Postanowienie SN z dnia 22 września 2008 r., sygn. IV KK 241/08

 1. Nie popełnia przestępstwa składania fałszywych zeznań (art. 233 § 1 k.k.), kto umyślnie składa nieprawdziwe zeznania dotyczące okoliczności mających znaczenie dla realizacji jego prawa do obrony (art. 6 k.p.k.)

2. Realizacja przysługującego oskarżonemu prawa do obrony, gwarantowanego przez Konstytucję RP, wiążące Polskę konwencje międzynarodowe, jak również liczne przepisy kodeksu postępowania karnego, w tym art. 6, art. 74 § 1 i art. 175 § 1 k.p.k., z którego korzysta w całym postępowaniu karnym, nie pozwala na uznanie za przestępstwo działania w granicach tego prawa. Granice te muszą obejmować przy tym całokształt wyjaśnień i zeznań składanych przez oskarżonego w toku prowadzonego w jego sprawie postępowania karnego, nie wyłączając także wstępnej fazy, w której był on jeszcze przesłuchiwany w charakterze świadka.

3. Z art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. Zawarte w tym ostatnim przepisie sformułowanie: „ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa” odnosić należy nie tylko do okoliczności wyłączających bezprawność czynu wskazanych wprost w ustawie karnej materialnej tj. obrony koniecznej (art. 25 k.k.), stanu wyższej konieczności (art. 26 § 1 k.k.), dozwolonego ryzyka (art. 27 k.k.), działania w obronie społecznie uzasadnionego interesu oraz prawdziwości zarzutu (art. 213 k.k.) czy działania na rozkaz (art. 318 k.k.), lecz także do tych okoliczności wyłączających bezprawność czynu, których podstawą są inne konkretne normy prawne, jak choćby kontratypu tzw. samopomocy legalnej (art. 432 § 1, art. 343 § 2 i inne k.c.), działania w ramach swoich praw i obowiązków, czynności leczniczych czy przerwania ciąży. Tak więc działanie oskarżonego w ramach przysługującego mu prawa do obrony i wynikających z niego prawa do milczenia (art. 175 k.p.k.) oraz wolności od samooskarżania (art. 74 § 1 k.p.k.), stanowiąc ustawowy kontratyp wyłączający przestępność czynu z art. 233 § 1 k.k., mający swą podstawę we wskazanych wyżej przepisach ustawy karnej procesowej, skutkuje powstaniem negatywnej przesłanki procesowej z art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. a nie z art. 17 § 1 pkt 11 k.p.k.