Wyrok SN z dnia 13 czerwca 2019 r., sygn. V CSK 43/18

1. Nieosiągnięcie zamierzonego celu nie zachodzi wtedy, gdy cel wynika z umowy, a zachodzi wówczas, gdy stron nie łączy stosunek obligacyjny i przyjmujący świadczenie nie jest ani przed spełnieniem świadczenia, ani po jego spełnieniu zobowiązany do spełnienia oczekiwanego od niego świadczenia na rzecz solvensa. Dający świadczenie musi mieć świadomość, że nie jest zobowiązany do świadczenia i jednocześnie mieć zamiar osiągnięcia celu świadczenia. Porozumienie woli stron co do podstawy prawnej świadczenia nie jest czynnością prawną, która stanowiłaby źródło roszczeń spełniającego świadczenie i dlatego może on żądać zwrotu świadczenia nienależnego jako szczególnej postaci bezpodstawnego wzbogacenia opierając się na art. 410 § 2 K.c. Cel, o którym mowa w art. 410 § 2 K.c, to przyszła podstawa prawna uzasadniająca spełnienie świadczenia (zwłaszcza zaś czynność prawna, która miała w zamierzeniu podmiotów zostać w przyszłości dokonana, stając się prawną podstawą dokonanego świadczenia), która jednak ostatecznie nie wystąpiła.

2. Nie jest dopuszczalne konstruowanie condictio causa data causa non secuta po to, by strona zobowiązania, która sama spełniła swoje świadczenie w zobowiązaniu wzajemnym, mogła wyegzekwować niespełnione świadczenie na jej rzecz lub zwrot swojego świadczenia (spełnionej części świadczenia), ponieważ w takim przypadku pierwszeństwo mają roszczenia ex contractu.

3. Roszczenie o przeniesienie własności nieruchomości w wykonaniu umowy zobowiązującej do przeniesienia własności ulega przedawnieniu, albowiem jest to roszczenie majątkowe.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Tomasz Szanciło (przewodniczący)

SSN Beata Janiszewska

SSN Joanna Misztal-Konecka (sprawozdawca)

w sprawie z powództwa "R." Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w J. przeciwko "O." Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w O. o zapłatę, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 30 maja 2019 r., skargi kasacyjnej "O." Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w O. od wyroku Sądu Apelacyjnego w (...) z dnia 7 września 2017 r., sygn. akt I ACa (...),