Uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 16 kwietania 2009 r., sygn. II UZP 1/09

Sąd Najwyższy w składzie:

Prezes SN Walerian Sanetra (przewodniczący)

SSN Bogusław Cudowski

SSN Zbigniew Hajn

SSN Jerzy Kuźniar

SSN Romualda Spyt (sprawozdawca)

SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (sprawozdawca, uzasadnienie)

SSN Andrzej Wróbel

Protokolant Dominik Wajda

z udziałem Prokuratora Prokuratury Krajowej Jana Szewczyka

w sprawie z odwołania Marii U.

przeciwko Zakładowi  Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w W.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy 

po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 16 kwietnia 2009 r.,

zagadnienia prawnego przedstawionego do rozpoznania przez skład powiększony  Sądu Najwyższego postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 2009 r., sygn. akt II UK 159/08:  

"Czy prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy przyznanej na warunkach określonych w art. 57 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) ustaje po odpadnięciu przesłanki całkowitej niezdolności do pracy, czy ulega zmianie jedynie wysokość renty gdy zachodzi zmiana stopnia niezdolności do pracy z całkowitej na częściową ?"

podjął uchwałę:

Prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy nabyte na podstawie art. 57 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) ustaje, gdy ustanie warunek całkowitej niezdolności do pracy (art. 101 pkt 1 tej ustawy).

Uzasadnienie

Przedstawione do rozstrzygnięcia powiększonemu składowi Sądu Najwyższego zagadnienie prawne wyłoniło się na tle następującego stanu faktycznego. 

Decyzją z dnia 8 listopada 2006 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. odmówił Marii U. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, wskazując, że jest ona osobą częściowo niezdolną do pracy, jednakże w ostatnim dziesięcioleciu przed powstaniem tej niezdolności nie udokumentowała 5-letniego okresu składkowego i nieskładkowego. Wyrokiem z dnia 22 czerwca 2007 r., Sąd Okręgowy w W. zmienił powyższą decyzję i przyznał wnioskodawczyni prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od 23 września 2005 r. do 31 sierpnia 2006 r., a następnie, od 1 września 2006 r. do 30 czerwca 2007 r. - prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Sąd Okręgowy wskazał, że wnioskodawczyni była początkowo całkowicie niezdolna do pracy i legitymowała się ponad 20-letnim okresem składowym i nieskładkowym, a zatem wedle wykładni zawartej w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2006 r., I UZP 5/05 (OSNP 2006 nr 19-20, poz. 305), była uprawniona do nabycia renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy bez potrzeby wykazywania 5-letniego okresu ubezpieczenia przypadającego w ostatnim dziesięcioleciu przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. Zmiana stopnia niezdolności do pracy z całkowitej na częściową nie pozbawia jej prawa do renty, gdyż zmianie ulega jedynie wysokość tego świadczenia uzależniona od stopnia niezdolności do pracy. Stanowisko to podzielił Sąd Apelacyjny w W. w wyroku z dnia 28 lutego 2008 r., stwierdzając, że wnioskodawczyni, która w miejsce warunku określonego w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm., zwanej dalej ustawą o emeryturach i rentach lub ustawą) spełniła warunek określony w art. 57 ust. 2 tej ustawy - wystarczający do przyznania prawa do świadczenia - nie może być obecnie postawiona w gorszej sytuacji niż ubezpieczony całkowicie niezdolny do pracy, który spełnił warunki określone w art. 57 ust. 1 ustawy. Taki ubezpieczony zachowuje i nadal realizuje prawo do renty w przypadku zmiany stopnia niezdolności do pracy z całkowitej na częściową. W konsekwencji zmiana stopnia niezdolności do pracy może spowodować jedynie zmianę wysokości świadczenia, a nie odmowę jego przyznania na dalszy okres.