Wyrok SN z dnia 19 czerwca 2018 r., sygn. I CSK 508/17

1. Syndyk masy upadłości jest organem postępowania na etapie właściwego postępowania upadłościowego, przy czym jako zastępca pośredni upadłego dokonuje czynności prawnych w imieniu własnym lecz na cudzy rachunek. Nie łączy go stosunek umowny z upadłym, wierzycielami upadłego ani osobami trzecimi, stąd odpowiedzialność jest oparta na reżimie deliktowym, w którym wyrządzenie szkody na skutek nienależytego wykonania obowiązków o charakterze ustawowym stanowi samoistną podstawę jej naprawienia (art. 160 ust. 3 p.u.n.). Odpowiedzialność syndyka ma charakter osobisty i oparta jest na zasadzie winy bez względu na jej stopień.

2. Jeżeli istnieje prawny obowiązek działania, to jego brak jest naruszeniem rodzącym odpowiedzialność. Zaniechanie działania władzy publicznej obejmuje tylko te sytuacje, w których obowiązek określonego działania jest skonkretyzowany w przepisie prawa i można ustalić, na czym konkretnie miałoby polegać zachowanie organu władzy publicznej, aby do szkody nie doszło. W tym zakresie należy podnieść, że poza art. 152 p.u.n., wyznaczającym ogólny zakres kompetencji sędziego-komisarza (kierowanie tokiem postępowania, sprawowanie nadzoru nad czynnościami syndyka, zwracanie uwagę na popełnione przez nich uchybienia podstawą podejmowania przez niego obligatoryjnych czynności w postępowaniu upadłościowym likwidacyjnym) dalszą ich podstawą są przepisy szczególne. Nakazują one m.in. rozpoznawanie, po wysłuchaniu w miarę potrzeby syndyka, upadłego i członków rady wierzycieli, sprawozdania z czynności i sprawozdania rachunkowego z uzasadnieniem (art. 168 ust. 3 p.u.n.), zatwierdzanie sprawozdania rachunkowego oraz orzekanie o zwrocie do masy upadłości kwoty nie zatwierdzonej (art. 168 ust. 5 p.u.n.), upominanie syndyka, zaniedbującego obowiązki i ew. nakładanie grzywny z tego tytułu (art. 169a p.u.n.). Skoro zatem wskazane obowiązki wynikają z dostatecznie sprecyzowanej normy prawnej, to zaniechanie przez sędziego-komisarza działań zmierzających do ich realizacji było zachowaniem bezprawnym.