Uchwała Składu 7 Sędziów SN z dnia 13 maja 1992 r., sygn. III CZP 27/92

Sąd Najwyższy przy udziale prokuratora w sprawie z powództwa Krzysztofa W. przeciwko Gminie Miasta S. jako następcy prawnemu Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Mieszkaniowej w S. o wstąpienie w stosunek najmu po rozpoznaniu zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Najwyższy na rozprawie w dniu 4 lutego 1992 r. CZP III 155/91 do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów Sądu Najwyższego:

„Czy do osób, które w razie śmierci najemcy mogą wstąpić w stosunek najmu lokalu mieszkalnego podlegającego prawu lokalowemu na podstawie art. 691 k.c., zaliczane mogą być tylko osoby wymienione w art. 9 prawa lokalowego?”

podjął następującą uchwałę i nadał jej moc zasady prawnej:

Do osób bliskich najemcy, które w razie jego śmierci wstępują – na podstawie art. 691 k.c. – w stosunek najmu lokalu podlegającego prawu lokalowemu, mogą być zaliczone tylko osoby wymienione w art. 9 prawa lokalowego (j.t. Dz.U. z 1987 r., nr 30, poz. 165 ze zm.).

Uzasadnienie

I

Zwykły skład Sądu Najwyższego, rozpatrując przedstawione przez Sąd Wojewódzki w Szczecinie przytoczone wyżej pytanie prawne, uznał, że zagadnienie to winno być rozstrzygnięte w powiększonym składzie. Sąd ten miał na uwadze istniejące w orzecznictwie rozbieżności co do wykładni pojęcia osoby bliskiej w rozumieniu art. 691 k.c., a w szczególności wpływu, jaki na tę wykładnię winna mieć treść art. 9 prawa lokalowego (j.t. Dz.U. z 1987 r., nr 30, poz. 165 ze zm.), oraz wagę tego zagadnienia dla praktyki sądowej.

II

W sytuacji niedoboru mieszkań znaczenie prawidłowych rozwiązań prawnych, jako środków dysponowania deficytowymi dobrami, ma istotne znaczenie.

Jedną z form ochrony stanu posiadania mieszkania jest instytucja wstąpienia w prawa zmarłego najemcy przez członków rodziny, którzy wraz z nim mieszkali, przy jednoczesnym wykluczeniu spadkobierców, którzy z tego mieszkania nie korzystali. Instytucja ta nie jest nowością wprowadzoną do prawa polskiego dopiero przez art. 691 k.c. Już kodeks zobowiązań obowiązujący od 1.VII.1934 r. (Dz.U. nr 82, poz. 598 ze zm.) zawierał w art. 391 § 2 dokładne wyliczenie podmiotów uprawnionych do wstąpienia w stosunek najmu mieszkania w razie śmierci najemcy, z tym że ograniczał ten krąg do małżonka, wstępnych, zstępnych, przysposobionych i rodzeństwa mieszkających z najemcą stale aż do chwili jego śmierci. Dopiero w razie braku osób wymienionych w tym przepisie obowiązywała zasada wyrażona w § 1 art. 391 k.z., zgodnie z którą prawo i obowiązki przechodziły na spadkobierców zmarłego najemcy na zasadach ogólnych.