Wyrok NSA z dnia 2 marca 2023 r., sygn. I OSK 3227/19

Nieruchomości

Dnia 2 marca 2023 roku Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Elżbieta Kremer Sędziowie: sędzia NSA Piotr Przybysz sędzia del. WSA Arkadiusz Blewązka (spr.) Protokolant: starszy asystent sędziego Maciej Kozłowski po rozpoznaniu w dniu 2 marca 2023 roku na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej M. S., K. Z., E.S. i M.B. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 2 lipca 2019 r., sygn. akt I SA/Wa 204/19 w sprawie ze skargi M. S., K. Z., E. S. i M. B. na decyzję Ministra Inwestycji i Rozwoju z dnia [...] grudnia 2018 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nabycia z mocy prawa nieruchomości 1. uchyla zaskarżony wyrok, zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Wojewody M. z dnia [...] października 2017 r., nr [...]; 2. zasądza od Ministra Rozwoju i Technologii na rzecz M. S., Z.Z., E. S. i M. B. solidarnie kwotę 1.200 (tysiąc dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 2 lipca 2019 r., akt I SA/Wa 204/19 oddalił skargę M. S., K.Z., E. S. i M. B. na decyzję Ministra Inwestycji i Rozwoju z dnia [...] grudnia 2018 r. nr [...]w przedmiocie stwierdzenia nabycia z mocy prawa z dniem [...] czerwca 2003 r. prawa do nieruchomości.

Powyższy wyrok zapadł w następujących okolicznościach sprawy:

Decyzją z dnia [...] października 2017 r. nr [...] Wojewoda M. potwierdził nabycie przez Skarb Państwa z mocy prawa z dniem [...] czerwca 2003 r. prawa własności gruntu stanowiącego część linii kolejowej, położonego w W., Dzielnica B., oznaczonego jako działka nr [...]o powierzchni 0.0161 ha z obrębu [...], objętego księgą wieczystą nr [...] oraz potwierdził nabycie z mocy prawa z dniem [...] czerwca 2003 r. przez P. S.A. w W. prawa użytkowania wieczystego ww. gruntu wraz z prawem własności znajdujących się na nim budowli i urządzeń, na podstawie art. 37a ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji i restrukturyzacji przedsiębiorstwa państwowego "Polskie Koleje Państwowe" (Dz.U.2000.84.948 ze zm.), dalej jako "u.PKP", w zw. z art. 4 pkt 2 i art. 8 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz.U.2007.16.94 ze zm.), dalej jako "u.t.k.". Decyzją z dnia [...] grudnia 2018 r. nr [...] Minister Inwestycji i Rozwoju, w następstwie rozpoznania odwołania M. S., K. Z., E. S. i M. B., utrzymał w mocy ww. decyzję Wojewody M. z dnia [...] października 2017 r. W motywach tej decyzji Minister wskazał, że wg danych z księgi wieczystej nr [...] przedmiotowy grunt w dniu [...] lutego 2003 r. stanowił własność K. B., H. Z. oraz M. S. Dalej, przywołując regulacje prawne dotyczące pojęć "linia kolejowa" i "bocznica kolejowa", Minister zaznaczył, że przepisy u.PKP nie definiują tych pojęć, zatem jako wyznacznik przyjął definicje legalne zawarte w przepisach u.t.k. Zgodnie z art. 4 ust. 2 i 3 u.t.k. drogi szynowe mogą stanowić linię kolejową lub bocznicę kolejową. Pod pojęciem linii kolejowej należy rozumieć drogę szynową wraz z przyległym pasem gruntu, a także budynki, budowle i urządzenia przeznaczone do prowadzenia ruchu kolejowego oraz zajęte pod nie grunty, zaś bocznica kolejowa stanowi boczną drogę szynową wraz z przyległym pasem gruntu, a także budynki, budowle i urządzenia przeznaczone do prowadzenia ruchu wraz z zajętymi pod nie gruntami, która ma połączenie z linią kolejową i służy celom władającego nią podmiotu, w szczególności do czynności załadunkowych i wyładunkowych. Na gruncie ww. regulacji prawnych pomiędzy tymi pojęciami zachodzi stosunek przeciwieństwa, ponieważ nie ma takich bocznic, które byłyby liniami kolejowymi i nie ma takich linii, które byłyby bocznicami. Dalej organ przywołał przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 8 lutego 2000 r. w sprawie wykazu linii kolejowych, które ze względów gospodarczych, społecznych, obronnych lub ekologicznych mają znaczenie państwowe (Dz.U.2000.13.156), wg których oznaczenie linii kolejowej następuje przez wskazanie stacji początkowej i końcowej (w niektórych przypadkach także stacji pośrednich), pomiędzy którymi przebiega dana linia kolejowa. Analiza definicji linii kolejowej i bocznicy wskazuje na to, że ustawodawca dokonał rozróżnienia "ruchu kolejowego" od "ruchu", bowiem ruch kolejowy był rozumiany jako ogół czynności umożliwiających przemieszczanie się pojazdu kolejowego i zapewniających wykonanie przewozu kolejowego po ogólnodostępnej infrastrukturze kolejowej, zaś na bocznicy kolejowej ruch kolejowy nie jest prowadzony z uwagi na to, że nie jest ona udostępniana publicznie i przeważnie jest eksploatowana do wyłącznych potrzeb ładunkowych przedsiębiorcy, który nią włada (zakłady przemysłowe, elektrownie). Organ wyjaśnił, że desygnaty określenia budynki, budowle i urządzenia przeznaczone do prowadzenia ruchu kolejowego znajdują się w rozporządzeniu Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie określenia rodzajów budynków, budowli i urządzeń przeznaczonych do prowadzenia ruchu kolejowego (Dz.U.2001.66.676). Zgodnie z § 1 pkt 2 lit. a) tegoż rozporządzenia, desygnatami określenia budowle przeznaczone do prowadzenia ruchu kolejowego są drogi szynowe wraz z podtorzem na liniach i stacjach kolejowych, w tym również na stacjach rozrządowych i postojowych, z wyłączeniem bocznic kolejowych. Przy czym w literaturze przedmiotu przyjmuje się powszechnie, że tory kolejowe znajdujące się w obrębie stacji kolejowej (tory stacyjne) dzieli się na: główne i boczne, choć większość autorów wyodrębnia dodatkowo w ramach stacji tory specjalnego przeznaczenia (vide: P.Zalewski, P.Siedlecki, A.Drewnowski, Technologia transportu kolejowego, Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, Warszawa 2004, s. 57; K.Towpik, Infrastruktura transportu kolejowego, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2009, s. 29; S.J,Cieślakowski, Stacje kolejowe, Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, Warszawa 1992, s. 69). Do torów bocznych zalicza się m.in. tory rozrządowe, ładunkowe, postojowe oraz warsztatowe zaś torami (stacyjnymi) specjalnego przeznaczenia są m.in. tory dojazdowe do bocznic kolejowych. Wskazuje to na wyraźny podział pomiędzy torami stacyjnymi prowadzącymi do bocznicy, a bocznicami kolejowymi. Na potwierdzenie powyższego organ wskazał na treść § 32 ust 2 pkt. 6 i 7 rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 10 września 1998 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie (Dz.U.1998.151.987) i § 4 ust. 7 rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 11 lutego 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad i warunków prowadzenia ruchu na liniach kolejowych (Dz.U.2000.34.400), gdzie dokonano wyraźnego rozróżnienia pomiędzy stacyjnymi torami bocznymi, a torami bocznicy kolejowej w zakresie standardów technicznych jakim powinny one odpowiadać. Odnosząc się natomiast do realiów niniejszej sprawy Minister podał, iż nie budzi wątpliwości, że działka nr [...] znajdowała się w dniu [...] lutego 2003 r. we władaniu P.. Fakt zajęcia ww. nieruchomości pod linię kolejową, w rozumieniu art. 37a u.PKP potwierdzają m.in. oświadczenia P. S.A. zawarte w kolejnych pismach: z dnia [...] kwietnia 2011 r., z dnia [...] maja 2012 r., z dnia [...] maja 2012 r., z dnia [...] października 2012 r. oraz z dnia [...] kwietnia 2016 r. Na ich podstawie organ ustalił, że nieruchomość oznaczona jako działka nr [...] stanowi linię kolejową nr [...] W.– W., w brzmieniu przepisu art. 4 pkt 2 u.t.k., przy czym jest to linia o znaczeniu państwowym oraz, że ani w dniu [...] lutego 2003 r., ani obecnie na przedmiotowej nieruchomości nie została zlokalizowana bocznica kolejowa. W sprecyzowanym oświadczeniu P. z dnia [...] maja 2012 r. wskazano, że na przedmiotowym gruncie znajdują się tory kierunkowe oraz tory odejściowe stacji rozrządowej W. – O., które zarządzane są przez P. S.A. Zakład Linii Kolejowych w W. Ponadto dostrzeżono, że w aktach sprawy znajduje się pismo P.S.A. z dnia [...] kwietnia 2016 r., wg. którego działka nr [...], tak jak i nr [...] oraz nr [...], zabudowane są linią kolejową w postaci torów głównych zasadniczych linii Nr [...] W.– W.. W zakresie tych oświadczeń P.S.A., Minister przyjął, że korzystają one z domniemania prawdziwości, jeżeli nie są oczywiście sprzeczne z innymi dowodami, okolicznościami i faktami znanymi organowi administracyjnemu z urzędu. Na ich prawdziwość wskazują wykazy inwentarzowe urządzeń znajdujących się na ww. działkach. Wynika z nich, że znajdują się na nich tory główne zasadnicze linii nr [...] W.– W. wybudowane w 1951 r., ponadto sieć trakcyjna oraz urządzenia srk i asr. Jako rok budowy ww. obiektów został wskazany odpowiednio 1955 r. oraz 1990 r. Zdaniem organu pozwala to na stwierdzenie, że ww. elementy linii kolejowej znajdowały się na przedmiotowym gruncie także w dniu [...] lutego 2003 r. Z kolei z pisma Urzędu [...] z dnia [...] marca 2016 r. wynika, iż w zasobach archiwalnych urzędu nie odnaleziono dokumentów potwierdzających, iż na tych działkach w dniu [...] lutego 2003 r. lub przed tym dniem zlokalizowana była bocznica kolejowa.