Wyrok SN z dnia 20 marca 2019 r., sygn. V CSK 649/17

Działanie podstępne zawsze jest zawinione i może się przejawiać zarówno w chęci, jak i godzeniu się na wywołanie fałszywego wyobrażenia. O podstępie można więc mówić w przypadku każdego zachowania ukierunkowanego na wywołanie fałszywego przekonania u innej osoby, które skłoniło ją do dokonania określonej czynności prawnej.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący)

SSN Wojciech Katner (sprawozdawca)

SSN Krzysztof Strzelczyk

w sprawie z powództwa Syndyka masy upadłości Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej (...) w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w G. przeciwko J. A. o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 20 marca 2019 r., skargi kasacyjnej pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego w W. z dnia 24 stycznia 2017 r., sygn. akt II Ca (...),

uchyla zaskarżony wyrok w pkt I i II oraz przekazuje sprawę w tym zakresie Sądowi Okręgowemu w W. do ponownego rozpoznania wraz z rozstrzygnięciem o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Sąd Rejonowy w W. wyrokiem z dnia 17 sierpnia 2016 r. oddalił powództwo syndyka masy upadłości Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej (...) w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w G. przeciwko J. A. o zapłatę 57 193,33 złotych z odsetkami umownymi i orzekł o kosztach postępowania.

Sąd ustalił, że pozwany został dnia 13 stycznia 2010 r. członkiem powodowej Spółdzielni i tego samego dnia zawarł z nią dwie pożyczki na kwotę 80 000 złotych i 20 000 złotych. Do tych czynności skłoniła pozwanego długoletnia znajoma M. S., która przygotowała dokumenty umów pożyczki, podpisane przez pozwanego w obecności jej oraz upoważnionej pracownicy powódki, bez zapoznawania się z ich treścią i bez otrzymania odpisów. Nie mając żadnej informacji uznał, że pożyczka co do kwoty której był przekonany, iż wynosi 7 000 złotych, nie została mu przyznana ze względu na status bezrobotnego i brak zdolności kredytowej. Okazało się jednak, że pożyczki w łącznej kwocie 100 000 złotych zostały przyznane na podstawie sfałszowanych przez M. S. dokumentów (zaświadczenie o zatrudnieniu pozwanego i zgoda żony na zaciągnięcie pożyczki) i wypłacone na rachunek bankowy wskazany w umowach, a spłat dokonywała M. S. bez wiedzy pozwanego. Po zatrzymaniu M. S. przez policję (w 2014 r. została prawomocnie skazana na dwa lata pozbawienia wolności za przestępstwa z art. 297 § 1 i art. 270 k.k.) przestała ona spłacać pożyczki i wtedy powódka zaczęła monitować pozwanego, który nie odbierał poczty, gdyż jak twierdził był za granicą i dopiero w październiku 2011 r. dowiedział się od windykatora o zadłużeniu i jego wysokości. Pozwana wypowiedziała pismem z dnia 27 czerwca 2012 r. umowę z pozwanym, który dnia 4 czerwca 2012 wysłał powódce pisemne oświadczenie o uchyleniu się od skutków czynności prawnej spowodowanej błędem. W październiku 2012 r. pozwana zmieniła siedzibę z W. na G., a dnia 26 września 2014 r. ogłoszona została jej upadłość, początkowo z możliwością zawarcia układu z wierzycielami, a następnie jako likwidacyjna.