Wyrok NSA z dnia 18 czerwca 2021 r., sygn. III OSK 3772/21

Administracyjne postępowanie

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Rafał Stasikowski (spr.) Sędziowie: sędzia NSA Roman Ciąglewicz sędzia del. WSA Piotr Broda po rozpoznaniu w dniu 18 czerwca 2021 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej J.Z. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 sierpnia 2020 r., sygn. akt II SA/Wa 2854/19 w sprawie ze skargi J.Z. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] września 2019 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 21 sierpnia 2020 r., sygn. akt II SA/Wa 2854/19 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę J.Z. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] września 2019 r. w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku.

Wyrok zapadł w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych.

Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia [...] września 2019 r. utrzymał w mocy własną decyzję z dnia [...] lipca 2019 r. o odmowie przyznania J.Z. emerytury w drodze wyjątku. W uzasadnieniu organ stwierdził, że w świetle art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270 ze zm.) tylko udowodnione szczególne okoliczności, które spowodowały brak wymaganego okresu ubezpieczenia, połączonego z należytym opłacaniem składek, mogą stanowić podstawę do przyznania świadczenia w drodze wyjątku. Przyznanie świadczenia w drodze wyjątku wymaga spełnienia wszystkich warunków określonych w art. 83 ust. 1 ustawy, a niespełnienie nawet jednego z nich wyklucza możliwość przyznania świadczenia w drodze wyjątku. Prezes ZUS stwierdził, że po ponownym rozpatrzeniu sprawy nadal nie stwierdzono istnienia przesłanki szczególnych okoliczności, na skutek których wnioskodawczyni nie nabyła uprawnień do świadczenia w trybie zwykłym. Organ podał, że wnioskodawczyni nie wykazała, aby niespełnienie warunków do świadczenia w trybie zwykłym spowodowane było okolicznościami, na które nie miała wpływu. Prezes ZUS wskazał, że do stażu pracy nie zaliczył okresów: zatrudnienia w Zakładzie Fryzjerskim [...] w okresie od 1.02.1967 r. do 16.12.1967 r., z uwagi na brak potwierdzenia przez Wydział Ubezpieczeń i Składek ubezpieczenia wnioskodawczyni; prowadzenia działalności gospodarczej w okresie od 17.12.1967 r. do 17.05.1973 r., z uwagi na brak potwierdzenia opłacanych składek; zatrudnienia w zakładzie dziewiarskim w okresie od 1.01.1974 r, do 1.03.1975 r., z uwagi na brak dokumentów potwierdzających zatrudnienie; pracy na roli w okresie od 4.06.1975 r. do 17.08.1987 r., z uwagi na brak zeznań świadków potwierdzających pracę na roli; pracy w [...] w okresach od 18.08.1987 r. do 31.12.1992 r., od 1.01.1995 r. do 31.12.1995 r., od 1.01.1998 r. do 1.11.1998 r., z uwagi na brak potwierdzenia opłacania składek przez zagraniczną instytucję ubezpieczeniową. Organ wskazał, że Wydział Umów Międzynarodowych w I Oddziale ZUS w [...] do stażu wnioskodawczyni zaliczył okresy zatrudnienia na terenie Polski, tj. od 1.08.1963 r. do 31.12.1966 r., od 1.04.1967 r. do 16.12.1967 r., od 3.07.1972 r. do 31.12.1973 r. i okresy opieki nad dzieckiem: od 22.01.1972 r. do 2.07.1972 r. od 1.01.1974 r. do 3.06.1975 r. oraz okresy zatrudnienia w [...]: od 1.01.1993 r. do 31.12.1994 r., od 1.01.1996 r. do 31.12.1997 r. Prezes ZUS wskazał, że wnioskodawczyni na 71 lat życia udokumentowała 7 lat, 6 miesięcy okresów składkowych i nieskładkowych oraz 4 lata okresów ubezpieczenia na terenie [...]. Okresy nieskładkowe zostały ograniczone do 1/3 udowodnionych okresów składkowych. Organ podał, że w okresach: od 17.12.1967 r. do 21.01.1972 r., od 4.06.1975 r. do 31.12.1992 r. i od 1.01.1998 r. do 16.10.2007 r., tj. do osiągnięcia wieku emerytalnego wystąpiły przerwy w opłacaniu składek na ubezpieczenie społeczne oraz ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Wskazał, że wprawdzie przepis art. 83 ust. 1 ustawy emerytalnej nie uzależnia przyznania świadczenia od określonego okresu lub długości przerw pomiędzy poszczególnymi okresami zatrudnienia, jednak przyczyny, dla których osoba nie nabyła uprawnień do emerytury lub renty, muszą być takie, że istnieje możliwość potraktowania ich jako okoliczności szczególnych, wyjątkowych. Prezes ZUS podkreślił, że okres pozostawania bez pracy, nawet potwierdzony formalną rejestracją bezrobotnego w urzędzie pracy, nie stanowi ani okresu składkowego ani nieskładkowego. W okresie rejestracji w urzędzie pracy odprowadzana jest jedynie składka na ubezpieczenie zdrowotne, natomiast nie są opłacane składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. W związku z powyższym okres rejestracji nie może zostać uwzględniony w przebiegu ubezpieczenia przy ubieganiu się o świadczenia z ustawy emerytalnej. Powoływanie się na znaczne bezrobocie panujące na terenie zamieszkania samo w sobie nie może stanowić usprawiedliwienia bezczynności zawodowej. Organ stwierdził, że podnoszone trudne warunki materialne nie stanowią wystarczającego uzasadnienia do przyznania prawa do świadczenia w drodze wyjątku. Świadczenie z przepisu art. 83 ust. 1 ustawy emerytalnej nie jest świadczeniem socjalnym, przyznawanym wyłącznie według potrzeb, nawet gdy potrzeby te są uzasadnione.