Wyrok SN z dnia 25 maja 2000 r. sygn. I PKN 655/99

Poniesienie konsekwencji przewidzianych w Kodeksie handlowym przez pracowników zatrudnionych w spółce handlowej i pełniących jednocześnie funkcje w jej zarządzie za działania naruszające interesy spółki nie wyklucza ich odpowiedzialności za te same zachowania na podstawie przepisów Kodek­su pracy.

Przewodniczący SSN Barbara Wagner

Sędziowie SN: Katarzyna Gonera (sprawozdawca), Walerian Sanetra

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 25 maja 2000 r. sprawy z powództwa Krystyny J., Stanisława J. i Sławomira J. przeciwko Przedsiębiorstwu Produkcyjno-Usługowemu „B.-I.” Spółce z o.o. w K. o odszkodowanie, na skutek kasacji powodów Krystyny J. i Stanisława J. od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach z dnia 27 kwietnia 1999 r. [...]

oddalił kasację.

Uzasadnienie

Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Katowicach wyrokiem z 9 grudnia 1998 r. [...] oddalił powództwo Krystyny J. i Stanisława J. przeciwko pozwanemu Przedsiębiorstwu Produkcyjno-Usługowemu „B.-I.” Spółce z o.o. w K. o odszkodowanie za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia oraz o ekwiwalent za nie­wykorzystany w naturze urlop wypoczynkowy za lata 1994-1996. Powódka Krystyna J. domagała się odszkodowania w kwocie 5.700 złotych oraz ekwiwalentu za urlop w kwocie 3.000 złotych, powód Stanisław J. domagał się odszkodowania w kwocie 7.200 złotych i ekwiwalentu za urlop w kwocie 8.400 złotych.

Sąd Rejonowy ustalił, że powodowie byli pracownikami pozwanej Spółki. Po­wódka była zatrudniona na podstawie umowy o pracę od 26 stycznia 1990 r. na sta­nowisku zastępcy kierownika do spraw marketingu, a od 1 grudnia 1990 r. na stano­wisku szefa do spraw zaopatrzenia sklepu spożywczego i przemysłowego. Powód - będąc wspólnikiem pozwanej Spółki i pełniąc funkcję prezesa jej zarządu - był za­trudniony na podstawie umowy o pracę z dnia 1 września 1991 r. na stanowisku pre­zesa zarządu Spółki i dyrektora. Na powodach jako pracownikach spoczywał obowiązek dbania o dobro pozwanej Spółki jako zakładu pracy i ochrony jej mienia - stosownie do treści art. 100 § 2 pkt 4 KP. Powodowie obowiązek ten naruszyli, mając tego pełną świadomość. Z naruszeniem przepisów Kodeksu handlowego - art. 220, 229 i 234 KH - powódka została członkiem zarządu pozwanej Spółki od 1 sierpnia 1991 r., a od 7 sierpnia 1992 r. członkiem zarządu został syn powodów Sławomir J. (który również był powodem w rozpoznawanej sprawie, lecz postępowanie w części dotyczącej jego roszczeń zostało zawieszone, ponieważ zmarł 5 kwietnia 1999 r. - przed wydaniem wyroku przez Sąd drugiej instancji). Powołanie powódki oraz Sławomira J. w skład zarządu Spółki było wadliwe i bezskuteczne z uwagi na to, że w podjęciu uchwał o ich powołaniu nie brali udziału wszyscy wspólnicy. Stanowiło to podstawę do odmowy dokonania przez sąd rejestrowy wpisów w rejestrze handlo­wym w przedmiocie zmian składu zarządu Spółki oraz uchylenia przez sąd gospo­darczy uchwał zgromadzenia wspólników. Powodowie oraz ich syn Sławomir J. stanowiąc w ten sposób - z naruszeniem przepisów Kodeksu handlowego - ukonsty­tuowany zarząd Spółki stworzyli zakładowy regulamin wynagradzania, przyznali so­bie stanowiska dyrektorów, określili wysokość wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń z tytułu pracy. Powodowie podwyższali sobie wynagrodzenia i pobierali inne świadczenia w sposób sprzeczny z prawem - głównie z naruszeniem art. 202 KH - oraz zasadami współżycia społecznego. Łączna wartość strat pozwanej Spółki z tytułu bezprawnych działań powodów oraz Sławomira J. wyniosła 115.926,92 zł. Z dniem 1 lutego 1996 r. pozwana rozwiązała z powodami umowy o pracę w trybie natychmiastowym „stosownie do art. 52 § 1 pkt 1, 2 i 3 Kodeksu pracy”. W pismach rozwiązujących umowy o pracę z powodami nie została wskazana przyczyna uzasadniająca rozwiązanie umów. Pracodawca nie zachował też miesięcznego terminu przewidzianego w art. 52 § 2 KP dla tego trybu rozwiązania umowy o pracę. Uchy­bienia pozwanej były jednak znikome w stosunku do naruszeń prawa, jakich dopuścili się powodowie. Niezachowanie przez pozwaną miesięcznego terminu do złożenia oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę było spowodowane decyzjami i działaniami samych powodów, którzy doprowadzili do tego, że aż do 1 lutego 1996 r. nie było w Spółce prawidłowo powołanego organu zarządzającego, posiadającego od­powiednie kompetencje do rozwiązania umów o pracę z pracownikami. Pozostali wspólnicy dopiero z dniem 1 lutego 1996 r. odzyskali faktyczną możliwość prowa­dzenia spraw Spółki i natychmiast podjęli decyzję (uchwałę) o rozwiązaniu umów o pracę z powodami. Efektem działań powodów były straty poniesione przez pozwaną Spółkę oraz długi ją obciążające (z tytułu podatku od osób prawnych). Sąd Rejonowy ocenił, że jeżeli pracownicy dopuszczają się działań, które mogą spowodować upadłość lub likwidację pracodawcy, wykluczone jest udzielenie im jakiejkolwiek ochrony prawnej określonej w Kodeksie pracy, choćby tylko w postaci odszkodowania. Zda­niem Sądu Rejonowego z faktu, że powodowie byli związani z pozwaną stosunkiem pracy, wynikają dalej idące konsekwencje niż z faktu, że zajmowali stanowiska członków zarządu Spółki. Jako pracownicy Spółki byli zobowiązani do dbałości o jej mienie bez względu na zajmowane stanowisko lub powierzoną funkcję w organach zarządzających. Rażące, wielokrotne i trwające dłuższy czas naruszenia prawa przez powodów czynią ich roszczenie o odszkodowanie nieuzasadnionym w świetle art. 8 KP. Na podstawie art. 169 KP (obowiązującego w dniu 1 lutego 1996 r., a więc w chwili rozwiązania z powodami umów o pracę) Sąd Rejonowy oddalił powództwo w zakresie roszczenia o zasądzenie ekwiwalentu pieniężnego za urlop za 1996 r.