Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 9 listopada 2012 r., sygn. IV SA/Gl 1454/11

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym : Przewodniczący Sędzia NSA Szczepan Prax Sędziowie Sędzia WSA Teresa Kurcyusz - Furmanik Sędzia WSA Edyta Żarkiewicz - Kunicka (spr.) Protokolant Paulina Nowak po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 listopada 2012 r. sprawy ze skargi B.D. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w C. z dnia [...]r. nr [...] w przedmiocie umorzenia należności powstałych z tytułu nienależnie wypłaconych świadczeń rodzinnych uchyla zaskarżoną decyzję i określa, że nie może być ona wykonana.

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...] Nr [...] Wójt Gminy K., po rozpatrzeniu wniosku B.D. odmówił umorzenia kwoty [...] zł. wraz z ustawowymi odsetkami z tytułu nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych. W uzasadnieniu wskazał, że nie stwierdził wystąpienia szczególnie uzasadnionych okoliczności, które przemawiałyby za umorzeniem kwoty nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w C., po rozpoznaniu odwołania B.D. decyzją z dnia [...] Nr [...], na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 K.p.a., utrzymało w mocy decyzję organu pierwszej instancji. W uzasadnieniu organ odwoławczy podniósł, że zgodnie z art. 30 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 z późn. zm.) osoba, która pobrała nienależnie świadczenia rodzinne jest obowiązana do ich zwrotu, przy czym według art. 30 ust. 2 pkt 4 tej ustawy, za nienależne świadczenia rodzinne uważa się świadczenia rodzinne przyznane na podstawie decyzji, której następnie stwierdzono nieważność z powodu jej wydania bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa albo świadczenia rodzinne przyznane na podstawie decyzji, która została następnie uchylona w wyniku wznowienia postępowania i osobie odmówiono prawa do świadczenia rodzinnego. Organ odwoławczy wskazał, że Wójt Gminy K. decyzją z dnia [...] przyznał B.D. prawo do zasiłku rodzinnego na dziecko - K.D., na okres zasiłkowy od [...] do [...] oraz prawo do dodatków do zasiłku rodzinnego z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego i z tytułu samotnego wychowywania dziecka. Następnie podniósł, że decyzją z dnia [...] stwierdził nieważność decyzji Wójta Gminy K. z dnia [...], gdyż weryfikacja wyliczenia dochodu na osobę w rodzinie B.D. ujawniła, że wysokość tego dochodu została ustalona wadliwie, co spowodowało przyznanie prawa do świadczeń rodzinnych pomimo przekroczenia kryterium dochodowego o kwotę [...] zł., a więc wyższą od kwoty najniższego zasiłku rodzinnego (68,00 zł.). Organ odwoławczy wskazał, że Wójt Gminy K. decyzją z dnia [...] zobowiązał B.D. do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych wypłaconych na podstawie decyzji z dnia [...] w kwocie [...] zł. wraz z odsetkami ustawowymi. W dniu [...] strona złożyła wniosek o umorzenie nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych wraz z odsetkami ustawowymi, podnosząc, że nie jest zatrudniona, samotnie wychowuje syna, który jest w wieku szkolnym i jedynym jej dochodem jest renta rodzinna. W tym zakresie organ odwoławczy podkreślił, że materialnoprawną podstawą wydania decyzji w przedmiocie umorzenia nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych, jest art. 30 ust. 9 ustawy o świadczeniach rodzinnych, który stanowi, że organ właściwy, który wydał decyzję w sprawie nienależnie pobranego świadczenia rodzinnego, może umorzyć kwotę nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych łącznie z odsetkami w całości lub części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty, jeżeli zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności dotyczące sytuacji rodziny. Dodał, że przesłanką zastosowania ulgi w obowiązku zwrotu świadczenia nienależnie pobranego, jest ustalenie przez organ w toku postępowania, że zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności dotyczące sytuacji rodziny zobowiązanego. O przyznaniu ulgi przesądzić może tylko przekonujące wykazanie w toku postępowania, że odmowa uwzględnienia żądania bezsprzecznie doprowadzi do nieodwracalnych, ciężkich strat dla rodziny, albo że spowoduje zagrożenie dla dalszej egzystencji członków rodziny, albo że uniemożliwi im zaspokojenie podstawowych potrzeb bytowych, w tym wynikających z zapewnienia pożywienia, odzieży i obuwia. Następnie organ odwoławczy wskazał, że z kwestionariusza rodzinnego wywiadu środowiskowego z dnia [...] wynika, iż B.D. prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z synem - uczniem klasy II gimnazjum, jest osobą bezrobotną zarejestrowaną w Powiatowym Urzędzie Pracy w C. bez prawa do zasiłku. Dochodem rodziny jest renta rodzinna po zmarłym mężu strony oraz dochód z gospodarstwa rolnego o powierzchni [...] ha przeliczeniowego. Łączny dochód w rodzinie wynosi [...] zł. W związku z tym organ odwoławczy stwierdził, iż w przedmiotowej sprawie nie zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności przemawiające za zastosowaniem instytucji umorzenia kwoty nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych. Podkreślił, że dochody rodziny są wyższe nie tylko od kryterium wynikającego z art. 8 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, ale również od kryterium ustawowego z ustawy o świadczeniach rodzinnych. Jednocześnie wskazał, że rodzina zobowiązanej osiąga dochody poniżej granicy minimum socjalnego (wynoszącego dla dwuosobowej rodziny 1547,07 zł.), a powyżej minimum egzystencji (794,20 zł.) i dodał, że minimum socjalne to wskaźnik określający koszty utrzymania gospodarstwa domowego na niskim poziomie, wystarczającym nie tylko dla podtrzymania życia (minimum egzystencji), lecz również dla posiadania i wychowania dziecka, a także utrzymania minimum więzi społecznych. Organ odwoławczy podkreślił, że na treść decyzji wydanej na podstawie art. 30 ust. 9 ustawy o świadczeniach rodzinnych, wpływ mają, oprócz kryteriów dochodowych, również takie szczególne okoliczności, jak choroba w rodzinie, niepełnosprawność lub kształcenie dziecka wymagające dodatkowych nakładów finansowych. W tym zakresie wskazał, że w przedmiotowej sprawie takie szczególne okoliczności nie wystąpiły. Dodał, iż sytuacja materialna strony jest na tyle dobra, że jest w stanie ponosić koszty związane z posiadaniem i utrzymaniem samochodu osobowego. Ponadto stan zdrowia członków jej rodziny jest dobry i nie wymaga ponoszenia kosztów leczenia czy rehabilitacji. Strona nie ponosi również dużych kosztów związanych z nauką syna, który jest uczniem szkoły (gimnazjum) w miejscu zamieszkania, zatem nie ponosi dodatkowych kosztów związanych z jego dojazdem do szkoły czy zamieszkaniem poza domem.