Wyrok SN z dnia 9 maja 2014 r., sygn. I CSK 344/13

Na powodzie ciążył obowiązek wykazania wszystkich przesłanek odpowiedzialności pozwanego, w tym również obowiązek wykazania związku przyczynowego pomiędzy zachowaniem stanowiącym źródło szkody a tą szkodą. Jeżeli jednak mamy do czynienia z zaniechaniem powinnego działania test sine qua non zakłada odpowiedź na pytanie czy gdyby działanie to nastąpiło, poszkodowany doznałby uszczerbku w swoich dobrach prawnie chronionych. Odpowiedź negatywna wyklucza odpowiedzialność odszkodowawczą ze względu na brak związku przyczynowego, a odpowiedź pozytywna przesądza o uznaniu tego zaniechania za przyczynę warunkującą naruszenie dóbr poszkodowanego i otwiera następny etap badań to jest czy naruszenie dóbr poszkodowanego stanowiło normalne następstwo tego zaniechania. Następstwo jest normalne wówczas, gdy prawdopodobieństwo jego powstania zwiększa się przez zaistnienie danej przyczyny, co wymaga wzięcia pod uwagę również uwarunkowań zewnętrznych w stosunku do zdarzenia szkodzącego.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący)

SSN Józef Frąckowiak

SSN Anna Kozłowska (sprawozdawca)

w sprawie z powództwa Miasta W. przeciwko K.Spółce z o.o. w W. o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 9 maja 2014 r., skargi kasacyjnej strony powodowej od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 20 grudnia 2012 r.

uchyla zaskarżony wyrok w części oddalającej apelację powoda (punkt I) i orzekającej o kosztach procesu (punkt II) i w tym zakresie przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Powód, miasto W., w pozwie z dnia 11 marca 2010 r. domagał się zasądzenia od K. sp. z o.o. z siedzibą w W. kwoty 1.286.985,72 zł z ustawowymi odsetkami od wniesienia pozwu. W uzasadnieniu żądania powód wskazał, że poniósł w tej kwocie koszty w następstwie niewywiązania się przez pozwanego z zobowiązania wynikającego z § 6 łączącej strony umowy dzierżawy zawartej w dniu 27 października 2000 r. oraz wskutek zachowań mających miejsce podczas egzekucji komorniczej przeprowadzonej w dniu 21 lipca 2009 r.; koszty te nie powstałyby gdyby wydanie nieruchomości nastąpiło zgodnie z umową. Wyrokiem zaocznym z dnia 31 maja 2011 r. Sąd Okręgowy w W. uwzględnił powództwo w całości, a po rozpoznaniu sprawy w następstwie złożenia sprzeciwu, wyrokiem zaocznym z dnia 26 stycznia 2012 r. uchylił w całości wyrok zaoczny i oddalił powództwo oraz tytułem zwrotu spełnionego świadczenia zasądził od miasta W. na rzecz K. sp. z o.o. w W. kwotę 1.593.683,88 zł, dalej idące z tego tytułu żądanie oddalił i orzekł o kosztach sądowych i kosztach procesu. Apelacje obu stron od tego wyroku Sąd Apelacyjny oddalił wyrokiem z dnia 20 grudnia 2012 r. Sąd Apelacyjny zaaprobował ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji i ich ocenę prawną. Z ustaleń tych wynikało, że strony w dniu 27 października 2000 r. zawarły umowę dzierżawy, której przedmiotem była nieruchomość stanowiąca część P. D. w W., z przeznaczeniem pod budowę i eksploatację czasowego obiektu handlowego (hali). Umowa została zwarta na okres 3 lat i była zmieniana, wygasła z dniem 31 grudnia 2008 r. Zgodnie z § 6 umowy dzierżawca w ciągu 30 dni po wygaśnięcie lub rozwiązaniu umowy zobowiązany był do przekazania hali na podstawie protokołu zdawczo-odbiorczego. Spółka zobowiązała się też do usunięcia z hali oraz z dzierżawionego terenu wyposażenia i wszelkich urządzeń zainstalowanych w hali, nie stanowiących jej części składowej a także naprawienia poważnych szkód powstałych wskutek usunięcia przez dzierżawcę tych urządzeń i wyposażenia oraz wskutek niewłaściwego użytkowania obiektu. Hala miała pozostać, według systemu "pod klucz", wraz z urządzeniami powierzchni wspólnej, z wydzielonymi lokalami i doprowadzeniem do lokali podstawowych mediów, bez wyposażenia znajdującego się w lokalach. Dzierżawca w zakresie płatności czynszu i wydania nieruchomości poddał się egzekucji w trybie art. 777 § 1 pkt 4 i 5 k.p.c. W związku z wygaśnięciem umowy, powód pismem z dnia 30 grudnia 2008 r. wezwał pozwanego do przygotowania hali do protokolarnego odbioru, wyznaczając odbiór na dzień 2 lutego 2009 r. Następnie pismem z dnia 12 stycznia 2009 r. wzywał pozwanego do natychmiastowego zaprzestania działalności i przystąpienia do demontażu wyposażenia w celu przygotowania hali do odbioru. W dniu 2 lutego 2009 r. nie doszło do wydania hali ponieważ w obiekcie była nadal prowadzona działalność gospodarcza. Postanowieniem z dnia 9 lutego 2009 r. Sąd Rejonowy nadał klauzulę wykonalności obowiązkowi poddania się egzekucji w zakresie wydania przedmiotu umowy i powód skierował wniosek do komornika. Komornik zawiadomił pozwanego o wszczęciu egzekucji pismem z dnia 18 czerwca 2009 r. pozwanego do wydania nieruchomości do dnia 18 lipca 2009 r. Wobec niezastosowania się do tego wezwania, komornik w dniu 21 lipca 2009 r. w asyście policji przystąpił do czynności, wezwał przez megafon kupców zgromadzonych wewnątrz hali do jej opuszczenia i umożliwienia wykonana czynności egzekucyjnych. Ponieważ kupcy zabarykadowali się wewnątrz hali, pracownicy agencji ochrony osób i mienia podjęli próbę sforsowania drzwi wejściowych, ale bezskutecznie. Próby wejścia do hali były ponawiane, kupcy atakowali osoby próbujące wejść do hali, w stronę tych osób oraz policji rzucano gaśnice, pręty metalowe i drewniane, kamienie i kostkę brukową. Po sforsowaniu wejścia część kupców zabarykadowała się w pomieszczeniu biurowym, a funkcjonariusze policji byli atakowani z zewnątrz. Wydarzenia te obserwował tłum, którego zachowania były agresywne, skierowane przeciwko policji, co z kolei wymagało interwencji i stosowania środków przymusu bezpośredniego. Ostatecznie komornik wszedł do hali i wprowadził w jej posiadanie wierzyciela. W obiekcie pozostały dziesiątki ton towaru należącego do kupców. Został on zabezpieczony przez pracowników ochrony mienia. Zwrot towarów kupcom następował sukcesywnie, po wykazaniu przez nich uprawnień do dysponowania wydzielonym pomieszczeniem, opróżnieniu boksu i podpisaniu oświadczenia. Wobec niezgłoszenia się części kupców po odbiór towarów, Komornik w dnia 19-20 sierpnia 2009 r. zarządził otwarcie boksów, a znajdujące się w nich rzeczy oddano pod dozór dozorcy w osobie pełnomocnika powoda. W dniu 4 grudnia 2009 r. powód zawarł z Ku. sp. z o.o. umowę sprzedaży hali w celu jej rozbiórki.