Uchwała SN z dnia 18 grudnia 2013 r., sygn. III CZP 82/13

Zawarte w art. 81 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. - Prawo o notariacie (tekst jedn.: Dz.U. z 2008 r., Nr 189, poz. 1158 ze zm.) określenie "sprzeczna z prawem" obejmuje także sprzeczność z zasadami współżycia społecznego, z tym że notariusz odmawia dokonania czynności notarialnej ze względu na tę sprzeczność, jeżeli wynika ona z treści zamierzonej czynności notarialnej lub z okoliczności jej dokonywania.

Teza urzędowa

Sąd Najwyższy w składzie :

SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Wojciech Katner

SSN Agnieszka Piotrowska

Protokolant Ewa Krentzel

w sprawie z powództwa Centrali Handlowo-Usługowej E. S.A. w W. przeciwko P. C. o zapłatę, po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym w dniu 18 grudnia 2013 r., zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Apelacyjny w W. postanowieniem z dnia 30 sierpnia 2013 r.,

"Czy w użytym w art. 81 ustawy z dnia 14 lutego 1991 roku - Prawo o notariacie (Dz.U.2008.189.1158 j.t.) określeniu "sprzeczna z prawem" zawiera się także czynność notarialna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego?"

podjął uchwałę:

Zawarte w art. 81 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. - Prawo o notariacie (tekst jedn.: Dz.U. z 2008 r., Nr 189, poz. 1158 ze zm.) określenie "sprzeczna z prawem" obejmuje także sprzeczność z zasadami współżycia społecznego, z tym że notariusz odmawia dokonania czynności notarialnej ze względu na tę sprzeczność, jeżeli wynika ona z treści zamierzonej czynności notarialnej lub z okoliczności jej dokonywania.

Uzasadnienie

Przedstawione przez Sąd Apelacyjny zagadnienie prawne powstało w sprawie, w której pozwany - będący notariuszem - dokonał w 2007 r. czynności notarialnej, obejmującej przedwstępną umowę sprzedaży nieruchomości gruntowej, której jedną ze stron (nabywcą) była powodowa Centrala Handlowo-Usługowa E.- S.A. Do zawarcia umowy przyrzeczonej nie doszło z przyczyny obciążającej solidarnie sprzedawców, stąd też powodowa Centrala wytoczyła powództwo o zasądzenie od nich solidarnie na jej rzecz kwoty 1.057.297,60 zł z tytułu odszkodowania. Powództwo to zostało jednak prawomocnie oddalone, albowiem, jak się okazało, roszczenie objęte pozwem zostało w umowie skonstruowane w sposób godzący w równość kontraktową, zwyczaje uczciwego obrotu i sprawiedliwość społeczną, a zatem w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. W tej sytuacji wskazana Centrala pozwała notariusza, który sporządził akt notarialny, domagając się zasądzenia od niego kwoty 111 072,00 zł z tytułu odszkodowania w związku ze stratą jaką poniosła w wyniku wytoczenia przeciwko kontrahentom przedwstępnej umowy sprzedaży bezskutecznego powództwa (opłaty sądowe od pozwu i apelacji oraz koszty aktu notarialnego). Sąd pierwszy instancji przyjmując, na podstawie art. 49 w zw. z art. 81 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. - Prawo o notariacie (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 189, poz. 1158 ze zm.; dalej: „Pr.not.”), deliktową odpowiedzialność pozwanego, częściowo uwzględnił powództwo. Według tego Sądu, art. 81 Pr.not. dotyczy także czynności notarialnej sprzecznej z zasadami współżycia społecznego.