Wyrok SN z dnia 24 listopada 2016 r., sygn. I PK 274/15

1. Zmniejszenie wymiaru zatrudnienia pracowników do 7/8 etatu (z przyczyn ekonomicznych) nie oznacza, że niższe zarobki mogą być zasadnie przyjmowane jako porównawcze do wyliczenia renty wyrównawczej dla pracownika, który był zatrudniony w pełnym wymiarze i nie może pracować na dotychczasowym stanowisku z powodu choroby zawodowej (art. 444 § 2 k.c.).

2. Propozycja pracodawcy (dłużnika) zatrudnienia pracownika częściowo niezdolnego do pracy w związku z chorobą zawodową nie oznacza, że musi on rozwiązać niewielkie (1/4 etatu) zatrudnienie u innego pracodawcy. Jeżeli jest zdolny do wykonywania proponowanego zatrudnienia, to zarobki wynikające z tej propozycji mogą być uwzględnione do wyliczenia renty wyrównawczej.

3. Brak takiego samego stanowiska pracy u pracodawcy (dłużnika) pozwala przyjąć do wyliczenia renty wyrównawczej zarobki pracowników u innych pracodawców, zatrudnionych na takich samych stanowiskach i z porównywalnymi wynagrodzeniami za pracę.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Katarzyna Gonera (przewodniczący)

SSN Zbigniew Korzeniowski (sprawozdawca)

SSN Krzysztof Rączka

w sprawie z powództwa R.Ś. przeciwko Gminnej Spółdzielni "Samopomoc Chłopska" w P. o rentę uzupełniającą, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 24 listopada 2016 r., skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego w [...] z dnia 17 kwietnia 2015 r., sygn. akt III APa .../15,

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Apelacyjnemu w [...] do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Sąd Apelacyjny w [...] wyrokiem z 17 kwietnia 2015 r. oddalił apelację skarżącego powoda R.Ś. od wyroku Sądu Okręgowego w G. z 5 listopada 2014 r., którym oddalono jego powództwo o rentę wyrównawczą po 2.900 zł miesięcznie.

Żądanie opierało się na stwierdzeniu choroby zawodowej i przyznaniu z tego tytułu renty wynikającej z częściowej niezdolności do pracy. Pozwana Gminna Spółdzielnia "Samopomoc Chłopska" w P. uprzednio została zobowiązana do wypłaty renty wyrównawczej powodowi wyrokiem Sądu Rejonowego w J. z 20 grudnia 2006 r. (w sprawie o sygn. IVP .../05). W obecnej sprawie pozwana zarzucała, że powód powinien wykorzystać zachowaną zdolność do zarobkowania i podjąć zaproponowaną mu pracę na stanowisku sprzedawcy z wynagrodzeniem 1.200 zł miesięcznie. W sprawie ustalono, że powód pracował w pozwanej spółdzielni jako piekarz do 28 listopada 2001 r. Stosunek pracy został rozwiązany w związku z przyznaniem mu renty z tytułu niezdolności do pracy. W 2002 r. stwierdzono u powoda chorobę zawodową - przewlekły alergiczny nieżyt błon śluzowych nosa i przyznano mu rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową do 30 września 2005 r. Sąd Rejonowy w J. wyrokiem z 20 grudnia 2006 r. (IV P .../05) zasądził powodowi od pozwanej rentę wyrównawczą do 30 września 2005 r. Sąd Apelacyjny w [... ] wyrokiem z 24 maja 2012 r. przyznał powodowi prawo do renty stałej od 23 września 2008 r. z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową. Powód 20 sierpnia 2012 r. wezwał pozwaną do zawarcia ugody przedsądowej i wypłacania mu renty wyrównawczej w związku z chorobą zawodową. Pozwana zaoferowała mu zatrudnienie w spółdzielni na podstawie umowy o pracę na stanowisku sprzedawcy w sklepie przemysłowym z wynagrodzeniem około 1.200 zł miesięcznie. Sąd Okręgowy ustalił, że powód pracował w piekarni w J. i uzyskiwał zarobki od 500 do 1500 zł. Pozwana zaoferowała powodowi pracę sprzedawcy w pawilonie handlowym z wynagrodzeniem 1.470 zł za 7/8 etatu. Powód nie przyjął propozycji podnosząc, iż był mobbingowany poprzez bezpodstawne zwolnienie dyscyplinarnie z pracy w 1999 r. Zasadniczym argumentem odmowy był stan zdrowia, ponieważ nie może pracować na stanowisku sprzedawcy ze względu na choroby współistniejące. Biegła wyliczyła hipotetyczne zarobki powoda w oparciu o dane dotyczące wynagrodzenia pracownika porównawczego M. D. Biegły z zakresu medycyny pracy uznał, iż powód jest zdolny do pracy na stanowisku sprzedawcy na 7/8 etatu w sklepie spożywczo - przemysłowym w pawilonie handlowym pozwanej. Sąd Okręgowy w uzasadnieniu oddalenia powództwa stwierdził, że powód ma obowiązek wykorzystania pozostałej zdolności do pracy. Bez uzasadnionej przyczyny odmówił podjęcia proponowanej mu przez pozwaną pracy. Mógłby pracować na stanowisku sprzedawcy za wynagrodzeniem ponad 1.000 zł miesięcznie, co łącznie z rentą z tytułu choroby zawodowej dawałoby kwotę odpowiadającą wynagrodzeniom pracownika porównywanego. Z tej przyczyny brak było podstaw do zasądzenia renty wyrównawczej albowiem powód nie wykorzystał zachowanych możliwości zarobkowych. Powód w apelacji zarzucił naruszenie art. 444 § 2 k.c. przez bezpodstawne przyjęcie, że nie wykorzystywał swoich możliwości zarobkowych wobec przeszkód zdrowotnych oraz wyliczenie zarobków pracownika na nieadekwatnym stanowisku pracy. Sąd Apelacyjny wskazał, że odpowiednia renta w rozumieniu art. 444 § 2 k.c. to renta, która wyrównuje różnicę między dochodami, które poszkodowany mógłby uzyskać, gdyby zdarzenie szkodzące nie wystąpiło a dochodami, które może on uzyskać po wystąpieniu tego zdarzenia. W sprawie oznacza to, że powód nie wykorzystał w należyty sposób ograniczonych możliwości zarobkowych w celu zminimalizowania szkody. Podawane przyczyny odmowy nie są zasadne. Powód zachował zdolność do pracy na oferowanym mu przez pozwaną stanowisku sprzedawcy na 7/8 etatu. Wynika to z opinii biegłego, której powód nie podważył. Nie przedstawił żadnych argumentów, czy wniosków, które pozwalałyby na uznanie zarzutów za mające jakiekolwiek racjonalne uzasadnienie. Ponadto skupił się na kondycji ekonomicznej pozwanej oraz mobbingu. Powód podejmował zatrudnienie zgodne z kwalifikacjami w piekarni w J. w wymiarze % etatu, co przeczy jego stanowisku o braku możliwości podejmowania tego rodzaju zatrudnienia ze względu na alergię. W aspekcie zarzutu mobbingu Sąd nie uznał, aby jednostkowe zdarzenie sprzed kilkunastu lat mogło stanowić uzasadnioną przyczynę odmowy przyjęcia oferowanego przez pozwaną zatrudnienia.