Uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 29 września 2009 r., sygn. III CZP 41/09

Sąd Najwyższy w składzie :

SSN Jacek Gudowski (przewodniczący)

SSN Helena Ciepła SSN Iwona Koper

SSN Grzegorz Misiurek

SSN Lech Walentynowicz

SSN Mirosława Wysocka S

SN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)

na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 29 września 2009 r., przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Piotra Wiśniewskiego, po rozstrzygnięciu zagadnienia prawnego przedstawionego  przez Rzecznika Praw Obywatelskich we wniosku z dnia 14 kwietnia 2009 r., 

"Czy przepisy art. 629 k.c. i art. 632 § 2 k.c. mają zastosowanie w drodze analogii do umowy o roboty budowlane, gdy zastrzeżono w jej ramach wynagrodzenie ryczałtowe lub kosztorysowe?"

podjął uchwałę:

Przepisy art. 629 i 632 § 2 k.c. mogą mieć zastosowanie w drodze analogii do umowy o roboty budowlane.

Uzasadnienie

Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł o rozstrzygnięcie przez Sąd Najwyższy w powiększonym składzie zagadnienia, czy art. 629 k.c. i art. 632 § 2 k.c. mają zastosowanie w drodze analogii do umowy o roboty budowlane, gdy zastrzeżono w jej ramach wynagrodzenie ryczałtowe lub kosztorysowe. Wniosek uzasadnił ujawnieniem się w orzecznictwie Sądu Najwyższego rozbieżności w tym zakresie. Wskazał orzeczenia, w których Sąd Najwyższy dopuścił możliwość stosowania w drodze analogii art. 629 k.c. oraz art. 632 § 2 k.c. do umowy o roboty budowlane, a także orzeczenia, w których opowiedziano się przeciwko takiej możliwości. Podkreślił także, że linia orzecznictwa wykluczająca możliwość stosowania do umów o roboty budowlane art. 629 k.c. i art. 632 k.c. w drodze analogii spotkała się z krytyką w literaturze.

Prezentując własną ocenę przedstawionego zagadnienia prawnego Rzecznik Praw Obywatelskich uznał za przekonywające stanowisko, że umowa o dzieło i umowa o roboty budowlane stanowią odrębne rodzaje umów nazwanych i brak podstaw do traktowania umowy o roboty budowlane jako podtypu umowy o dzieło, co przyjmowano w części orzeczeń Sądu Najwyższego. Mimo to Rzecznik Praw Obywatelskich opowiedział się za koncepcją dopuszczającą możliwość stosowania w drodze analogii art. 629 i 632 k.c. do umów o roboty budowlane, w których przewidziano wynagrodzenie ryczałtowe lub kosztorysowe. Poza argumentami przytaczanymi już w tym zakresie w orzecznictwie, które dotyczyły głównie podobieństwa umowy o roboty budowlane do umowy o dzieło i istnienia luki w prawie w zakresie regulacji wynagrodzenia za wykonanie robót budowlanych, zwrócił uwagę na potrzebę uwzględnienia także przepisów konstytucyjnych. Wskazał, że art. 629 i 632 § 2 k.c. zapewniają wykonawcy robót budowlanych intensywniejszą ochronę praw majątkowych, niż regulacja ogólna, dopuszczająca możliwość modyfikacji wysokości wynagrodzenia wykonawcy robót przy zastosowaniu art. 3571 k.c. Podobieństwo pomiędzy umową o roboty budowlane a umową o dzieło ma - w jego ocenie - istotne znaczenie z punktu widzenia konstytucyjnej zasady równej ochrony praw majątkowych, wyrażonej art. 64 ust. 2 Konstytucji. Uzasadnia to opowiedzenie się za wykładnią, która usuwa potencjalne niebezpieczeństwo kolizji z konstytucyjną zasadą równej ochrony praw majątkowych.