Wyrok SN z dnia 23 maja 2012 r., sygn. I PK 193/11

 Niezgodność z prawem (bezprawność) rozwiązania umowy o pracę przez pracodawcę pracownik może wykazać wyłącznie przez powództwo przewidziane w Kodeksie pracy (o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne, o przywrócenie do pracy lub odszkodowanie), wniesione z zachowaniem odpowiedniego terminu (art. 264 k.p.). Bez wytoczenia takiego powództwa pracownik w żadnym innym postępowaniu nie może powoływać się na bezprawność rozwiązania umowy o pracę jako na przesłankę roszczeń odszkodowawczych przewidzianych w Kodeksie cywilnym.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie :

SSN Bogusław Cudowski (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Zbigniew Myszka

SSN Jolanta Strusińska-Żukowska

w sprawie z powództwa M. P. przeciwko A.-P. Spółce z o. o. o odszkodowanie i zadośćuczynienie, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 23 maja 2012 r., skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 15 lutego 2011 r., oddala skargę kasacyjną nie obciążając powódki kosztami postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Powódka domagała się od pozwanej zadośćuczynienia za wyrządzoną krzywdę związaną z rozwiązaniem z nią umowy o pracę z naruszeniem przepisów w zakresie konsultacji związkowej w kwocie 20.000 zł, odszkodowania z tytułu strat poniesionych na skutek ustania stosunku pracy, które wiązały się z brakiem wystarczających dochodów w kwocie 10.000 zł oraz odszkodowania z tytułu naruszenia jej prawa do ochrony danych osobowych w kwocie 10.000 zł. W odpowiedzi na pozew pozwana podniosła m. in. zarzut przedawnienia. Wyrokiem z 30 września 2010 r. Sąd Rejonowy oddalił powództwo. Sąd Rejonowy ustalił między innymi, że powódka zatrudniona była u pozwanej na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony od 1 czerwca 2004 r. do 31 stycznia 2006 r. na stanowisku salowej (została przejęta ze Szpitala Miejskiego w D. w trybie art. 231 k.p.). Umowa rozwiązała się na skutek nieprzyjęcia przez powódkę nowych warunków płacy, określonych w wypowiedzeniu zmieniającym z 17 października 2005 r. Wskutek odwołania powódki w Sądzie Rejonowym toczyły się postępowania m. in. o uznanie wypowiedzenia warunków umowy za bezskuteczne. Wyrokiem częściowym z 3 kwietnia 2006 r. zasądzono na rzecz powódki odszkodowanie w kwocie 880,50 zł, oddalając powództwo w pozostałej części. Apelacja pozwanej została oddalona. Sądy obu instancji uznały, że pozwana nie wykazała zasadności wypowiedzenia, ponieważ nie przedstawiła regulaminu wynagradzania i wynikających z niego nowych warunków płac, przez co nie można było zweryfikować jej twierdzeń. Powódka 13 lutego 2006 r. po nieudanych próbach znalezienia pracy, zarejestrowała się jako bezrobotna z prawem do zasiłku. Do sierpnia 2006 r. uzyskała go w kwocie łącznej 3.751,40 zł (ok. 535 zł na miesiąc). Wielkość zasiłku, a później brak dochodów spowodował zadłużenie mieszkania i egzekucję komorniczą. W tym okresie rodzina powódka (jej córka i mąż) utrzymywała się z renty A. P. w kwocie 708 zł netto. Szkoda w ocenie powódki występowała przez okres 13 miesięcy od chwili rejestracji w PUP. Żądanie zasądzenia zadośćuczynienia powódka uzasadniała pogwałceniem godności pracowniczej oraz stresem spowodowanym utratą pracy i dostatecznego zarobku. Naruszenie godności pracowniczej wynikać miało z niepoinformowania jej o zamierzeniach pozwanej wobec pracowników po przejęciu oraz brakiem konsultacji związkowej. Roszczenie o odszkodowania za naruszenie danych osobowych powódka opierała na fakcie oddawania zwolnień lekarskich nieformalnym zastępczyniom jej bezpośredniego przełożonego p. P. Kwestionowała uprawnienia tych osób tj. pań D. i B. do odbioru takich dokumentów, gdyż mogły się one zapoznać z danymi powódki. Zarzucała, ze wskazane osoby zapoznawały się z jej „paskami zarobkowymi”. W uzasadnieniu wyroku Sądu Rejonowego wskazano, że pozew złożono 19 grudnia 2009 r. Zdarzenia, które wywołały szkodę z tytułu rozwiązania umowy odnosiły się do 2006 r., jak i okresu późniejszego. Roszczenia ze stosunku pracy, mającego swe źródło w art. 471 k.c., należy badać w oparciu o art. 291 § 1 k.p. Wymagalność w oparciu o twierdzenia powódki istniała, gdy ponosiła lub miała ponieść określone wydatki. Ponieważ nie przywołała konkretnych zdarzeń z okresu 19 grudzień 2006 r. - 18 luty 2007 r., a pozostałe wystąpiły w okresie wcześniejszym niż 3 lata przed złożeniem pozwu, można stwierdzić przedawnienie całości roszczenia o zapłatę odszkodowania z tytułu rozwiązania umowy w kwocie 10.000 zł. Dalej stwierdzono, że niezbędnym wymogiem uzyskania odszkodowania uzupełniającego jest wina, związek przyczynowy pomiędzy rozwiązaniem umowy a szkodą oraz sama szkoda. Te elementy winna wykazać powódka. W ocenie Sądu brak nowego zatrudnienia po rozwiązaniu umowy nie jest normalnym skutkiem wypowiedzenia zmieniającego. Również kwota, jakiej powódka się domagała nie została wykazana. Ponoszenie zwykłych wydatków związanych z utrzymaniem i to w bliżej nieokreślonej przyszłości nie może obciążać pracodawcy. Zgoda na rozwiązanie umowy i zasiłek dla bezrobotnych należy też traktować jako, z jednej strony przyczynienie się do powstania szkody, z drugiej okoliczność obniżającą jej wysokość. Wypowiedzenie zmieniające zostało powódce doręczono po upływie 1-roku od jej przejęcia w trybie art. 231 k.p., nie naruszało więc art. 241 k.p.