Wyrok SN z dnia 20 maja 1998 r. sygn. III ZP 11/98

Cofnięcie byłym pracownikom (emerytom) uprawnienia do ekwiwalentu pieniężnego w zamian za deputat węglowy w naturze na podstawie zarządzenia pracodawcy jest nieodpowiednim sposobem pozbawienia ich tego świadczenia, jeżeli było dobrowolnie wypłacane przez dłuższy okres w rozmiarze i na zasadach przewidzianych w układzie zbiorowym pracy, mimo że układ ten już nie obowiązywał.

Przewodniczący: Prezes SN Jan Wasilewski

Sędziowie: SN Jadwiga Skibińska-Adamowicz (sprawozdawca), SA Alina Krusz-Stankiewicz

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej Piotra Wiśniewskiego, po rozpoznaniu w dniu 20 maja 1998 r. sprawy z powództwa Czesława K. przeciwko Centrali Zaopatrzenia Hutnictwa w K. - Składnicy Surowców i Materiałów w H. o ekwiwalent pieniężny za deputat węglowy, na skutek apelacji pozwanej od wyroku Sądu Rejonowego w Lublińcu z dnia 29 kwietnia 1997 r. [...]

oddalił apelację.

Uzasadnienie

Sąd Wojewódzki w Częstochowie przedstawił Sądowi Najwyższemu w trybie art. 390 § 1 KPC do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne ujęte w postanowieniu z dnia 6 stycznia 1998 r. Zagadnienie to powstało w następująco ustalonym stanie faktycznym sprawy:

Powód Czesław K. był zatrudniony do dnia 12 lutego 1988 r. w Składnicy Surowców i Materiałów w H. należącej do Centrali Zaopatrzenia Hutnictwa w K., po czym przeszedł na rentę inwalidzką. Strona pozwana wypłacała powodowi ekwiwalent za deputat węglowy stosownie do postanowień Układów Zbiorowych Pracy zawartych przez Ministra Przemysłu dnia 28 września 1957 r. i dnia 30 grudnia 1974 r. Wypłacała również ten ekwiwalent na podstawie załącznika nr 5 Układu Zbiorowego Pracy dla Przemysłu Hutniczego z dnia 27 stycznia 1989 r., który regulował zasady i normy przyznawania ekwiwalentu za deputat węglowy, między innymi dla emerytów i rencistów. W chwili zawierania ostatniego Układu organem założycielskim strony pozwanej był także Minister Przemysłu. Na podstawie uchwały Nr 70/92 Rady Ministrów z dnia 9 lipca 1992 r. w sprawie ustalenia listy przedsiębiorstw państwowych, dla których funkcję organu założycielskiego pełnią wojewodowie, organem założycielskim dla pozwanej Centrali stał się Wojewoda K. W związku z tym Dyrektor Naczelny Centrali Zaopatrzenia Hutnictwa zarządzeniem nr 1/93 z dnia 20 lipca 1993 r. włączył ekwiwalent pieniężny w zamian za deputat węglowy do wynagrodzenia zasadniczego pracowników i jednocześnie postanowił, że począwszy od dnia 1 stycznia 1994 r. ekwiwalent ten nie będzie wypłacany emerytom i rencistom. Pismem z dnia 2 listopada 1994 r. strona pozwana wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Inspektoratu w L. o wliczenie do podstawy wymiaru pobieranego przez powoda świadczenia ekwiwalentu za deputat węglowy, informując, że powód utracił prawo do tego świadczenia od dnia 1 stycznia 1994 r. Organ rentowy nie dokonał przeliczenia świadczenia. Rozpoznając powództwo o zapłatę ekwiwalentu w zamian za deputat węglowy, obejmujące okres od 1 stycznia 1994 r, Sąd Rejonowy w Lublińcu wyrokiem z dnia 29 kwietnia 1997 r. uwzględnił je, uznając, że zmiana organu założycielskiego nie zmieniła sytuacji prawnej powoda, gdyż Układ Zbiorowy Pracy dla Przemysłu Hutniczego z dnia 27 stycznia 1989 r. nie został rozwiązany. Gdy natomiast chodzi o próbę wliczenia wartości deputatu do podstawy wymiaru renty inwalidzkiej, to działanie strony pozwanej jest „pozbawione umocowania prawnego”, gdyż strona ta nie może być wnioskodawcą postępowania ubezpieczeniowego. Sąd Rejonowy podniósł, że z mocy art. 9 ust. 1 w związku z art. 20 ustawy z dnia 20 września 1995 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 547) obowiązujący stronę pozwaną Układ Zbiorowy Pracy utracił moc z dniem 26 listopada 1995 r. Ta więc data zamyka okres, za który należy się powodowi ekwiwalent za deputat węglowy.