Wyrok WSA w Opolu z dnia 7 marca 2013 r., sygn. II SA/Op 32/13

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Ewa Janowska Sędziowie Sędzia WSA Teresa Cisyk (spr.) Sędzia WSA Grażyna Jeżewska Protokolant Sekretarz sądowy Mariola Krzywda po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 7 marca 2013 r. sprawy ze skargi Z. F. na decyzję Wojewody Opolskiego z dnia 13 listopada 2012 r., nr [...] w przedmiocie wymeldowania oddala skargę.

Uzasadnienie

W dniu 10 lutego 2012 r. M. B. złożyła w Urzędzie Miasta Opola wniosek o wymeldowanie jej byłego męża Z. F. z pobytu stałego w [...] przy ul. [...]. Wyjaśniła, że na mocy orzeczenia sądowego z dnia 10 marca 2004 r., sygn. akt [...], wydanego w sprawie o podział majątku, zgodnie ze wskazaniem sądu spłaciła byłego męża i uzyskała wyłączne prawo do domu. Z. F. w dalszym ciągu nie dopełnił jednak obowiązku wymeldowania się ze wskazanego adresu, choć od 1986 r. na stałe przebywa w Niemczech.

Na podstawie ww. wniosku, w pierwszej kolejności organ podjął czynności zmierzające do ustalenia aktualnego adresu zamieszkania Z. F., w celu zapewnienia mu udziału w postępowaniu. W wyniku podjętych działań, Z. F. wystosował do organu pismo z dnia 24 kwietnia 2012 r., w którym wyjaśnił, że w związku z wykonywaną pracą przebywa w Niemczech, jednak każdorazowy pobyt tam nie przekracza trzech miesięcy i dlatego nie ma obowiązków wynikających z art. 15 ust. 1 i ust. 1a ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 ze zm. - zwanej dalej ustawą). Jego zdaniem, brak jest podstaw do zastosowania w tej sprawie art. 15 ust. 2 tej ustawy. Podając, że nie ma możliwości zameldowania się gdzie indziej, chyba że zostanie mu zapewniony lokal zamienny podkreślił, że co najmniej połowę czasu spędza w Polsce, a okresy pobytu w Niemczech nie trwają dłużej niż półtora miesiąca. Jednocześnie też wskazał pełnomocnika do doręczeń w kraju.

Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, decyzją z dnia 20 września 2012 r., nr [...], Prezydent Miasta Opola działając na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy orzekł o wymeldowaniu Z. F. z pobytu stałego przy ul. [...] w [...]. W uzasadnieniu organ przedstawił przebieg postępowania wyjaśniającego, wskazując na materiał dowodowy oraz ujawnione w sprawie okoliczności. Zwracając uwagę na obowiązki sformułowane w art. 7 ust. 1, art. 10 ust. 1, art. 15 ust. 1 i art. 29 ust. 2 ustawy, a także wynikającą z art. 15 ust. 2 ustawy możliwość ingerencji organu w wykonanie obowiązku z art. 15 ust. 1 ustawy, organ zaznaczył, że przesłanką wymeldowania jest opuszczenie miejsca pobytu, która zostaje spełniona, gdy opuszczenie to ma charakter trwały i dobrowolny. O ocenie charakteru pobytu decyduje nie tylko werbalna treść oświadczenia woli co do zamiaru pobytu, lecz również okoliczności faktyczne wskazujące na zamiar rzeczywisty. Zdaniem organu, w tej sprawie należało ustalić, czy Z. F. trwale i dobrowolnie opuścił miejsce pobytu stałego. Wskazując na wyjaśnienia stron postępowania organ przyjął, że Z. F. od wielu lat nie zamieszkuje w domu przy ul. [...]. Podczas pobytu w kraju przebywa poza miejscem zameldowania na pobyt stały. Nie był widywany od około dziesięciu lat. O opuszczeniu przez Z. F. miejsca pobytu stałego pomocne okazały się zeznania mieszkańca domu położonego w sąsiedztwie, który identyfikuje go jako byłego mieszkańca przedmiotowego domu, mieszkającego tam do czasu sprawy rozwodowej i podziału majątku. Jednak najbardziej miarodajne okazały się, w ocenie organu, zeznania H. W. Wynika z nich, że Z. F. od wielu lat koncentruje swoje sprawy życiowe poza miejscem zameldowania na pobyt stały (tj. od wielu lat koncentruje swoje sprawy zawodowe za granicą, gdzie dysponuje mieszkaniem), a podczas pobytu w kraju przebywa u swojej matki przy ul. [...] w [...], a także bywa u świadka - H. W. Pobyt ten jest związany z wypoczynkiem. Odnosząc się do wyjaśnień Z. F. organ podniósł, że wprawdzie wyraża on pośrednio wolę zamieszkiwania w spornym lokalu, której przejawem miałoby być jego dążenie do odzyskania tytułu prawnego do lokalu, niemniej jednak w przywołanej przez niego sprawie egzekucyjnej dotyczącej nieruchomości przy ul. [...], Sąd już w 2007 r. odmówił mu, jako stającemu do licytacji wierzycielowi, udzielenia przybicia własności wspomnianej nieruchomości. Organ podkreślił, że sam zamiar stałego pobytu w oznaczonym miejscu, nie przesądza o stałym jego charakterze, gdyż musi mu towarzyszyć przebywanie pod oznaczonym adresem, które polega na skoncentrowaniu w tymże miejscu osobistych oraz majątkowych interesów i oznacza w istocie realizację podstawowych funkcji życiowych, przez co rozumienie się nocowanie, sporządzanie posiłków, wypoczywanie, przechowywanie rzeczy niezbędnych do codziennego funkcjonowania, przyjmowanie wizyt członków rodziny lub znajomych, utrzymywanie chociażby okazjonalnych kontaktów z sąsiadami, przyjmowanie i nadawanie korespondencji. Powołując art. 6 ust. 1 ustawy organ podkreślił, że rezygnacja z przebywania w określonym lokalu może nastąpić w sposób wyraźny - poprzez złożenie oświadczenia woli, jak również w sposób domniemany - poprzez zachowanie, które nie wyraża woli stałego przebywania w miejscu, w którym dotychczas koncentrowały się sprawy życiowe danej osoby. Dostrzegł, że w swych wyjaśnieniach Z. F. jako przeszkodę w realizacji zamiaru zamieszkiwania w spornym lokalu wskazuje wymianę zamków przez byłą żonę i wprowadzenie do domu A. B. oraz ich agresywne zachowywanie wobec niego. Stosownie do tego organ stwierdził, że w trakcie postępowania nie ujawniła się żadna informacja, z której wynikałoby, że podjął on skuteczne kroki prawne przeciwdziałające ewentualnym czynom bezprawnym byłej żony (czy też jej drugiego męża), zmierzające do uniemożliwiania mu zamieszkiwania w domu przy ul. [...]. W szczególności nie przedstawił w tym względzie żadnej dokumentacji, ograniczając się jedynie do przedstawienia wyroku rozwodowego z 29 kwietnia 1997 r., w którym ustalono sposób korzystania z tego budynku mieszkalnego przez byłych małżonków, przez czas wspólnego zamieszkiwania w nim. Powołując się na orzecznictwo sądowe organ zaznaczył, że za równoznaczną z opuszczeniem lokalu, w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, należy uznać nie tylko dobrowolną zmianę miejsca pobytu, ale także sytuację, w której osoba dotychczas zameldowana została usunięta z lokalu i do niego niedopuszczona, a we właściwym czasie nie skorzystała z przysługujących jej środków prawnych umożliwiających powrót do lokalu. Organ wskazał też, że z informacji uzyskanej z Sądu Rejonowego w [...] wynika, iż nie wpłynęła do niego żadna sprawa z powództwa cywilnego Z. F. związana z utrudnianiem mu zamieszkiwania w rzeczonym lokalu. H. W. w złożonych zeznaniach wspomina natomiast o interwencjach policji przeprowadzanych w lokalu od czerwca 1995 r. Od ewentualnych zgłoszeń upłynęłoby zatem już wiele lat. Ograniczenie się w działaniach do zgłoszenia na policji i zaniechanie dalszych działań nie mogło tym samym, w ocenie organu, doprowadzić do osiągnięcia efektu w postaci zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych w kraju. Jedynym podmiotem władnym do przywrócenia możliwości użytkowania przedmiotowego lokalu był sąd powszechny. Z. F. przed wydaniem przez Sąd orzeczenia w sprawie o podział majątku nie podjął jednak we właściwym czasie przewidzianych prawem kroków prawnych (np. ochrona posesoryjna rozwiedzionego małżonka na podstawie art. 344 k.c.). Odnosząc się do podnoszonej przez Z. F. kwestii obowiązku zapewnienia mu lokalu mieszkalnego w związku z wymeldowaniem, organ zwrócił uwagę na rejestracyjny charakter meldunku podkreślając, że przedmiotem rejestru meldunkowego jest "przebywanie", a nie "uprawnienie" do lokalu. Wyjaśnił, że sprawy meldunkowe nie mają żadnego związku z ustalaniem prawa do lokalu, ani tym bardziej nie dotyczą uprawnień w zakresie ich przyznawania, bądź pozbawiania. Obowiązek meldunkowy służy rejestracji faktów, zaś utrzymywanie stanu zameldowania osób faktycznie niezamieszkałych w danym lokalu prowadzi do fikcji meldunkowej i obejścia celu ustawy. Na tej podstawi organ stwierdził, że skoro lokal przy ul. [...] od wielu lat nie jest miejscem pobytu stałego Z. F., nie ma uzasadnienia do utrzymywania jego zameldowania na pobyt stały, niezgodnego ze stanem faktycznym, gdyż naruszałoby to normę z art. 1 ust. 2 ustawy.