Wyrok SN z dnia 3 października 2014 r., sygn. V CSK 630/13

W rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego rolnik jest przedsiębiorcą i jego roszczenia wobec niesolidnych kontrahentów przedawniają się szybciej, bo już po 3 latach.

Gazeta Prawna nr 193/2014

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Marta Romańska (przewodniczący)

SSN Iwona Koper (sprawozdawca)

SSN Anna Owczarek

Protokolant Izabella Janke

w sprawie z powództwa J.O. przeciwko Państwowemu Przedsiębiorstwu "P." w W. o zapłatę, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 3 października 2014 r., skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego w W. z dnia 27 maja 2013 r.,

oddala skargę kasacyjną i nie obciąża powoda kosztami postępowania kasacyjnego na rzecz pozwanego.

Uzasadnienie

Sąd Rejonowy w W. wyrokiem z dnia 13 grudnia 2012 r. oddalił powództwo J. O. przeciwko Państwowemu Przedsiębiorstwu P. w W. o zapłatę kwoty 68.701,20 zł tytułem odszkodowania za nienależyte wykonanie zobowiązania z umowy o roboty budowlane. Sąd ten ustalił, że powód jest rolnikiem, prowadzi 96 ha gospodarstwo rolne, wyposażone w ciągnik maszyny uprawowe, siewnik, kombajn do zboża, prowadzi działalność związaną z obrotem płodami rolnymi. Przedmiotem łączącej strony umowy z dnia 25 maja 2006 r., zawartej przez pozwanego w zakresie działalności jego przedsiębiorstwa jako profesjonalnego wykonawcy, było wybudowanie budynku gospodarczo - magazynowego o pow. 334 m2, fundamentów pod silosy zbożowe i drogi dojazdowej do budynku wraz z wpięciem do drogi powiatowej. Na podstawie protokołu z dnia 7 lipca 2006 r. powód dokonał częściowego odbioru budynku oraz fundamentów pod silosy i drogi dojazdowej, a w dniu 28 września 2006 r. odbioru budynku gospodarczo - magazynowego. Pismem doręczonym pozwanemu w dniu 9 sierpnia 2007 r. powód zawiadomił pozwanego o zarysowaniu ściany w budynku gospodarczo - magazynowego, a w dniu 22 sierpnia 2007 r. strony dokonały przeglądu gwarancyjnego tego budynku stwierdzając dalsze widoczne wady jego wykonania. Wady te, które są wynikiem nienależytego i niezgodnego ze sztuką budowlaną, wadliwego wykonania przez pozwanego prac budowlanych nie zostały przez pozwanego usunięte. Usuniecie istniejących uszkodzeń w budynku wymaga wykonania prac budowlanych o łącznej wartości 68 701,20 zł. W oparciu o przytoczone ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy przyjął, że powód wykazał nienależyte wykonanie zobowiązania przez pozwanego, szkodę jakiej doznał oraz związek przyczynowy między nienależytym wykonaniem zobowiązania a istnieniem szkody w oddanym budynku. Przyczyną oddalenia powództwa była ocena, że roszczenie powoda uległo przedawnieniu. W tym zakresie Sąd Rejonowy wskazał, że roszczenia z umowy o roboty budowlane przedawniają się w terminach określonych w art. 118 k.c. Jeżeli obiekt objęty umową o roboty budowlane został odebrany przez inwestora, to termin przedawnienia roszczeń odszkodowawczych rozpoczyna bieg od dnia odbioru, a nie - jak podnosił powód - od stwierdzenia przez inwestora istnienia wady rodzącej obowiązek odszkodowawczy wykonawcy. Wymagalność tych roszczeń następuje w dacie nienależytego wykonania zobowiązania i powstania szkody, co pokrywa się z terminem odbioru. Początek biegu terminu przedawnienia nie jest zależny od świadomości lub wiedzy co do tego, że termin zaczął biec lub już zakończył bieg. Sąd Rejonowy uznał, że do roszczenia powoda ma zastosowanie krótszy trzyletni termin przedawnienia przewidziany w art. 118 k.c., gdyż jest ono związane z prowadzoną przez powoda działalnością gospodarczą. Wybudowany budynek gospodarczo - magazynowy został wykonany i sfinansowany na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej i w tym celu jest przez powoda wykorzystywany; służy do przechowywanie ciężkiego sprzętu rolniczego, magazynowania zboża nie mieszczącego się w silosach. Działalność powoda, który uczestniczy w obrocie jako producent zboża, ma charakter gospodarczy, jej celem jest osiągniecie zysku, podejmowana jest na własny rachunek, we własnym imieniu i podporządkowana jest kryteriom racjonalnego gospodarowania (art. 43 k.c.). W sytuacji, gdy powód odebrał prace zlecone pozwanemu protokołem z dnia 28 września 2006 r., zarówno wniosek powoda o zawezwanie pozwanego do próby ugodowej z dnia 3 sierpnia 2010 jak i złożenie pozwu w dniu 11 października 2010 r., jako dokonane po upływie terminu przedawnienia dochodzonego roszczenia, nie mogły przerwać jego biegu, stosownie do art. 123 k.c. Zaskarżonym obecnie wyrokiem Sąd Okręgowy oddalił apelację powoda od wyroku Sądu Rejonowego. Odnosząc się do jej zarzutów, podzielił stanowisko tego Sądu odnośnie do wymagalności roszczenia powoda, wskazując, że szkodą w przypadku umowy o roboty budowlane jest różnica wartości budynku zamówionego przez inwestora, istniejąca w chwili jego oddania. Tak rozumiana szkoda istnieje w związku z oddaniem obiektu przez wykonawcę i do nienależytego wykonania umowy dochodzi w dacie jego oddania w wadliwej postaci. Od tej daty należy liczyć początek terminu wymagalności roszczeń odszkodowawczych wywodzonych z art. 471 k.c. Jako nietrafną ocenił próbę przenoszenia przez apelującego na grunt odpowiedzialności kontraktowej zasady określającej wymagalność roszczeń deliktowych. Nie znalazł podstaw do przyjęcia, że w sprawie zachodziły szczególne okoliczności przemawiające za zastosowaniem art. 5 k.c. i uznania, iż podniesienie przez pozwanego zarzutu przedawnienia roszczenia powoda stanowi nadużycie prawa. Przeciwko takiej ocenie przemawia fakt, że powód zawarł umowę w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, korzystał z pomocy inspektora nadzoru, o wadach robót i odmowie ich usunięcia wiedział na długo przed upływem terminu rękojmi, a nadto przysługiwały mu przez 24 miesiące uprawienia z gwarancji. W skardze kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego, opartej na obu ustawowych podstawach, skarżący sformułował zarzuty naruszenia: 1) art. 120 § 1 k.c. w zw. z art. 471 i 455 k.c. przez błędną wykładnię prowadzącą do wadliwej oceny wymagalności roszczenia odszkodowawczego powoda w dacie odbioru robót, a nie w dacie wystąpienia (stwierdzenia) szkody tj. 6 sierpnia 2007 r.; 2) art. 22 k.c. w zw. z art. 43 k.c. i art. 118 k.c. przez przyjęcie, że roszczenie powoda przedawnia się po upływie trzech lat, w sytuacji gdy nie wynikało ono z prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, a rodzaj i charakter prowadzonej przez powoda działalności rolniczej nakazuje mu przypisać w ramach umowy zwartej z pozwanym status konsumenta; 3) art. 117 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 123 pkt 1 k.c. i art. 124 k.c. w zw. z art. 471 k.c. i art. 118 k.c. przez błędną wykładnię prowadząca do wadliwej oceny, że pozwany skutecznie podniósł zarzut przedawnienia, w sytuacji gdy doszło do przerwania biegu przedawnienia roszczeń przez zawezwanie pozwanego do próby ugodowej w dniu 3 sierpnia 2010 r.; 4) naruszenie art. 5 k.c. w zw. z art. 354 § 1 i 2 k.c., i art. 355 § 1 i 2 k.c. przez uwzględnienie zarzutu przedawnienia, co pozostaje w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego i stanowi nadużycie prawa wobec wyjątkowej nielojalności pozwanego oraz braku jakiejkolwiek staranności w wykonaniu zobowiązania, której brak doprowadził do szkody w majątku powoda; 5) naruszenie art. 210 § 3 k.p.c. i art. 224 § 1 i 2 k.p.c. w zw. z art. 236 w zw. z art., 391 § 1 k.p.c., art. 382 k.p.c. i art. 316 k.p.c. przez zaniechanie wydanie przez Sąd Okręgowy postanowienia o dopuszczeniu i przeprowadzeniu dowodu z protokołów rozprawy z dnia 15 stycznia 2010 r. i 9 grudnia 2009 r. w sprawie I C .../09 Sądu Rejonowego w W., a w konsekwencji dokonanie zmiany ustaleń faktycznych.