Wyrok SN z dnia 19 kwietnia 2010 r., sygn. II PK 311/09

Związek zawodowy działający tylko u jednego pracodawcy, aby korzystał z uprawnień zakładowej organizacji związkowej, musi być także reprezentatywny według warunków z art. 25¹ ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.).

Przewodniczący SSN Zbigniew Korzeniowski (sprawozdawca), Sędziowie SN: Halina Kiryło, Romualda Spyt.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 19 kwietnia 2010 r. sprawy z powództwa Anny O. przeciwko PLL „L." SA w W. o przywrócenie do pracy i wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, na skutek skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 13 maja 2009 r. [...]

oddalił skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Sąd Okręgowy w Warszawie wyrokiem z 13 maja 2009 r. oddalił apelację powódki Anny O. od wyroku Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy z 12 czerwca 2008 r., oddalającego jej żądanie przywrócenia do pracy.

Sąd Rejonowy ustalił, że powódka był zatrudniona przez PLL L. SA w W. jako stewardessa. Pozwana spółka prowadziła redukcję zatrudnienia i w ramach konsultacji związkowej w lutym 2005 r. Związek Zawodowy Personelu Pokładowego poinformował, że powódka korzysta z jego ochrony na podstawie art. 30 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (jednolity tekst: Dz.U z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.) i że nie wyraża zgody na jej zwolnienie. Z kolei Związek Zawodowy Konfederacja Pracy poinformował, że powódka jest jego członkiem i również nie wyraża zgody na jej zwolnienie. W korespondencji pozwana informowała powódkę o konieczności redukcji personelu pokładowego. Pierwsze wypowiedzenia pracownikom wręczono 28 lutego 2005 r. Powódka od 28 lutego 2005 r. przebywała na urlopie wypoczynkowym, a od 2 marca 2005 r. na zwolnieniu lekarskim. Pozwana usiłowała wręczyć powódce wypowiedzenie umowy o pracę 28 lutego 2005 r. i w następnych dniach, lecz wobec usprawiedliwionej jej nieobecności w pracy nie było to możliwe. Dnia 1 marca 2005 r. z inicjatywy powódki powstał komitet założycielski nowego związku zawodowego i 18 maja 2005 r. został zarejestrowany Ogólnopolski Związek Zawodowy Pracowników Linii Lotniczych RP. Powódka została jego przewodniczącą. W dniu 1 sierpnia 2005 r. powódka stawiła się do pracy po zakończeniu zwolnienia lekarskiego i pozwana wypowiedziała jej umowę o pracę, podając jako przyczynę zmniejszenie zatrudnienia personelu pokładowego. Sąd Rejonowy nie stwierdził naruszenia art. 38 k.p. oraz art. 32 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych. Przyjął, że pozwana nie miała obowiązku ponawiania konsultacji związkowej przeprowadzonej w lutym 2005 r. Przyczyna wypowiedzenia nie straciła aktualności, a wypowiedzenia nie były skuteczne tylko wobec nieobecności chorobowej powódki. Mimo kilkukrotnych wezwań powódka nie wykazała, aby założony przez nią związek zawodowy był reprezentatywny, czyli zrzeszał co najmniej 10 pracowników zakładu - art. 25 ustawy o związkach zawodowych. Tylko wówczas ewentualny obowiązek ponownej konsultacji byłby aktualny. Sąd Rejonowy uwzględnił również zarzut pozwanej, że powoływanie się przez powódkę na ochronę z art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych stanowiło nadużycie prawa podmiotowego z art. 8 k.p., gdyż nowy związek zawodowy został założony wyłącznie w celu zapewnienia jej ochrony przed zwolnieniem. Utworzenie związku zawodowego w celu uzyskania szczególnej ochrony trwałości stosunku pracy przez pracowników jest nadużyciem wolności związkowej i prowadzi do oceny, że roszczenie pracownika żądającego przywrócenia do pracy, który w ten sposób uzyskał szczególną ochronę z art. 32 ustawy o związkach zawodowych jako sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa nie podlega ochronie (wyrok Sądu Najwyższego z 27 lutego 1997 r., I PKN 17/97). Powódka, wiedząc, że pracodawca podjął zamiar rozwiązania z nią umowy o pracę, zaczęła tworzyć związek zawodowy, zmierzając wyłącznie do zapewnienia sobie ochrony zatrudnienia. Działanie to jako sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa nie podlega ochronie. Celem ochrony z art. 32 nie jest przyznanie związkowcom „immunitetu", lecz umożliwienie im skutecznego prowadzenia działalności związkowej. U pozwanego pracodawcy działało kilka związków zawodowych (dziewięć) i powódka nie wykazała, iżby była jakakolwiek inna przyczyna powołania komitetu założycielskiego akurat 1 marca 2005 r. Nie został też naruszony art. 39 k.p., jako że powódka wcześniej osiągnęła wiek emerytalny 55 lat i miała prawo do emerytury w związku z pracąw szczególnych warunkach określone w rozporządzeniu z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. W chwili wypowiedzenia powódka miała ukończone 57 lat i nie była już chroniona przez zakaz wypowiadania umowy o pracę z art. 39 k.p. W okresie wypowiedzenia nie wystąpiły zwolnienia grupowe. Nie było też dyskryminacji powódki, gdyż zwolnienia dotyczyły wszystkich pracowników posiadających uprawnienia emerytalne w lutym 2005 r.