Wyrok SN z dnia 16 lutego 2012 r., sygn. III CSK 208/11

Określone zachowanie może być uznane za dorozumiane oświadczenie woli tylko o tyle, o ile zamiar wywołania przez nie określonych skutków prawnych jest niewątpliwy.

Teza urzędowa

Sąd Najwyższy w składzie :

SSN Kazimierz Zawada (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Iwona Koper

SSN Dariusz Zawistowski

w sprawie z powództwa Pawła X. i Klaudii X. przeciwko Muzeum Okręgowemu o wydanie rzeczy, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 16 lutego 2012 r., skargi kasacyjnej powodów od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 29 grudnia 2010 r., oddala skargę kasacyjną i zasądza od powodów na rzecz strony pozwanej kwotę 2700 (dwa tysiące siedemset) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Paweł X. i Klaudia X. w pozwie z dnia 22 sierpnia 2008 r. wnieśli o nakazanie Muzeum Okręgowemu wydania im następujących przedmiotów: obrazu Józefa Brandta przedstawiającego kufel z pokrywką z monogramem "A.L", medalionu w kształcie złotego serduszka, obrazu "Katedra w Tarnowie" (kopia wg A. Vogla), portretu księcia Romana X., rysunku pokoju czerwonego w P. autorstwa Henryka Rodakowskiego. Powodowie powołali się na to, że jako następcy prawni spadkobiercy księcia Romana X. są właścicielami tych przedmiotów, pochodzących z pałacu w Y., przejętych bezprawnie przez Państwo wraz z całym majątkiem księcia Romana X. w ramach reformy rolnej.

Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 28 września 2010 r. oddalił powództwo. Również apelacja powodów od tego wyroku została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 29 grudnia 2010 r.

U podstaw obu wyroków leżały następujące ustalenia faktyczne. Wymienione w pozwie przedmioty pochodziły z majątku Romana X. w T. - Y., przejętego przez Skarb Państwa w ramach reformy rolnej. Powodowie są spadkobiercami Piotra X., który był spadkobiercą Romana X. Przedmioty, których dotyczy pozew, zostały umieszczone w Muzeum Ziemi na przełomie lutego i marca 1945 r. Podczas przenoszenia do Muzeum eksponatów pochodzących z pałacu w Y. sporządzono ich spis. Kolejne spisy inwentarzowe, obejmujące sporne przedmioty, zostały sporządzone w 1951, 1952 i 1982 r. W latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku rozpoczęła się korespondencja pomiędzy rodziną X. a stroną pozwaną, w latach zaś dziewięćdziesiątych dochodziło do spotkań powodów lub ich pełnomocników z dyrektorem Muzeum, A. B. Powodowie dowiedzieli się wówczas o braku uregulowań prawnych umożliwiających zwrócenie im dzieł sztuki z Y. Dyrektor składał deklaracje o gotowości porozumienia się z rodziną X., zaznaczając jednak przy tym, że nie ma kompetencji do podjęcia decyzji o wydaniu im przedmiotów stanowiących eksponaty muzealne. Od czasu rozpoczęcia rozmów powodowie mieli dostęp zarówno do znajdujących się w Muzeum spisów inwentarza, jak i eksponatów pochodzących z majątku w Y. Powodowie nie mieli zamiaru odbierać tych eksponatów. Chcieli je pozostawić w Muzeum jako depozyt, licząc na uchwalenie stosownej ustawy. W toku negocjacji pojawił się problem sporządzenia odrębnego spisu eksponatów pochodzących z majątku X. Ostatecznie spis taki wykonali pracownicy Muzeum na koszt zarządcy majątku. Został on sporządzony w 2000 r. Przekazano go powodom 25 czerwca 2000 r. Powodowie nadal podejmowali starania o odzyskanie eksponatów pochodzących z Y., w szczególności zwrócili się do Ministerstwa Kultury o ich zwrot, ale uzyskali negatywną odpowiedź. Pismem z dnia 3 sierpnia 2000 r. Ministerstwo Kultury poinformowało powodów, że opowiada się za podejmowaniem rozmów zmierzających do zawarcia porozumienia. Powodowie zaproponowali Muzeum podpisanie umowy depozytowej, dyrektor taką możliwość jednak wykluczył, pismem zaś z dnia 3 kwietnia 2001 r. poinformował powodów, że zwrot ruchomości będących do 1945 r. własnością rodziny X. musi być odłożony do czasu podjęcia stosownego rozstrzygnięcia przez organy państwowe. Ministerstwo Kultury pismem z dnia 14 grudnia 2001 r. poinformowało dyrektora, że muzea mogą zbywać muzealia jedynie w wyjątkowych wypadkach, za zezwoleniem Ministra Kultury. W dniu 21 września 2001 r. Paweł X. i Klaudia X. złożyli pozew przeciwko Muzeum Okręgowemu o wydanie siedmiu przedmiotów, innych niż objęte niniejszą sprawą, uzasadniając ograniczenie żądania pozwu do wskazanych siedmiu przedmiotów względami ekonomicznymi. Wyrokiem z 8 listopada 2004 r. Sąd Okręgowy uwzględnił pozew z dnia 21 września 2001 r. częściowo (oddalenie pozwu co do niektórych przedmiotów nastąpiło ze względu na niewykazanie przez powodów, że wchodziły one w skład spadku po Romanie X.). Wyrok ten uprawomocnił się wskutek cofnięcia apelacji przez stronę pozwaną. W dniu 11 maja 2007 r. powodowie złożyli w Sądzie Rejonowym wniosek o zawezwanie Muzeum Okręgowego do próby ugodowej obejmującej przedmioty, których dotyczy niniejsza sprawa. Do zawarcia ugody nie doszło.