Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 26 stycznia 2018 r., sygn. IV SA/Gl 642/17

Samorząd terytorialny

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Tadeusz Michalik, Sędziowie Sędzia WSA Beata Kalaga-Gajewska (spr.), Sędzia WSA Teresa Kurcyusz-Furmanik, Protokolant Katarzyna Lisiecka-Mitula, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 stycznia 2018 r. sprawy ze skargi Wojewody [...] na uchwałę Rady Gminy P. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie przekształcenia szkoły podstawowej stwierdza niezgodność z prawem zaskarżonej uchwały.

Uzasadnienie

Wojewoda Śląski wniósł skargę na uchwałę Rady Gminy P. Nr [...] z dnia [...]r. w sprawie przekształcenia Szkoły Podstawowej im. [...] w P. poprzez likwidację Szkoły Filialnej im. [...] w C., domagając się stwierdzenia jej nieważności w całości, na podstawie art. 93 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity: Dz. U. z 2016 r. poz. 446 z późn. zm.) w związku z niezachowaniem przy jej podjęciu trybu określonego w art. 59 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jednolity: Dz. U. z 2016 r. poz. 1943 z późn. zm.). W uzasadnieniu skargi wywiódł, iż zgodnie z art. 59 ust. 1 ustawy o systemie oświaty szkoła publiczna może być zlikwidowana z końcem roku szkolnego przez organ prowadzący szkołę, po zapewnieniu przez ten organ uczniom możliwości kontynuowania nauki w innej szkole publicznej tego samego typu. Organ prowadzący jest obowiązany, co najmniej na 6 miesięcy przed terminem likwidacji, zawiadomić o zamiarze likwidacji szkoły: rodziców uczniów (w przypadku szkoły dla dorosłych - słuchaczy), właściwego kuratora oświaty oraz organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego właściwej do prowadzenia szkół danego typu. W myśl art. 59 ust. 2 ustawy szkoła publiczna prowadzona przez jednostkę samorządu terytorialnego może zostać zlikwidowana po uzyskaniu pozytywnej opinii kuratora oświaty. Stosownie do art. 59 ust. 6 ustawy o systemie oświaty, przepisy art. 59 ust. 1 - 5 i art. 58 stosuje się odpowiednio w przypadku przekształcenia szkoły, tj. m.in. likwidacji filii szkoły podstawowej. Zgodnie z informacją uzyskaną od Śląskiego Kuratora Oświaty (pismo [...] z dnia 5 kwietnia 2017 r.) organ prowadzący szkołę, czyli Gmina P. do dnia 28 lutego 2017 r. nie zawiadomiła kuratora oświaty o zamiarze przekształcenia Szkoły Podstawowej w P. poprzez likwidację Szkoły Filialnej im. [...] w C., tym samym nie dopełniła wymogu przewidzianego w art. 59 ust. 1 ustawy o systemie oświaty, stanowiącego warunek sine qua non procedury przekształcenia szkoły. Jednocześnie ani art. 59 ustawy o systemie oświaty ani inne jej przepisy nie zwalniają organu prowadzącego szkołę z dopełnienia określonych warunków. Tymczasem w przypadku przekształcenia szkoły, w związku z likwidacją filii, niezachowanie tych warunków prowadzi do obejścia prawa. Podobne stanowisko zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w wyroku z dnia 30 czerwca 2011 r. o sygn. akt III SA/Lu 263/11 (publikowany w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych, dalej "CBOS"). Niedopełnienie przez organ prowadzący szkołę obowiązku przewidzianego w art. 59 ust. 1 ustawy o systemie oświaty, w postaci braku powiadomienia właściwego kuratora oświaty i związany z tym brak wymaganej opinii powoduje, iż Rada Gminy P. utraciła możliwość podjęcia uchwały w sprawie likwidacji Szkoły Filialnej im. [...] w C. Zdaniem organu nadzoru wskazany wyżej skutek, jaki art. 59 ust. 2 ustawy o systemie oświaty wiąże z pozytywną opinią kuratora oświaty, oznacza a contrario, iż brak opinii bądź opinia negatywna uniemożliwia skuteczne podjęcie uchwały o likwidacji szkoły, bądź też jej przekształcenia poprzez likwidację szkoły filialnej. Zgodnie z wyrażoną w art. 7 Konstytucji RP zasadą legalności, organy gminy winny działać na podstawie i w granicach prawa (por. m. in. wyrok WSA w Lublinie z 20 maja 2014 r. o sygn. akt. III SA/Lu 184/14, CBOS), bowiem obowiązuje je zasada: "co nie jest prawem dozwolone jest zakazane". Zatem wolno im jedynie to, na co zezwalają przepisy prawa i mogą działać tylko tam i o tyle, o ile prawo je do tego upoważnia (por. W. Skrzydło - Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej - komentarz Zakamycze 1999 rok. str. 15). Normę zawartą w tym przepisie należy odczytywać jako zakaz domniemywania kompetencji organu, a więc nakaz, dyrektywę "...interpretacji przepisów kompetencyjnych w sposób ścisły i z odrzuceniem w odniesieniu do organów władzy publicznej zasady: co nie jest zakazane, jest dozwolone" (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 maja 2002 r., K 20/01, OTK-A 2002 r., z. 3, poz. 34). Co za tym idzie nie można uznać, iż podjęcie uchwały bez dopełnienia wymaganych ustawą o systemie oświaty procedur może wynikać jedynie z ogólnej kompetencji uchwałodawczej organu stanowiącego gminy. W ocenie organu nadzoru zaskarżona uchwała w sposób istotny narusza prawo, wobec czego złożona skarga jest w pełni uzasadniona.