Wyrok NSA z dnia 7 grudnia 2022 r., sygn. I OSK 272/22

W sprawie dotyczącej pobierania świadczeń alimentacyjnych z funduszu należy uwzględnić pojęcie zamieszkiwania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, które jest kluczowe dla ustalenia prawa do takiego świadczenia. Jednocześnie, aby uznać pobieranie świadczenia za nienależne, konieczne jest wykazanie, że osoba uprawniona posiadała świadomość braku prawa do takiego świadczenia, co wymaga przypisania jej określonych cech dotyczących stanu świadomości.

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Piotr Przybysz Sędziowie: Sędzia NSA Piotr Niczyporuk (spr.) Sędzia del WSA Anna Wesołowska po rozpoznaniu w dniu 7 grudnia 2022 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej B. S. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 26 października 2021 r., sygn. akt II SA/Rz 1221/21 w sprawie ze skargi B. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] maja 2021 r. nr [...] w przedmiocie nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wyrokiem z 26 października 2021 r. sygn. akt II SA/Rz 1221/21, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie (dalej Sąd Wojewódzki/Sąd I instancji) oddalił skargę B. S. (dalej Skarżąca) na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] (dalej Kolegium) z [...] maja 2021 r. nr [...] w przedmiocie nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego.

Wyrok ten zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym:

Decyzją z [...] września 2020 r., nr [...], Wójt Gminy [...] (dalej Wójt) uchylił prawo do świadczenia z funduszu alimentacyjnego przyznane Skarżącej na syna K. S., decyzją własną tego organu z [...] października 2019 r. nr [...], w wysokości 500 złotych miesięcznie na okres od 1 października 2019 r. do 30 września 2020 r.

Decyzją z [...] grudnia 2020 r. nr [...], Kolegium uchyliło ww. decyzję organu I instancji i przekazało sprawę do ponownego rozpoznania. SKO wskazało, że organ I instancji orzekł w oparciu o błędną podstawę prawną. Organ odwoławczy wyjaśnił, że wobec upływu okresu na który zostało przyznane świadczenie, nie było podstaw do uchylenia lub zmiany przyznającej to świadczenie decyzji w trybie art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (tekst jedn. Dz. U. z 2020 r. poz. 808 ze zm.), powoływanej dalej jako "u.p.a.", który może wywierać skutki jedynie ex nunc (na przyszłość). W ocenie Kolegium w sprawie zastosowanie winna znaleźć materialnoprawna instytucja zwrotu nienależnie pobranego świadczenia. Ponadto organ I instancji nie zapewnił stronie czynnego udziału w postępowaniu,