Wyrok WSA w Warszawie z dnia 6 listopada 2019 r., sygn. II SA/Wa 346/19

Stopnie i tytuły naukowe

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA - Piotr Borowiecki Sędzia WSA - Konrad Łukaszewicz Sędzia WSA - Stanisław Marek Pietras (spraw.) Protokolant starszy referent - Agnieszka Fidor po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 listopada 2019 r. sprawy ze skargi Uniwersytetu [...] Wydziału [...] w [...] na decyzję Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów z dnia [...] października 2018 r. nr [...] w przedmiocie cofnięcia uprawnienia do nadawania stopnia doktora sztuk plastycznych w dyscyplinie sztuki piękne 1. uchyla zaskarżoną decyzję, 2. zasądza od Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów na rzecz Uniwersytetu [...] Wydziału [...] w [...] kwotę 680 zł (sześćset osiemdziesiąt złotych), tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Uzasadnienie

Centralna Komisja do Spraw Stopni i Tytułów decyzją z dnia [...] października 2018 r. nr [...], działając na podstawie art.169 pkt 2, art.176 ust.2 ustawy z dnia 3 lipca 2018 r. - Przepisy wprowadzające ustawę Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. z 2018 r., poz1669) w zw. z art. 9 ust.1 i ust. 2 pkt 3, art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. z 2016 r., poz. 882), cofnęła uprawnienie do nadawania stopnia doktora sztuk plastycznych w dyscyplinie sztuki piękne Wydziałowi [...] Uniwersytetu [...] w K. i decyzji tej nadała rygor natychmiastowej wykonalności. W uzasadnieniu podała, że Wydział [...] Uniwersytetu [...] w K. posiada uprawnienia do nadawania stopnia doktora sztuk plastycznych w dyscyplinie sztuki piękne. Centralna Komisja działając na podstawie art. 9 ust.1 ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, przeprowadziła okresową kontrolę spełniania warunków do nadawania stopni doktora, wykonywania uprawnień oraz poziomu przewodów doktorskich na Wydziale [...] i postanowieniem z dnia [...] marca 2018 r. wszczęła postępowanie w sprawie cofnięcia uprawnień. Sekcja Sztuki dokonała oceny 11 przewodów doktorskich pod kątem zasadności uchwał o nadaniu stopnia doktora sztuk plastycznych na Wydziale [...] i ocena ta wypadła negatywnie. Przed wydaniem decyzji ostatecznej strona postępowania została wezwana do zajęcia stanowiska w sprawie w trybie art. 10 k.p.a., lecz jednostka nie przedstawiła swego stanowiska. Prezydium Centralnej Komisji na posiedzeniu w dniu [...] października 2018 r. w głosowaniu tajnym postanowiło cofnąć uprawnienie powyższej jednostce (wynik głosowania: TAK - 10 głosów, NIE - 0 głosów, WSTRZYMUJĄCYCH SIĘ - 0 głosów). Zgodnie z art. 5 ust 2 ustawy, uprawnienie do nadawania stopnia doktora nadaje Centralna Komisja na wniosek jednostki organizacyjnej, biorąc pod uwagę poziom działalności naukowej lub artystycznej jednostki oraz liczbę zatrudnionych w niej osób posiadających tytuł profesora lub stopień doktora habilitowanego. Kodeks postępowania administracyjnego w tym postępowaniu stosuje się odpowiednio w zakresie nieuregulowanym ustawą o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki (art.29 ust. 1 ustawy). Cechą w postępowaniu przed Centralną Komisją jest brak kontradyktoryjności. Samo rozpoznanie wniosku, jak i jego wieloetapowa ocena polega na merytorycznej ocenie eksperckiej motywowanej troską o konsekwencje płynące z decyzji i oceny rzeczoznawców. Uznaniowość ocen nie ma charakteru bezwzględnego, jest ściśle obwarowana przepisami ustawy. Wydział realizuje kształcenie na kierunku pedagogicznym, a nie artystycznym. Kształcenie plastyczne na kierunku "[...]" ma charakter ogólnoplastyczny i jest podporządkowane edukacji humanistycznej, głównie pedagogice. Na Wydziale nie są prowadzone takie kierunki jak "malarstwo", "grafika", "rzeźba", a więc najważniejsze składowe dyscypliny sztuki piękne. Wprawdzie Wydział spełnia wymóg minimum kadrowego, jednakże konieczne jest także spełnienie wymagań dotyczących innych czynników; odpowiednio wysokiego poziomu dorobku naukowo - artystycznego, jego wyraźnego oddziaływania na mapie polskiej sztuki, potencjału do rozwijania kolejnych działań na odpowiednim poziomie i właściwego stosowania procedur związanych z przyznawaniem stopni. Niekorzystnie prezentuje się obraz działalności jednostki w zakresie doktoratów przeprowadzanych, która to aktywność nie powinna budzić żadnych zastrzeżeń. Poddane ocenie doktoraty okazały się bardzo słabe tak w formie artystycznej, jak i sferze ideowej. Naiwność postawionego problemu, a także procedowanie przez Wydział doktoratów narusza istotę nauczania, a tym samym element etyczno - moralny. Istnieje poważne ryzyko umniejszania poziomu stopnia doktora na Wydziale [...] w K.. Rada Wydziału powinna baczniej zwracać uwagę na całość ścieżek artystycznych i zawodowych doktorantów, które w sposób oczywisty winny stanowić spójne podwaliny dla pracy doktorskiej. Tymczasem prace te często odbiegają od obszarów zainteresowań i poprzedniej działalności doktorantów, są sztucznym, na siłę wykreowanym zamysłem wyrwanym z rzeczywistości w jakiej dotychczas pracował doktorant. Wydział powinien w przyszłości podjąć wysiłki, aby uporządkować i poprawić zasady dotyczące poziomu artystycznego i naukowego przeprowadzanych doktoratów, by nie stwarzać wrażenia deprecjonowania stopnia doktora dla niezrozumiałych interesów albo niewyjaśnionych form pewnej poprawności. Przykładowo analizując dokumentację przewodu doktorskiego M. S. można dostrzec przykrą aberrację związaną ze zbiegiem okoliczności jakim jest powinowactwo "towarzyskie" osób zaangażowanych w procedowanie przewodu: promotor, recenzent, doktorantka reprezentują tę samą uczelnię (Akademię [...]), co może rodzić pytanie o obiektywność właściwej oceny doktorantki. Ponadto w przewodzie dotyczącym malarstwa nie został powołany choć jeden specjalista z wydziału malarstwa którejś z Akademii Sztuk Pięknych. Doktorantka dyplom magisterski otrzymała z dziedziny [...] i ukończyła podyplomowe (2-letnie) studia z malarstwa w Akademii Sztuk Pięknych w [...]. Jednakże poziom artystyczny malarstwa doktorantki nie wyrasta ponad poziom średni licencjackich studiów wieczorowych z malarstwa. Kolejny przykład: komisja egzaminacyjna bardzo surowo oceniła wiedzę doktoranta P. S. z dyscypliny podstawowej "sztuki piękne", ledwie na ocenę dostateczną, z jedną odpowiedzią cząstkową na ocenę niedostateczną. Ten rodzaj braku wiedzy powinien być dla promotora i całej Rady Wydziału poważnym sygnałem, że poziom wiedzy dotyczącej fundamentalnej dziedziny kultury i sztuki u doktoranta jest na tyle ograniczony, że powinien stać się przyczynkiem do poważnej refleksji nad dalszym procedowaniem tego doktoratu. Przygotowana dokumentacja jest przejawem pewnej dydaktycznej beztroski, jaka panuje na Wydziale [...]. Nie można schematycznych działań doktoranta podnosić do godności naukowej doktora. Ten rodzaj artykulacji w swej istocie staję się tylko pozorną pseudoartystyczną trywializacją rzeczywistości. Praca doktorska przypomina jedno z ćwiczeń na drugim roku Wydziału [...]. Podobnie przedstawia się sprawa doktoratu J. L.: tytuł rozprawy "[...]". Wyraz ideowy prac w gruncie rzeczy pozostaje niezmienny. Doktorantka w naiwny sposób wykorzystuje stałe elementy obecne we wszystkich jej cyklach malarskich i dla stworzenia pracy doktorskiej układa kolejne kombinacje. Na potrzeby doktoratu zmienił się przewodowy tytuł, ale prace mimo upływu czasu w przeważającej części nie zmieniły się. Cyklu obrazów doktorskich nie łączy jednoznaczna formuła czasu i miejsca. Schematyczny i ograniczony dobór barw mógłby wymyśleć każdy. Przyznawanie jednostkom uprawnienia do nadawania stopni wiąże się nie tylko z suchym wypełnieniem kryteriów formalnych. Wiąże się jednak przede wszystkim z pełnym i bezwarunkowym przekonaniem, że jednostka w sposób wyróżniający posiada taki poziom kształcenia i działalności naukowo - badawczej/artystycznej w danej dziedzinie, że zarówno jej dokonania, kadra naukowo - dydaktyczna oraz poziom kształcenia w pełni zasługują na taki awans. W tym przypadku tego zabrakło. Zarówno Sekcja Sztuki jak i Prezydium Centralnej Komisji po zapoznaniu się z oceną przewodów doktorskich dokonaną przez ekspertów i po wszechstronnej dyskusji uznały za zasadne zastosować najsurowszy rygor tj. cofnięcie uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora sztuk plastycznych w dyscyplinie sztuki piękne z uwagi na skalę stwierdzonych uchybień i niskiego poziomu doktoratów. Decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności na podstawie art.108 §1 K.p.a. mając na uwadze interes społeczny, jaki podlega szczególnej ochronie.