Wyrok NSA z dnia 2 czerwca 2022 r., sygn. I OSK 1817/21

Administracyjne postępowanie

Dnia 2 czerwca 2022 roku Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Marek Stojanowski Sędziowie: sędzia NSA Marian Wolanin sędzia del. WSA Arkadiusz Blewązka (spr.) po rozpoznaniu w dniu 2 czerwca 2022 roku na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Ministra [...] od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 września 2020 r., sygn. akt I SA/Wa 807/20 w sprawie ze skarg S. P. i M. P. na decyzję Ministra [...] z dnia [...] stycznia 2020 r. nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności orzeczenia 1. uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargi; 2. zasądza od skarżących S. P. i M.P. solidarnie na rzecz Ministra [...] kwotę 600 (sześćset) PLN tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 17 września 2020 r., I SA/Wa 807/20 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, po rozpoznaniu sprawy ze skarg S. P. i M.P. na decyzję Ministra [...] z dnia [...] stycznia 2020 r. nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji: 1. uchylił zaskarżoną decyzję; 2. zasądził od Ministra [...] na rzecz S. P. i M. P. kwoty po 680,00 złotych na rzecz każdego ze skarżących tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Wyrok ten został wydany w następującym stanie faktycznym i prawnym:

Decyzją z dnia [...] stycznia 2020 r. nr [...] Minister [...] utrzymał w mocy decyzję Ministra Inwestycji i Rozwoju z dnia [...] września 2018 r. nr [...] odmawiającą stwierdzenia nieważności orzeczenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w P. z dnia [...] grudnia 1953 r. nr [...] w części dotyczącej wywłaszczenia na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości położonej w P. przy ul. D., oznaczonej jako parcele nr [...],[...],[...],[...],[...]oraz [...]o łącznej powierzchni 122,970 m2 zapisanej w księdze wieczystej nr [...], stanowiącej współwłasność Z. P., M.P. oraz M. P. W uzasadnieniu tej decyzji Minister wskazał, że stwierdzenie nieważności decyzji stanowi wyjątek od wyrażonej w art. 16 k.p.a. zasady trwałości decyzji ostatecznych. Z tej przyczyny instytucja ta ma zastosowanie w sprawach, w których w sposób niebudzący wątpliwości wykazano zaistnienie jednej z przesłanek ustawowych stwierdzenia nieważności. Co za tym idzie, wszelkie wątpliwości dotyczące zgodności z prawem kontrolowanej decyzji należy interpretować na korzyść pozostawienia jej w obrocie prawnym. Z tego też powodu w orzecznictwie sądów administracyjnych ukształtował się pogląd, że w przypadku niemożności odnalezienia lub niezachowania w całości akt archiwalnych dotyczących kontrolowanego orzeczenia, po upływie znacznego czasu braki w materiale dowodowym należy interpretować na korzyść pozostawienia orzeczenia w obrocie prawnym. Przenosząc powyższe uwagi na grunt przedmiotowej sprawy Minister wskazał, że kwestionowane orzeczenie zostało wydane na podstawie przepisów dekretu z dnia 26 kwietnia 1949 r. o nabywaniu i przekazywaniu nieruchomości niezbędnych dla realizacji narodowych planów gospodarczych (Dz.U.1952.4.31 ze zm.), dalej jako "dekret" i to w świetle tego aktu prawnego należy oceniać kwestionowane orzeczenie. Niezbędność nieruchomości do realizacji narodowych planów gospodarczych potwierdzana była poprzez wydanie przez Przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego zezwolenia na nabycie nieruchomości w trybie art. 5 dekretu. Zgodnie ze wskazanym przepisem, zezwolenie wydawane było na podstawie opinii prezydium właściwej wojewódzkiej rady narodowej, która powinna zawierać stwierdzenie, że nabycie nieruchomości jest niezbędne do zrealizowania zamierzenia wykonawcy narodowych planów gospodarczych. Jednocześnie organ podtrzymał swoje stanowisko, że brak umieszczenia dosłownego sformułowania o ww. treści nie oznacza, że opinia ta narusza art. 5 ust. 2 dekretu. Analiza treści opinii wydanej w niniejszej sprawie potwierdza, że przesądzono o niezbędności przedmiotowej nieruchomości do realizacji narodowych planów gospodarczych, przez co zarzut wskazujący, że wywłaszczenie nie miało na celu ich realizacji nie zasługuje na uwzględnienie. W ocenie organu, rażącego naruszenia prawa nie można upatrywać również w fakcie, że wywłaszczenie miało na celu przeniesienie części istniejących obiektów wojskowych na inną nieruchomość, skoro pozostawało to w związku z realizacją planu gospodarczego. Zgodnie z art. 8 ust. 1 dekretu po uzyskaniu zezwolenia na nabycie nieruchomości wykonawca narodowych planów gospodarczych (inwestor) obowiązany był wezwać właściciela do dobrowolnego jej odstąpienia za cenę określoną w art. 28 dekretu. Zgodnie z art. 8 ust. 4 dekretu, jeżeli w ciągu 15 dni od doręczenia wezwania lub dokonania obwieszczenia nie została zawarta umowa sprzedaży albo zamiany lub umowa przedwstępna w tym przedmiocie, inwestor mógł nabyć nieruchomość w drodze wywłaszczenia. Minister podkreślił, że w niniejszej sprawie wezwanie zostało wywieszone na tablicy ogłoszeń Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w P. w dniach [...] maja 1952 r. Taki sposób wezwania był prawidłowy gdyż inwestor uzyskał zezwolenie na zbiorowe wezwanie właścicieli. Niewskazanie w wezwaniu konkretnej ceny i odesłanie w tym zakresie do art. 28 dekretu nie stanowiło rażącego naruszenia prawa zgodnie z treścią uchwały siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 kwietnia 2008 r., I OPS 2/08). Również okoliczność braku zaproponowania nieruchomości zamiennej nie stanowi przejawu rażącego naruszenia prawa, albowiem przedmiotem wywłaszczenia była jedynie część a nie całość gospodarstwa rolnego. Bezskuteczność wezwania upoważniała inwestora do wystąpienia z wnioskiem o wywłaszczenie. W ocenie organu nie doszło zatem do naruszenia art. 8 ust. 1 dekretu.