Wyrok WSA w Warszawie z dnia 16 marca 2011 r., sygn. I SA/Wa 1444/10

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Iwona Kosińska (spr.) Sędziowie WSA Elżbieta Lenart WSA Joanna Skiba Protokolant Zbigniew Dzierzęcki po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 marca 2011 r. sprawy ze skargi Gminy B. na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia [...] maja 2010 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji oddala skargę

Uzasadnienie

Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji decyzją z dnia [...] maja 2010 r. nr [...], po rozpoznaniu wniosku Prezydenta Miasta B. o ponowne rozpatrzenie sprawy, uchylił własną decyzję z dnia [...] stycznia 2010 r. nr [...], w części stwierdzającej nieważność decyzji komunalizacyjnej Wojewody [...] z dnia [...] maja 1991 r. nr [...], w części obejmującej sprzedany przez Gminę B. lokal nr [...] wraz z prawem współużytkowania wieczystego działki nr [...] położonej w B. przy ul. [...] i prawem współwłasności elementów budynku i urządzeń służących do wspólnego użytku ogółu mieszkańców oraz stwierdził, że wskazana decyzja komunalizacyjna w tej części została wydana z naruszeniem prawa. Równocześnie Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji w pozostałej części utrzymał w mocy własną decyzję z dnia [...] stycznia 2010 r. nr [...].

Z uzasadnienia zaskarżonej decyzji wynika, że Wojewoda [...] decyzją z dnia [...] maja 1991 r. stwierdził nabycie przez Gminę B. z mocy prawa nieodpłatnie własności nieruchomości oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr [...], opisanej w karcie inwentaryzacyjnej nr [...], stanowiącej integralną część decyzji. Z wnioskiem o stwierdzenie nieważności tej decyzji wystąpiły M. K. i Z. Z. spadkobierczynie dawnego właściciela nieruchomości R. W. Decyzją z dnia [...] stycznia 2010 r. nr [...] Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji stwierdził nieważność decyzji komunalizacyjnej. Z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy wystąpił Prezydent Miasta B., który zarzucił organowi naruszenie przepisów art. 7, 8, 10, 11, 12, 15, 76, 77 § 1, 78, 80 i 107 § 3 kpa poprzez niezapewnienie stronie czynnego uczestnictwa w sprawie i niewyjaśnienie wszystkich okoliczności sprawy, a także naruszenie przepisu prawa materialnego art. 156 § 2 kpa poprzez nieuwzględnienie, że unieważniona w części decyzja komunalizacyjna wywołała nieodwracalny skutek prawny. Po rozpatrzeniu tego wniosku Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji stwierdził, że jego analiza i załączonych dokumentów wykazała nowe, istotne dla sprawy okoliczności, które doprowadziły do zmiany jego stanowiska w zakresie dotyczącym części opisanej decyzji komunalizacyjnej. Jednocześnie organ nadzoru zauważył, że Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi decyzją z dnia [...] października 2002 r. uchylił własną decyzję z dnia [...] września 2001 r. oraz stwierdził nieważność orzeczenia Ministra Rolnictwa z dnia [...] kwietnia 1961 r. i utrzymanych nim w mocy orzeczeń Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w B. z dnia [...] lipca 1959 r. i [...] lipca 1959 r. o przejęciu na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości ziemskiej położonej w B. w dzielnicach: [...], stanowiącej byłą własność R. W., w części dotyczącej m.in. opisanej działki. Przyczyną powyższego rozstrzygnięcia z 2002 r. był fakt, że w wyniku analizy sporządzonej dokumentacji geodezyjno-prawnej uwzględniającej stan prawny i faktyczny na dzień 1 września 1939 r. i 13 września 1944 r. ustalone zostało, że obszar majątku ziemskiego R. W. wynosił [...] ha w tym [...] ha użytków rolnych, a więc nie przekraczał [...] ha. Zatem przejęcie na cele reformy rolnej tych gruntów nastąpiło z rażącym naruszeniem art. 2 ust. 1 lit. e dekretu z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej. Wskazana decyzja Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia [...] października 2002 r. została zaskarżona do sądu. Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 8 marca 2006 r., sygn. akt OSK 1773/04 oddalił skargę kasacyjną od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie oddalającego skargę. Wobec powyższego Minister zauważył, że stwierdzenie nieważności decyzji ostatecznej wywołuje skutek prawny ex tunc, tzn. od dnia wydania aktu administracyjnego, zatem należało przyjąć, że w niniejszej sytuacji nastąpiło restitutio in integrum, czyli przywrócenie do stanu poprzedniego, obowiązującego przed wydaniem aktu, którego nieważność stwierdzono. W związku z tym nie mogło dojść do skutecznego przeniesienia prawa własności spornych nieruchomości na rzecz Miasta B., gdyż nieruchomości te nie stanowiąc własności Skarbu Państwa nie podlegały działaniu ustawy z dnia 10 maja 1990 r. Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 32, poz. 191 ze zm.). Przedmiotowa nieruchomość nadal stanowiła własność R. W. Przy czym z akt sprawy wynika, że dnia [...] kwietnia 2008 r. prawo do spadku po R. W. ostatecznie nabyły Z. Z. i M. K., które złożyły wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji komunalizacyjnej z dnia [...] maja 1991 r., w następstwie rozpatrzenia którego organ decyzją z dnia [...] stycznia 2010 r. orzekł, że kontrolowana decyzja obarczona jest wadami, które wymagają stwierdzenia jej nieważności. We wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy rozstrzygniętej decyzją z dnia [...] stycznia 2010 r. Prezydent Miasta B. zarzucił nieuwzględnienie okoliczności, że unieważniona decyzja wywołała bezpośredni skutek prawny, którego organ nie może odwrócić własnym działaniem, wynikający z faktu, że przedmiotowa nieruchomość w części stała się własnością osób trzecich. Jak wynika ze zgromadzonej dokumentacji lokal nr [...] został sprzedany wraz z oddaniem ułamkowej części działki nr [...] w wieczyste użytkowanie Z. Z. i A. małżonkom W. aktem notarialnym z dnia [...] grudnia 1989 r. Rep. A Nr [...]. Organ nadzoru stwierdził, że w odniesieniu do tego lokalu, znajdującego się w budynku stanowiącym nieruchomość nr [...], zasadnicze znaczenie należy przypisać okoliczności, że jego sprzedaż nastąpiła przed wydaniem kontrolowanej decyzji komunalizacyjnej, jak również przed wejściem w życie przepisów ustawy z dnia 10 maja 1990 r. Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych. Wobec czego lokal ten nie był objęty przedmiotową decyzją komunalizacyjną, a ustanowione prawo własności nie jest skutkiem jej wydania. Przy czym dla oceny skutków decyzji administracyjnej, dotkniętej wadą dającą podstawę do stwierdzenia jej nieważności, prawnie obojętne w odniesieniu do pojęcia nieodwracalnych skutków prawnych jest zaistnienie użytkowania wieczystego lub przeniesienia prawa własności, które nastąpiły przed wydaniem przedmiotowej decyzji. Minister wskazał ponadto, że w dniu [...] sierpnia 2009 r. aktem notarialnym Rep. A Nr [...] Gmina B. sprzedała lokal nr [...] w budynku mieszkalnym usytuowanym na działce nr [...] oraz oddała w użytkowanie wieczyste ułamkową część gruntu G. B. Z pisma Sądu Rejonowego w B. [...] Wydział [...] z dnia [...] kwietnia 2010 r. wynika, że w dniu [...] sierpnia 2009 r. dokonano właściwych wpisów w księdze wieczystej, potwierdzających wspomniany fakt. W przedmiotowej sprawie oznacza to, że odpłatne nabycie opisanej nieruchomości przez osobę trzecią wywołało nieodwracalny skutek prawny w rozumieniu art. 156 § 2 kpa, co wyłącza możliwość wyeliminowania przez organ nadzoru z obrotu prawnego wadliwej decyzji komunalizacyjnej w części obejmującej zbytą część nieruchomości. Zatem na podstawie tego przepisu Minister podkreślił, że decyzja Wojewody w części dotyczącej lokalu nr [...] i ułamkowej części gruntu nieruchomości nr [...] (z wyłączeniem części dotyczącej lokalu nr [...]) oraz elementów budynku i urządzeń służących do wspólnego użytku ogółu mieszkańców została wydana z naruszeniem prawa. Przy czym nie ma przeszkód do stwierdzenia nieważności decyzji w pozostałej części, bowiem nie zaistniały nieodwracalne skutki prawne w rozumieniu art. 156 § 2 kpa. Dodatkowo organ stwierdził, że nie znalazł uzasadnienia zarzut strony o naruszeniu przez niego art. 7, 8, 10, 11, 12, 15, 76, 77 § 1, 78, 80 i 107 § 3 kpa.