Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 11 maja 2017 r., sygn. II SA/Gl 121/17

Administracyjne postępowanie; Nadzór budowlany

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Łucja Franiczek (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Piotr Broda, Sędzia WSA Grzegorz Dobrowolski, Protokolant Agnieszka Jurczak, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 maja 2017 r. sprawy ze skargi "A" SA. w C. na decyzję [...] Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w K. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie legalności obiektu budowlanego oddala skargę.

Uzasadnienie

Pismem z dnia 16 marca 2011 r. R. B. zwrócił się od Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Z. (dalej PINB) z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie samowolnego wybudowania czterech ujęć wód podziemnych przez [A] S.A. z siedzibą w C., w bezpośrednim sąsiedztwie jego działek położonych w J. Postanowieniem z dnia [...] r., wydanym na podstawie art. 61a § 1 k.p.a., PINB odmówił wszczęcia postępowania administracyjnego w sprawie wykonanych przez [A] S.A. odwiertów. Ustalono, że [A] S.A. wykonał na działkach nr 1, nr 2, nr 3 i nr 4 oraz nr 5, za zgodą ich właścicieli, cztery odwierty próbne w utworach trzeciorzędowych i czwartorzędowych w celu poszukiwania wody podziemnej. Prace te zostały wykonane na podstawie decyzji Starosty [...] z dnia [...] r., w oparciu o przepisy obowiązującej wówczas ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (j.t. Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 ze zm.). Spółka po zbadaniu jakości wody i wielkości jej zasobów uzyskała od Starosty [...] pozwolenie wodnoprawne na pobór wód podziemnych z wykonanych odwiertów, które stanowić będzie podstawę do ubiegania się przez inwestora o pozwolenie na budowę ujęć wody na opisanych wyżej działkach. Wykonane wokół odwiertów ogrodzenie nie wymagało pozwolenia na budowę ani zgłoszenia, ponadto organ udzielił pozwolenia na użytkowanie wybudowanego przez inwestora wodociągu przemysłowego wraz z kablem technicznym (budowę tę [A] S.A. ukończył w dniu [...]r.). Organ ten poinformował także, że organem właściwym w sprawie zabezpieczenia otworów wiertniczych i zgodności realizacji tych robót z projektem prac geologicznych jest właściwy urząd górniczy, a nie organ nadzoru budowlanego. Postanowieniem z dnia [...] r., [...] Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w K. (WINB) po rozpoznaniu zażalenia R. B. na powyższe postanowienie uchylił je w całości. W uzasadnieniu wskazano, że organ pierwszej instancji nie ustalił, czy wniosek o wszczęcie postępowania pochodził od strony oraz oparł się jedynie na przedłożonych mu kopiach dokumentów, nie ustalając, czy pozostają one w dalszym ciągu w obrocie prawnym. Wyrokiem z dnia 23 lutego 2012 r., sygn. akt II SA/Gl 735/11 tutejszy Sąd po rozpatrzeniu skargi wniesionej przez [A] S.A. uchylił powyższe postanowienie, wskazując, że organ odwoławczy nie ustalił, czy wnoszący zażalenie od postanowienia PINB R. B. posiadał przymiot strony postępowania. WSA w Gliwicach uznał, że zrealizowane przez [A] S.A. roboty i obiekty mogły odpowiadać treści art. 3 pkt 1 i pkt 7 Prawo budowlane, jednak istotne znaczenie winno mieć ustalenie, czy otwory te zostały obudowane jako ujęcia wód podziemnych. Roboty takie stanowiłyby bowiem wówczas roboty budowlane o jakich mowa w art. 29 ust. 2 pkt 10 p.b., a zatem wymagałyby zgłoszenia. W przypadku braku takiego zgłoszenia, PINB winien zaś wszcząć postępowanie legalizacyjne oparte na przepisie art. 49b Prawa budowlanego. Po ponownym rozpoznaniu sprawy WINB postanowieniem z dnia [...] r. ponownie uchylił w całości zaskarżone postanowienie PINB, podając w podstawie prawnej art. 61a § 2 oraz art. 138 § 1 pkt 2 i art. 144 k.p.a. Organ podał, że uzyskał odpisy decyzji wydanych w sprawach pozostających w związku z pracami podjętymi przez [A] S.A., które dotyczyły wykonania odwiertów oraz zagospodarowania wód podziemnych na nieruchomościach położonych w J. Organ ten otrzymał także odpis wyroku WSA w Krakowie z dnia 12 marca 2012 r., sygn. akt II SA/Kr 1739/11, którym uchylona został decyzja Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w K. z dnia [...]r. Nr [...], uchylająca decyzję Starosty [...] z dnia [...] r. i przekazująca temu organowi do ponownego rozpatrzenia sprawę udzielenia [A] S.A. pozwolenia wodnoprawnego na pobór wód podziemnych do produkcji naturalnych wód źródlanych i napojów oraz na wykonanie urządzeń służących do poboru wód podziemnych ze studni [...], [...], [...], [...]. W wyroku tym WSA w Krakowie stwierdził, że stronami postępowania w przedmiocie pozwolenia wodnoprawnego są władający powierzchnią ziemi w obrębie lejów depresyjnych, czyli działek znajdujących się w zasięgu oddziaływania podziemnych studni. W oparciu o ten wyrok oraz wypisy z ewidencji gruntów i budynków WINB stwierdził, że nieruchomość R. B. znajduje się w zasięgu leja depresji, a co zatem idzie w zasięgu oddziaływania zrealizowanych studni i na tej podstawie uznał, że przysługuje mu przymiot strony w postępowaniu w sprawie dotyczącej legalności wybudowanych studni. WINB nakazał także PINB przeprowadzenie kolejnych oględzin terenów w J., na których wykonane zostały przez [A] S.A. przedmiotowe odwierty. W toku oględzin przeprowadzonych w dniu 17 sierpnia 2012 r. ustalono, że wszystkie wykonane odwierty zostały obudowane kręgami betonowymi o średnicy 120 cm i nakryte pokrywą betonową z zamykanym włazem metalowym. Wewnątrz obudów umieszczono głowice zamykające rury osłonowe z wyprowadzonym przewodem PE oraz przewody elektryczne. Według przedstawicieli inwestora wewnątrz rury osłonowej zlokalizowane zostały pompy wodne, które jednak są nieużytkowane. Na działce nr 5 (ujęcie [...]) znajduje się także przyłącze elektryczne oraz studzienka telekomunikacyjna służąca do sterowania pompą, instalacją alarmową oraz telewizją przemysłową. W sąsiedztwie trzech pozostałych studni zainstalowane zostały kamery monitorujące, kierunkowe umieszczone na drewnianych słupach. W oparciu o te ustalenia WINB doszedł do przekonania, że otwory wiertnicze wykonane przez [A] S.A. zostały zrealizowane w celu wydobywania wód podziemnych, a inwestor faktycznie zrealizował ujęcie wód podziemnych. Powołując się na przeprowadzoną przez WSA w Gliwicach wykładnię art. 29 ust. 2 pkt 10 p.b. organ stwierdził następnie, że ustawodawca nie uzależnia zastosowania tego przepisu od kwestii, czy wykonane ujęcie wód podziemnych jest aktualnie wykorzystywane oraz czy ma ono charakter stały, a nie tymczasowy. W związku z wejściem w życie nowej ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 163, poz. 981 ze zm.) nie można także odwoływać się do definicji "ujęcia wód podziemnych" zamieszczonej w poprzednio obowiązującej ustawie (art. 6 pkt 5a ustawy z dnia 4 lutego 1994 r.). Także sposób oznakowania zrealizowanych studni ([...]) oraz udzielone pozwolenie wodnoprawne na pobór wód wskazują, że wykonane otwory wiertnicze są konstrukcyjnie przygotowane do poboru wód podziemnych. W ocenie organu II instancji w sprawie wybudowanych ujęć wód podziemnych nie są właściwe organy nadzoru górniczego. Wedle art. 5 ust.1 ustawy Prawo geologiczne i górnicze, kopalinami nie są bowiem wody, z wyjątkiem wód leczniczych, wód termalnych i solanek. Ponadto, stosownie do jej art. 3 pkt 1, przepisów tej ustawy nie stosuje się do korzystania z wód w zakresie uregulowanym odrębnymi przepisami. Spółki [...] S.A. nie można zatem traktować jako zakładu górniczego. Wreszcie organ uznał, że skoro istnieją w przedmiotowej sprawie podstawy do ingerencji organów nadzoru budowlanego ze względu na zaistniałą samowolę budowlaną to należało jedynie uchylić postanowienie PINB odmawiające wszczęcia postępowania, celem wdrożenia przez ten organ postępowania legalizacyjnego.