprowadzać w błąd, godząc jednocześnie w wyrażoną w art. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej zasadę demokratycznego państwa prawnego. Należy ponadto zauważyć, iż zgodnie z art. 88 ust. 1 Konstytucji RP warunkiem wejścia w życie ustaw, rozporządzeń oraz aktów prawa miejscowego jest ich ogłoszenie. Natomiast zasady i tryb ich ogłaszania określa ustawa o ogłaszaniu aktów normatywnych. Data ogłoszenia przepisu prawnego, w tym m.in. uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego, jest datą początkową, od której może on wejść w życie. Dodatkowo należy wskazać, że w przypadku aktów prawa miejscowego techniczne sposoby formułowania przepisów o wejściu ich w życie zawiera § 45 w związku z § 143 Załącznika "Zasady techniki prawodawczej" do Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie "Zasad techniki prawodawcze wskazując na możliwe do zastosowania brzmienia takich przepisów. Wyliczenie to ma charakter wyczerpujący, a przepisowi o wejściu w życie aktu prawnego można nadać tylko takie brzmienie, które odpowiada jednemu z wymienionych. Akt prawny nie może wejść w życie bez uzyskania mocy obowiązującej i odwrotnie. Zatem Urząd Gmin, jako organ upoważniony do stanowienia aktów prawa miejscowego, powinien ujednolicić stosowane słownictwo według jego powszechnego, dominującego rozumienia w języku polskim tak, aby zgodnie z § 10 Zasad techniki prawodawczej do oznaczenia jednakowych pojęć używać jednakowych określeń, respektując tym samym wyrażoną w § 6 tego aktu zasadę komunikatywności tekstu prawnego oraz ujętą § 8 tych zasad dyrektywę, że należy posługiwać się poprawnymi wyrażeniami językowymi w ich podstawowym i powszechnie przyjętym znaczeniu. Podnieść również należy, iż co prawda nadanie aktowi prawnemu mocy wstecznej jest dopuszczalne, jednakże tylko wówczas, gdy zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją temu na przeszkodzie (art. 5 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych). Jedną z konstytucyjnych zasad państwa prawnego (art. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej) jest zasada niedziałania prawa wstecz. Zasada ta nie ma charakteru absolutnego i w wyjątkowych sytuacjach może zostać aktowi prawnemu nadana moc wsteczna, jednakże odstąpienie od tej zasady dopuszczalne jest jedynie wyjątkowo i tylko z usprawiedliwionych względów, gdy jest to konieczne dla realizacji wartości konstytucyjnej ocenianej jako ważniejsza od wartości chronionej zakazem retroakcji Dodatkowo w judykaturze, jak i w orzecznictwie podkreśla się, że wsteczna moc prawa może dotyczyć, co do zasady, ewentualnie tylko przyznania praw, natomiast z całą stanowczością, należy wykluczyć możliwość zastosowania tej normy do nakładania obowiązków. Rada Gminy w Pcimiu w żaden sposób nie wykazała, że wystąpiły okoliczności szczególne, które wymagały nadania podejmowanej uchwale mocy wstecznej. W orzecznictwie administracyjnym wielokrotnie już odnoszono się do zakresu pojęcia: "wejście w życie" i "obowiązywanie" aktu normatywnego (w tym uchwał prawa miejscowego), którym nadaje się równoznaczne znaczenie i przyjmuje, że początek mocy obowiązującej uchwały oznacza jej wejście w życie. Wejście w życie i uzyskanie mocy przez ustawę są zdarzeniami tożsamymi, polegającymi na rozpoczęciu od ich spełnienia się, prawnego kwalifikowania stosunków społecznych przez przepisy, które "weszły w życie" lub "uzyskały moc". Należy ponadto przytoczyć stanowisko Trybunału Konstytucyjnego wyrażone w wyroku z dnia 7.01.2003r. ( K.14/03) zgodnie, z którym naruszeniem Konstytucji jest stanowienie przepisów niejasnych, wieloznacznych, które nie pozwalają obywatelowi na przewidzenie konsekwencji prawnych jego zachowań. Data wejścia w życia aktu prawa miejscowego nie może budzić wątpliwości, czy też wprowadzać w błąd, godząc jednocześnie w wyrażoną w art. 2 Konstytucji RP zasadę demokratycznego państwa prawnego. Zdaniem skarżącego organ gminy winien posługiwać się w przepisach końcowych jednym sformułowaniem " wchodzi życie", albowiem dodanie kolejnego sformułowania " z mocą obowiązującą od.." oraz wyznaczenie dwóch różnych dat, powoduje, że przepis ten jest niezrozumiały dla przeciętnego obywatela. Odbiorca odczytując taką normę, nie wie, od której daty dane przepisy będą go obowiązywały i będą wobec niego stosowane.