Wyrok SN z dnia 6 czerwca 2013 r., sygn. II UK 368/12

Przesłanką zaliczenia do okresów składkowych okresu pracy w gospodarstwie rolnym, o którym stanowi art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS jest znaczący dla funkcjonowania tego gospodarstwa wymiar czasu pracy, za który uważa się wymiar co najmniej połowy pełnego wymiaru czasu pracy

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Beata Gudowska

SSN Romualda Spyt

w sprawie z wniosku E. W. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o świadczenie przedemerytalne, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 6 czerwca 2013 r., skargi kasacyjnej wnioskodawczyni od wyroku Sądu Apelacyjnego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w [...] z dnia 21 czerwca 2012 r.,

oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 21 czerwca 2012 r., Sąd Apelacyjny, zmienił, na skutek apelacji organu rentowego - Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, wyrok Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 lutego 2012 r. i oddalił odwołanie wnioskodawczyni E. W. od decyzji organu rentowego z dnia 15 lipca 2011 r., którą odmówiono jej prawa do świadczenia przedemerytalnego. Sąd Apelacyjny wskazał w uzasadnieniu, że wnioskodawczyni nie spełniła warunków dla przyznania dochodzonego świadczenia określonych w art. 37 k ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (jednolity tekst: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. 514 ze zm.) w związku z art. 29 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), bowiem nie wykazała 30-letnich okresów składkowych i nieskładkowych. W ocenie Sądu, brak było podstaw do zaliczenia wnioskodawczyni do okresów pracy (traktowanych jak okresy składkowe), okresów pracy w pasiece prowadzonej przez jej rodziców, zgodnie z art. 6 pkt 3 - 5 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (jednolity tekst: Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 ze zm.). Ustawa ta co prawda, określiła jako działalność rolniczą, działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej, zrównując prowadzenie gospodarstwa rolnego z prowadzeniem działu specjalnego w zakresie ubezpieczenia społecznego rolników, niemniej jednak pojęcie prawne działu specjalnego produkcji rolnej, w którym praca mogła zostać doliczona do okresów składkowych, zostało wprowadzone dopiero ustawą z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (jednolity tekst: Dz. U. z 1989 r. Nr 24, poz. 133 ze zm.). Zgodnie z art. 2 pkt 5 tej ustawy przez dział specjalny rozumie się uprawy i hodowle podlegające opodatkowaniu podatkiem rolnym od dochodów z działów specjalnych produkcji rolnej, do działu specjalnego stosuje się odpowiednio przepisy ustawy dotyczące gospodarstwa rolnego. W okresach, w których wnioskodawczyni pomagała ojcu w prowadzeniu pasieki, dział specjalny produkcji rolnej nie był uznawany za gospodarstwo rolne, co oznacza, że praca wnioskodawczyni w pasiece nie mogła zostać uznana za pracę w gospodarstwie rolnym. W stanie faktycznym sprawy, decyzją z dnia 15 lipca 2001 r. organ rentowy odmówił wnioskodawczyni prawa do dochodzonego świadczenia. Na skutek jej odwołania, wyrokiem z dnia 24 lutego 2012 r. Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawczyni prawo do świadczenia przedemerytalnego od dnia 20 maja 2011 r., po uznaniu za udowodnione okresów pracy wnioskodawczyni w pasiece prowadzonej przez rodziców od dnia 21 czerwca 1970 r. do dnia 31 sierpnia 1970 r., od dnia 21 czerwca 1974 r. do dnia 31 sierpnia 1974 r., od dnia 17 czerwca 1975 r. do dnia 31 sierpnia 1975 r. i od dnia 5 czerwca 1976 r. do dnia 8 sierpnia 1976 r. (okresy wakacji szkolnych), oddalając odwołanie w pozostałym zakresie. Sąd ustalił, że rodzice wnioskodawczyni dzierżawili w M. grunt od cukrowni na tzw. odstoinach, prowadząc pasiekę, wnioskodawczyni była jedynym ich dzieckiem, mieszkającym z rodzicami, brat z żoną oraz siostra zamieszkiwali oddzielnie. W okresach objętych sporem, wnioskodawczyni uczęszczała do Zasadniczej Szkoły Handlowej w L., a od roku 1973 r. przez okres trzech lat (do czerwca 1976 r.) do Liceum Ekonomicznego w L. Do szkoły zawodowej wnioskodawczyni uczęszczała w godzinach popołudniowych, wyjeżdżając z M. po godzinie 12.00. Od kwietnia, w okresie wzmożonych prac przy pasiece (było ponad 60 uli), wnioskodawczyni pomagała ojcu, pracując przy pszczołach 6-7 godzin dziennie. Sąd Okręgowy ocenił, że na wnioskodawczyni spoczywał w głównej mierze obowiązek pracy w pasiece, gdyż siostra i brat w tym czasie opuścili już dom rodzinny, a ojciec wnioskodawczyni był zatrudniony w cukrowni. Jednak z uwagi na to, że wnioskodawczyni uczyła się w szkołach, Sąd uznał, że do stażu pracy w zakresie niezbędnym do uzupełnienia okresu wymaganego do przyznania emerytury, można przyjąć tylko okresy pracy w czasie wakacji szkolnych. W tak ustalonym stanie faktycznym sprawy Sąd pierwszej instancji uznał, że wnioskodawczyni legitymuje się niezbędnym stażem pracy 30 lat, wymaganym do uzyskania prawa do świadczenia emerytalnego. W skardze kasacyjnej od wyroku Sądu Apelacyjnego, zaskarżając go w całości, pełnomocnik wnioskodawczyni zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego - art. 37k ust. 1 pkt 2 ustawy 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu w związku z art. 29 ust. 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych poprzez ich niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, że wnioskodawczyni nie legitymuje się wymaganymi 30-letnimi okresami składkowymi i nieskładkowymi, uprawniającymi do uzyskania dochodzonego świadczenia "podczas gdy prawidłowo zastosowane przepisy uprawniały do uznania pracy wnioskodawczyni w pasiece jako pracy w gospodarstwie rolnym (...)", art. 10 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, poprzez ich błędną wykładnię i uznanie, że "przyznane przez Sąd Okręgowy prawo do świadczenia przedemerytalnego w okresach wymienionych w wyroku zostało błędnie zaliczone, wobec braku kwalifikowania pracy w pasiece jako działalności rolniczej według przepisów ustawy z dnia 24 stycznia 1968 r. o rentach i innych świadczeniach dla rolników przekazujących nieruchomości rolne na własność Państwa (Dz. U. Nr 3, poz. 15 ze zm.) i ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o przekazywaniu gospodarstw rolnych na własność Państwa za rentę i spłaty pieniężne (Dz. U. Nr 21, poz. 118 ze zm.)" oraz art. 10 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z art. 2 pkt 4 i 5 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin, poprzez błędne zastosowanie, a także naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na wynik sprawy - art. 382, art. 391 w związku z art. 328 § 2 i art. 233 § 1 k.p.c. Pełnomocnik wnioskodawczyni wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania wraz z orzeczeniem o kosztach postępowania.