Uchwała SN z dnia 9 czerwca 2009 r., sygn. II UZP 4/09

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Roman Kuczyński (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Bogusław Cudowski

SSN Małgorzata Gersdorf

Protokolant Anna Gryżniewska

w sprawie z wniosku Jadwigi S.

przeciwko Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Placówce Terenowej we W.

o wycofanie renty rodzinnej,

po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 9 czerwca 2009 r.,

zagadnienia prawnego przedstawionego postanowieniem Sądu Apelacyjnego w G.

z dnia 24 marca 2009 r., sygn. akt III AUa 1662/08,

"Czy przepis art. 107a ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2004 r., Nr 39, poz. 353 ze zm.) w zw. z art. 52 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jednolity: Dz.U. z 2008 r., Nr 50, poz. 291) stanowi podstawę wniosku o wyłączenie prawa do renty rodzinnej z ubezpieczenia społecznego rolników również w sytuacji, gdy przysługuje ono wyłącznie jednemu uprawnionemu ?"

podjął uchwałę:

W sytuacji, gdy uprawnioną do renty rodzinnej jest tylko jedna osoba, nie może ona  skutecznie złożyć wniosku, o którym mowa w art. 107a ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) w związku z art. 52 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (jednolity tekst: Dz.U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291) o wyłączenie jej z prawa do tej renty.

Uzasadnienie

Przedstawione Sądowi Najwyższemu pytanie prawne powstało na tle następującej sprawy: Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we W. oddalił odwołanie Jadwigi S. od wydanej dnia 25 stycznia 2008 r. decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego o odmowie prawa do „wycofania renty rodzinnej". Sąd pierwszej instancji ustalił, iż: Jadwiga S. urodziła się w dniu 20 stycznia 1953 r. Mąż wnioskodawczyni - Jerzy S. otrzymał rentę strukturalną na okres od 26 listopada 2004 r. do 26 października 2014 r., w wysokości 1.462,71 zł. Jerzy S. zmarł w dniu 26 czerwca 2005 r. Jadwiga S. w dniu 7 lipca 2005 r. złożyła wniosek o rentę rodzinną po zmarłym mężu. Decyzją Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 12 lipca 2005 r. świadczenie to zostało jej przyznane od 26 czerwca 2005 r na stałe. Kolejno, w dniu 22 stycznia 2008 r., Jadwiga S. złożyła wniosek ,,o zbycie prawa" do renty rodzinnej w celu otrzymania renty strukturalnej. W tych okolicznościach zapadła zaskarżona w postępowaniu decyzja organu rentowego, w której wskazano, iż wniosek o rentę może być wycofany, jednak nie później niż do dnia uprawomocnienia się decyzji, zaś decyzja dotycząca wnioskodawczyni uzyskała walor prawomocności w dniu 16 sierpnia 2005 r. W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy przywołał treści art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r o ubezpieczeniu społecznym rolników w związku z art. 70 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz skonstatował, że Jadwiga S. w chwili śmierci męża miała ukończone 50 lat, zatem spełnia przesłanki do uzyskania prawa do renty rodzinnej, które to świadczenie zostało jej przyznane decyzją z 12 lipca 2005 r. Następnie Sąd pierwszej instancji wskazał, iż w myśl art. 101 ustawy o emeryturach i rentach z FUS prawo do świadczeń ustaje: 1) gdy ustanie którykolwiek z warunków wymaganych do uzyskania tego prawa; 2) ze śmiercią osoby uprawnionej. Powołując się na powyższe, Sąd ten wywiódł, iż w przypadku wnioskodawczyni nie zaszły przesłanki ustania prawa do przedmiotowego świadczenia. Sąd Okręgowy stwierdził, iż powyższa regulacja nie przewiduje możliwości ustania prawa do świadczeń na skutek rezygnacji. W dalszym toku swoich rozważań Sąd pierwszej instancji podkreślił, że w myśl art. 52 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników w związku z art. 116 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS możliwe jest cofnięcie wniosku o emeryturę lub rentę, jednak nie później niż do dnia uprawomocnienia się decyzji. W razie wycofania wniosku postępowanie w sprawie świadczeń podlega umorzeniu. Wskazując, iż w niniejszej sprawie decyzja o przyznaniu renty rodzinnej wnioskodawczyni uległa uprawomocnieniu w dniu 16 sierpnia 2005 r., Sąd Okręgowy stwierdził, że wniosek nie może już zostać cofnięty. Sąd pierwszej instancji zważył nadto, że w myśl art. 52 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 107a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, jeżeli do renty rodzinnej uprawnionych jest więcej niż jedna osoba i jedna lub kilka z tych osób zgłosi wniosek o wyłączenie z kręgu osób uprawnionych do renty, prawo do renty rodzinnej ulegnie ponownemu ustaleniu z pominięciem tej osoby. Zdaniem Sądu Okręgowego powyższe świadczy o tym, iż ustawodawca przewidział możliwość żądania wyłączenia z kręgu osób uprawnionych do renty rodzinnej, jednak - jak wskazuje literalne brzmienie przepisu - jedynie w sytuacji, gdy do renty rodzinnej uprawnionych jest więcej niż jedna osoba.