Wyrok SN z dnia 19 października 2016 r., sygn. V CSK 52/16

Obowiązek przesłuchania stron nie ma charakteru bezwzględnego i aktualizuje się wówczas gdy sąd uzna, że dotychczasowe wyniki postępowania dowodowego nie świadczą o wyjaśnieniu faktów istotnych dla rozstrzygnięcia. Zaniechanie przez sąd apelacyjny przeprowadzenia dowodu z przesłuchania stron nie stanowi naruszenia art. 299 k.p.c., jeżeli w ocenie tego sądu fakty istotne zostały już wyjaśnione.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Maria Szulc (przewodniczący)

SSN Iwona Koper (sprawozdawca)

SSN Krzysztof Strzelczyk

w sprawie z powództwa V. S. i M. S. przeciwko Przedsiębiorstwu Handlowo-Usługowemu K. spółce jawnej o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 19 października 2016 r., skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego [...] z dnia 8 maja 2015 r., sygn. akt I ACa ... /15,

oddala skargę kasacyjną i zasądza od strony pozwanej na rzecz każdego z powodów kwoty po 3600 (trzy tysiące sześćset) zł tytułem kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Powodowie V.S. i M.S. domagali się ostatecznie zasądzenia od pozwanego Przedsiębiorstwa Handlowo - Usługowego K. spółki jawnej na rzecz każdego z nich kwot po 433 833,04 zł. z ustawowymi odsetkami od 19 listopada 2009 r. z tytułu rozliczenia udziałów w spółce Przedsiębiorstwo Handlowo - Usługowe K. s.j. Salon [...], po wypowiedzeniu umowy spółki.

Sąd Okręgowy w L. wyrokiem z dnia 4 sierpnia 2014 r. uwzględnił powództwo na rzecz każdego z powodów do kwoty 408 060,39 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 19 listopada 2009 r. do dnia zapłaty i rozłożył zasądzone kwoty na raty po 204 030,19 zł, pierwsza płatna do 15-go dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym uprawomocni się wyrok, druga do 15-go dnia kolejnego miesiąca, wraz z odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat.

Podstawą wyroku były następujące ustalenia faktyczne.

Przedsiębiorstwo Handlowo - Usługowe K. s.j. Salon [...] powstało na podstawie umowy zawartej 3 grudnia 2001 r jako kontynuacja spółki cywilnej. Wspólnicy wnieśli do spółki wkłady gotówkowe po 2000 zł, każdy z nich uczestniczył w zyskach i startach spółki w proporcji po 25%. Umowa wspólników z dnia 3 grudnia 2008 r. stanowiła, że udziały kapitałowe wspólników występujących ze spółki zostaną wyliczone w oparciu o osobny bilans sporządzony na dzień 31 grudnia 2008 r. Powodowie powołując się na art. 61 k.s.h. wypowiedzieli umowę spółki pismem z dnia 11 czerwca 2008 r. ze skutkiem na koniec 2008 r. Spółka kontynuuje działalność pod zmienioną nazwą. Inwentaryzacja majątku spółki odbyła się 22 grudnia 2008 r. o czym powodowie byli zawiadomieni. Zgodnie z wyceną wartości zbywczej majątku spółki opracowaną na zlecenie powodów, w celu ustalenia wartości udziałów przez rzeczoznawcę majątkowego R. B. przy udziale J. W. i W. W. wartość kapitału własnego spółki wynosiła na dzień 31 grudnia 2008 r. - 3 321 350 zł. Wyliczenie to pozwany zakwestionował zarzucając, że przyjęta na potrzeby wyceny metoda nie uwzględnia specyfiki przedsiębiorstwa spółki i nie może być podstawą rozliczenia. Po rozpatrzenia sprawozdania finansowego spółki za 2008 r. zgromadzenie wspólników podjęło w dniu 15 czerwca 2009 r. uchwałę w sprawie zatwierdzenia i przyjęcia sprawozdania finansowego za 2008 r. oraz bilansu na dzień 31 grudnia 2008 r. zamykającego się po stronie aktywów i pasywów kwotą 1 153 978, 66 zł, rachunku zysków i strat zamykającego się zyskiem netto w wysokości 460 385, 79 zł, który postanowiono przeznaczyć do podziału między wspólników. Spółka posiada prawo użytkowania wieczystego gruntów położonych w B. przy ul K. 9 -działka zabudowana budynkiem handlowym, magazynowym i dwiema drewnianymi wiatami - oraz dwóch działek przy ul. S., w tym jedną zabudowaną budynkiem usługowym. Ich wartość zbywcza wynosi odpowiednio: 859 000 zł, 120 000 zł, 126 600 zł - łącznie 1 178 100 zł. Grunty tworzą funkcjonalną całość są położone w centralnej cenotwórczej części miasta. W dniu 11 października 2012 r Instytut Techniki Budowlanej Pracownia Ochrony Środowiska w Warszawie wykonał ocenę stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest w budynku typu "Berlin" dla pawilonu handlowego położonego przy ul K. 9. Na podstawie wizji lokalnej i analizy dostępnej dokumentacji stwierdzono tam obecność wyrobów zawierających azbest. Są to oryginalne pakiety kartonowo -gipsowe, które wbudowano w obiekt w trakcie jego wznoszenia, stanowiące obecnie element ściany warstwowej zewnętrznej budynku oraz wewnętrznych ścian działowych. Szacunkowe nieregularne stężenie objętościowe azbestu określono jako bardzo niewielkie. Pomimo niewielkiego stężenia włókien w masie gipsowej materiał ten należy uważać za potencjalnie stwarzający zagrożenie podczas destrukcji, podobnie jak wyroby miękkie z powodu podatności gipsu na mechaniczne uszkodzenia i łatwość uwalniania pyłu. Wyrób ten należy więc traktować jak zawierający azbest, a nie nim zanieczyszczony. Konsekwencją tej oceny jest, w przypadku remontu lub usuwania wyrobu zawierającego azbest, wymaganie stosowania specjalistycznych procedur ograniczających i kontrolujących pylenie. Prace takie należy powierzyć specjalistycznej firmie. Zgodnie z przyjętym przez Radę Ministrów programem wieloletnim, najpóźniej do 2032 r. należy zlikwidować zidentyfikowane elementy budowlane zawierające azbest w budynku pawilonu handlowego. W tym celu w pawilonie przy K. 9 konieczna jest rozbiórka ścian zewnętrznych i wewnętrznych. Pozostanie konstrukcja stalowa ścian i konstrukcja dachu z pokryciem. Z tym jest związany demontaż stolarki okiennej i drzwiowej, instalacji elektrycznej, wodnej, kanalizacyjnej grzewczej. Oszacowane koszty związane z koniecznością sporządzenia dokumentacji demontażu ścian, kosztów utylizacji azbestu i wywiezienia wynoszą 35 400 zł. Oszacowanie utraconych z tego powodu dochodów jest niemożliwe z uwagi na możliwe wielowariantowe rozwiązanie dalszego prowadzenia działalności. Pawilon przy ul. K., wybudowany w 1972 r., został zmodernizowany w 2002 r., co odpowiada 50% zużycia technicznego ścian zewnętrznych i działowych zawierających azbest. W ewidencji środków trwałych za 2008 r. ma on wartość księgową 183 378,98 i stawkę amortyzacyjną 10 %. Z perspektywy programu Rady Ministrów pawilon zostanie całkowicie zamortyzowany. Inwestycja polegająca na odtworzeniu ścian będzie stanowiła nową jakość techniczną i ekonomiczną, zastępując całkowicie obecnie istniejącą, w znacznym stopniu zużytą technicznie i zamortyzowaną księgowo. Brak jest podstaw do uwzględnienia kosztów odtworzenia ścian pawilonu w rezerwach bilansowych związanych z kosztami usunięcia azbestu zalegającego w materiałach pawilonu. Wycena wyposażenia sklepów ma wartość zbywczą 20 013,24 zł. Wartość zbywcza środków transportu wynosi 63 125 zł, a urządzeń środków trwałych 18 400 zł. Spółka nie wykazała żadnych należności długoterminowych, ani inwestycji długoterminowych. W bilansie na dzień 31 grudnia 2008 r. wykazała rezerwę długoterminową na potrzeby przyszłych zobowiązań związanych z przeglądem ksiąg i sporządzeniem sprawozdania finansowego - w kwocie 8 000 zł, a także z utylizacją potencjalnych odpadów w postaci gruzu, odpadów po remontach w tym gruzu zawierającego składniki ropopochodne lub azbest w kwocie - w kwocie 37 500 zł. Wartość nieruchomości waha się w przedziale między ceną średnią, a minimalną z jednej strony ze względu na bardzo korzystne przeznaczenie usługowo - mieszkaniowe, z drugiej zaś ze względu na obciążenie nieurządzonym wysypiskiem odpadów budowlanych. Obecność gruzu przemieszanego z azbestem obniża wartość działki o 12 500 zł. Spółka składa co roku do Urzędu Marszałkowskiego informację o 500 m płyt azbestowo cementowych wymieszanych z gruzem pobudowlanym zalegającym na gruncie rolnym - działka nr 985/2 oraz o 600 m płyt azbestowo cementowych wbudowanych w pawilon handlowy ze wskazaniem, że termin ich usunięcia uwarunkowany jest budową nowego pawilonu handlowego, koniunkturą rynkową i kondycją finansową spółki.