Wyrok SN z dnia 24 stycznia 2013 r., sygn. II CSK 170/12

Samorządność stowarzyszeń nie powinna ograniczać kognicji Sądów przy rozpoznawaniu sporów poddanych ich właściwości.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie :

SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)

SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)

SSA Monika Koba

Protokolant Maryla Czajkowska

w sprawie z powództwa K. K. przeciwko Polskiemu Związkowi Łowieckiemu w W. oraz Kołu Łowieckiemu "C." w Z. o ustalenie, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 24 stycznia 2013 r., skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego [...] z dnia 3 listopada 2011 r.,

1. uchyla zaskarżony wyrok w części oddalającej apelację w zakresie żądania ustalenia istnienia stosunku członkostwa powoda w Polskim Związku Łowieckim i Kole Łowieckim "C." w Z. i w tym zakresie przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego;

2. oddala skargę kasacyjną w pozostałej części.

Uzasadnienie

Sąd Okręgowy w Ł. wyrokiem z dnia 24 marca 2011 r. oddalił powództwo o ustalenie wniesione przez K. K. przeciwko Polskiemu Związkowi Łowieckiemu w W. (PZŁ) i Kołu Łowieckiemu "C." w Z. Ustalił, że powód w końcu 2005 r. pełnił funkcję sekretarza w Kole Łowieckim "C.", które zostało zobowiązane do zwołania walnego zgromadzenia członków przez zarząd okręgowy PZŁ, na mocy uchwały z dnia 14 grudnia 2005 r., którą uchylono jednocześnie wszystkie uchwały Walnego Zgromadzenia Koła " C." podjęte w dniu 28 kwietnia 2005 r. Zarząd Koła w dniu 4 stycznia 2006 r. zdecydował, że jego walne zgromadzenie odbędzie się w dniu 25 stycznia 2006 r. Powód odmówił udziału w zwołaniu walnego zgromadzenia członków koła, uznając, że nie jest możliwe zachowanie statutowych terminów. Nadto stwierdził, że decyzja zarządu okręgowego PZŁ nie była trafna i nie ma potrzeby zwoływania walnego zgromadzenia. W styczniu 2006 r. powód przesłał do zarządu okręgowego PZŁ pismo, w którym przedstawił swoje poglądy jako poglądy zarządu koła. Stwierdził w nim, że decyzja o zwołaniu walnego zgromadzenia członków koła była oparta na subiektywnych przesłankach oraz sprzeczna z prawem i obowiązującym statutem. W marcu 2006 r. wystosował do członków koła pismo, zawierające oskarżenia o niekompetencję i arogancję, kierowane przeciwko zarządowi okręgowemu PZŁ. W związku z powyższym przeciwko powodowi wszczęto postępowanie dyscyplinarne. Orzeczeniem Okręgowego Sądu Łowieckiego w Ł. z dnia 9 października 2006 r. uznano powoda za winnego popełnienia czterech przewinień i ukarano wykluczeniem z członkostwa. W wyniku odwołania powoda Główny Sąd Łowiecki w W. uniewinnił go od popełnienia jednego z przewinień, utrzymując zaskarżone orzeczenie w zakresie orzeczonej w nim kary. Powództwo powoda o uchylenie wyroków sadów łowieckich zostało prawomocnie oddalone. W ocenie Sądu Okręgowego powód nie miał interesu prawnego w wytoczeniu powództwa o ustalenie istnienia stosunku członkostwa w PZŁ w sytuacji, kiedy upłynął trzyletni okres po wykluczeniu uprawniający powoda do ubiegania się o ponowne przyjęcie w poczet członków. Nadto sąd powszechny nie mógł oceniać, czy rzeczywiście istniały podstawy do wykluczenia powoda, które przyjął sąd łowiecki, w przypadku, gdy sąd ten działał w granicach prawa. Sąd Okręgowy uznał także, że ustalone okoliczności nie potwierdziły zarzutów powoda o bezzasadnym obwinianiu go i stosowaniu mobbingu przez władze PZŁ, a powód nie ma także interesu prawnego w żądaniu dokonania takich ustaleń. Apelacja powoda została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego, który podzielił ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji i jego ocenę prawną za wyjątkiem stwierdzenia, że powód nie posiadał interesu prawnego w domaganiu się ustalenia istnienia stosunku członkostwa w PZŁ. Sąd Apelacyjny podkreślił, że w warunkach samorządności stowarzyszeń wybór właściwej sankcji przewidzianej w statucie wobec nagannie zachowującego się członka należy do organów stowarzyszenia. Kognicja sądu powszechnego ogranicza się zaś do sprawdzenia, czy postawiony członkowi zarzut, stanowiący podstawę wykluczenia, jest zgodny z rzeczywistym stanem rzeczy i istotnie stanowi statutową przyczynę wykluczenia. Sąd Apelacyjny przyjął także, że Koło Łowieckie "C." nie ma legitymacji biernej w sprawie o ustalenie istnienia członkostwa powoda w PZŁ. Skarga kasacyjna powoda została oparta na podstawie naruszenia prawa materialnego. Zarzucono w niej naruszenia art. 33 ust 6 ustawy z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie (tj. Dz. U. z 2005 r., Nr 127, poz. 1066 ze zm. - dalej; Pr. łow.) w zw. z art. 45 ust 1 konstytucji i art. 6 ust 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności przez ich błędną wykładnię, prowadzącą do wadliwego uznania, że w sprawach dotyczących utraty członkostwa w PZŁ i kołach łowieckich sądy powszechne nie są uprawnione do badania sprawy merytorycznie, w szczególności dokonywania oceny czy sankcja dyscyplinarna była wymierzona prawidłowo przy uwzględnieniu rodzaju popełnionego przewinienia. Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.