Wyrok SN z dnia 21 czerwca 2016 r., sygn. I UK 214/15

Członek zarządu spółdzielni nie ponosi winy w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości Spółdzielni we właściwym czasie jeżeli niezwłocznie po stwierdzeniu, że ogólna wartość aktywów nie wystarcza na zaspokojenie wszystkich zobowiązań, zwołał Walne Zgromadzenie i złożył wniosek o ogłoszenie upadłości niezwłocznie po podjęciu uchwały o postawieniu Spółdzielni w stan upadłości.

Biuletyn SN Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych nr 6/2016

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Jolanta Strusińska-Żukowska (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Zbigniew Hajn

SSN Krzysztof Staryk

w sprawie z odwołania R.S. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych z udziałem zainteresowanej Spółdzielni Rzemieślniczej "W." w T. o odpowiedzialność członka zarządu za składki, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 21 czerwca 2016 r., skargi kasacyjnej ubezpieczonego od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 16 września 2014 r.,

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia o kosztach postępowania.

Uzasadnienie

Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 16 września 2014 r. oddalił apelację R. S. od wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia 17 kwietnia 2013 r. oddalającego odwołania R. S. i Z. S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 14 listopada 2011 r., ustalających ich odpowiedzialność jako członków zarządu za zobowiązania Spółdzielni „W." z tytułu nieopłaconych składek za okres od grudnia 2005 r. do grudnia 2009 r. na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w łącznej kwocie 44.566,29 zł.

Sąd Okręgowy ustalił, że Spółdzielnia Rzemieślnicza „W.", powstała w 1988 r. w celu zrzeszania rzemieślników. Prowadziła działalność gospodarczą polegającą na prowadzeniu magazynów budowlanych, sklepu ogólnospożywczego i biura rachunkowego, zatrudniając w tym celu pracowników. Na początku działalności Spółdzielnia zrzeszała 140 członków, którzy z upływem lat sukcesywnie z niej występowali. W 2009 r., gdy Spółdzielnia liczyła około 40 członków, doszło do zaprzestała prowadzenia przez nią działalności i do zwolnienia pracowników. Ostatnim okresem rozliczeniowym, za który Spółdzielnia złożyła deklaracje rozliczeniowe, był grudzień 2009 r. i od 1 stycznia 2010 r. została wyrejestrowana z ubezpieczeń społecznych jako płatnik składek. Spółdzielnia była zarejestrowana w Krajowym Rejestrze od 2 marca 2004 r. i nie została z niego wykreślona mimo zaprzestania prowadzenia przez nią działalności od 2009 r. Nadal w rejestrze figurują członkowie jej zarządu, w tym Z. S. jako prezes zarządu oraz R. S. i J.S. jako wiceprezesi zarządu. J.S. zmarł w 2006 r. i od tego czasu zarząd Spółdzielni był dwuosobowy. Na ostatnim posiedzeniu zarządu Spółdzielni, które odbyło się w dniu 10 marca 2011 r., podjęto decyzję, że zadłużenie Spółdzielni wobec Urzędu Skarbowego będą spłacać w ratach solidarnie członkowie Spółdzielni. Od marca 2009 r. Spółdzielnia nie posiadała żadnej siedziby, wówczas to doszło do eksmisji Spółdzielni z wynajmowanego lokalu z powodu zaległości z tytułu opłat czynszowych. Kłopoty finansowe Spółdzielni zaczęły się parę lat wcześniej, a przyczyną takiego stanu rzeczy było poszerzenie sieci handlowej w pobliżu sklepu prowadzonego przez Spółdzielnię oraz radykalne zmniejszenie się liczby członków Spółdzielni, a tym samym zmniejszenie się dochodu z obsługi rachunkowej prowadzonej dla jej członków. W 2008 r. zarząd Spółdzielni zwrócił się do organu rentowego o umorzenie zaległości składkowych, ale wniosek ten został załatwiony odmownie. Walne Zgromadzenie w dniu 26 czerwca 2008 r. podjęło decyzję o złożeniu we wrześniu 2008 r. wniosku o ogłoszenie upadłości Spółdzielni. Wniosek o ogłoszenie upadłości Spółdzielni był dwukrotnie zwracany przez Sąd z powodu braków i ostatecznie został przyjęty do rozpoznania w dniu 18 grudnia 2008 r. jako wniosek o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku dłużnika. Z ustaleń poczynionych przez Sąd w sprawie o upadłość wynikało, że na dzień sprawozdania sporządzonego przez nadzorcę sądowego, tj. na dzień 11 lutego 2009 r., łączna wartość majątku Spółdzielni wynosiła 15.183,96 zł i w jego skład wchodziły środki trwałe o wartości 2.003,43 zł, towary o wartości 5.129,40 zł, należności w wysokości 3.696,79 zł oraz środki pieniężne w kwocie 4.353,98 zł. Zobowiązania Spółdzielni wynosiły 215.690,72 zł i były to należności z tytułu podatków na rzecz Urzędu Skarbowego i składki na rzecz ZUS w wysokości 49.932,22 zł, należności z tytułu usług w kwocie 159.921,07 zł oraz z tytułu wynagrodzeń w wysokości 5.837,43 zł. Spółdzielnia posiadała także wyposażenie lokalu stanowiącego jej siedzibę o wartości 5.000 zł, z tym że istniało wówczas zagrożenie zajęcia tego majątku przez właściciela lokalu. Sąd upadłościowy, uznając że wnioskodawca nie dysponuje majątkiem pozwalającym sfinansować koszty postępowania upadłościowego, a środki ze sprzedaży towarów i wyposażenia nie pokryją kosztów takiego postępowania, ani nie pozwolą na zaspokojenie wierzycieli nawet w minimalnym stopniu, postanowieniem z dnia 31 marca 2009 r. wniosek oddalił. Zaległości podatkowe Spółdzielni w kwocie około 17.000 zł zostały zapłacone wspólnie przez Z. S. i R. S. na skutek wydania przez Urząd Skarbowy w T. decyzji o przeniesieniu na nich jako członków zarządu odpowiedzialności za zaległość podatkową Spółdzielni. Natomiast zaległości składkowe Spółdzielni dotyczące okresu od grudnia 2005 r. do grudnia 2009 r. w kwocie łącznej 44.566,29 zł nie zostały uregulowane. Postępowanie egzekucyjne wobec Spółdzielni było prowadzone przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w T. na podstawie tytułów wykonawczych wystawionych przez Dyrektora ZUS Oddział w R. w 2006 r., w 2007 r., w 2008 r. i w 2009 r. Urząd Skarbowy zwrócił tytuły wykonawcze w dniu 16 czerwca 2009 r. wobec bezskutecznego poszukiwania majątku dłużnika, do którego można by zastosować środek egzekucyjny. Na dzień zaprzestania swojej działalności Spółdzielnia miała wierzytelności u swych kontrahentów, z których największym była firma „J.", która była winna Spółdzielni należność z tytułu usług wykonanych na rzecz tej firmy w 1992 r. Spółdzielnia dochodziła tych należności nawet na drodze sądowej, ale bezskutecznie, a obecnie firma ta już nie istnieje. Pozostałe wierzytelności Spółdzielni dotyczyły niewielkich kwot wobec członków Spółdzielni, a w tym wobec nieżyjącego już J. S.