Uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 21 grudnia 2007 r. sygn. III CZP 74/07

Sąd Najwyższy w składzie:

Prezes SN Tadeusz Ereciński (przewodniczący)

SSN Mirosław Bączyk

SSN Józef Frąckowiak (sprawozdawca)

SSN Krzysztof Pietrzykowski

SSN Marek Sychowicz

SSN Lech Walentynowicz

SSN Tadeusz Wiśniewski

na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej

w dniu 21 grudnia 2007 r.,

przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Jana Szewczyka,

po rozstrzygnięciu zagadnienia prawnego przedstawionego

przez Rzecznika Praw Obywatelskich

we wniosku z dnia 28 maja 2007 r.,

"Czy przed dniem 10 lipca 2001 r. strony mogły zastrzec możliwość wcześniejszego rozwiązania za wypowiedzeniem umowy najmu lub dzierżawy zawartej na czas oznaczony, w razie zajścia przyczyny określonej w umowie ? Jakie skutki prawne wywoływała tego rodzaju klauzula?"

podjął uchwałę:

Dopuszczalne było wypowiedzenie umowy najmu lub dzierżawy, zawartej przed dniem 10 lipca 2001 r. na czas oznaczony, w wypadkach określonych w tej umowie.

Uzasadnienie

I. Rzecznik Praw Obywatelskich, na podstawie art. 60 § 2 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz. U. Nr 240, poz. 2052 ze zm.) w zw. z art. 16 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (jedn. tekst, Dz. U. z 2001 r., Nr 14, poz. 147), we wniosku z dnia 28 maja 2007 r., wniósł o rozpoznanie przez skład siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego następującego zagadnienia prawnego:„ Czy przed dniem 10 lipca 2001 r. strony mogły zastrzec możliwość wcześniejszego rozwiązania umowy najmu lub dzierżawy zawartej na czas oznaczony, w razie zajścia przyczyny określonej w umowie? Jakie skutki prawne wywołała tego rodzaju klauzula?

W uzasadnieniu wniosku Rzecznik wskazał, że pomimo nowelizacji kodeksu cywilnego ustawą z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 71, poz. 733 ze zm.), która z dniem 10 lipca 2001 r. wprowadziła do tego kodeksu art. 673 § 3, utrzymuje się wyraźna rozbieżność w orzecznictwie Sądu Najwyższego oraz doktrynie w ocenie tego czy umowa najmu oraz umowa dzierżawy, zawarta na czas oznaczony może być rozwiązana w drodze wypowiedzenia, a także niejasność w kwestii tego jakie skutki wiążą się z zamieszczeniem w takich umowach klauzuli dopuszczającej ich rozwiązanie w drodze wypowiedzenia. Wspomniany przepis przesądził wprawdzie, że „jeżeli czas trwania najmu jest oznaczony, zarówno wynajmujący, jak i najemca mogą wypowiedzieć najem w wypadkach określonych w umowie”, to nie odnosi się on do klauzul, przewidujących możliwość wypowiadania umów zawartych na czas oznaczony, wprowadzonych do nich przed jego wejściem w życie. W przepisach ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. brak bowiem podstaw do tego, aby uznać, że nowa ustawa mogła działać wstecz, czyli regulować skutki czynności prawnych dokonanych przed jej wejściem w życie. Zaś przepis art. XLIX § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 94 ze zm.), który, wobec braku stosownej regulacji w ustawie o ochronie praw lokatorów, powinien być podstawą przy rozstrzyganiu spraw intertemporalnych, przewiduje, że ocena skutków czynności powinna być dokonana stosowanie do przepisów obowiązujących w dacie dokonywania tej czynności. Oznacza to, że jeżeli wypowiedzenie najmu lub dzierżawy zawartych na czas oznaczony zostało dokonane przed 10 lipca 2001 r., jego skutki należy ocenić według stanu prawnego obowiązującego przed tą datą. Ze względu na zastrzeganie w takich umowach, zwłaszcza w umowach dzierżawy, kilkuletnich terminów wypowiedzenia, problem oceny skutków ich wypowiadania, jest ciągle aktualny w orzecznictwie sądów powszechnych i Sądu Najwyższego