Wyrok NSA z dnia 14 marca 2018 r., sygn. II OSK 1291/16

Administracyjne postępowanie

Dnia 14 marca 2018 roku Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Wojciech Mazur Sędziowie: sędzia NSA Andrzej Wawrzyniak sędzia del. WSA Agnieszka Wilczewska-Rzepecka (spr.) Protokolant: starszy inspektor sądowy Anna Połoczańska po rozpoznaniu w dniu 14 marca 2018 roku na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej J. B. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 3 lutego 2016 r. sygn. akt III SA/Łd 1132/15 w sprawie ze skargi J. B. na decyzję Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w [...] z dnia [...] września 2015 r. nr [...] w przedmiocie braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej oddala skargę kasacyjną

Uzasadnienie

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 3 lutego 2016 r., sygn. akt III SA/Łd 1132/15, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, oddalił skargę J. B. na decyzję Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w [...] z dnia [...] września 2015 r., nr [...], w przedmiocie braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej.

W uzasadnieniu wyroku Sąd I instancji wskazał na następujące ustalenia faktyczne: Decyzją z dnia [...] września 2015r. Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w [...] utrzymał w mocy decyzję Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w [...] z dnia [...] lutego 2015r. o braku podstaw do stwierdzenia u J. B. choroby zawodowej narządu wzroku pod postacią zwyrodnienia rogówki, wywołanej czynnikami chemicznymi o działaniu drażniącym (poz. 25.4 wykazu chorób zawodowych). Organ sanitarny wskazał, że J. B. w latach 1964-1994 była zatrudniona w Zakładach [...] w Ł. (zakład zlikwidowany) na stanowisku laboranta Wytwórni [...] [...] w narażeniu zawodowym na różnorodne substancje chemiczne (m.in. akrylonitryl, akrylan metylu, kwas itakonowy, alkohol izopropylowy, alkohol metylowy, benzoesan sodu, stężony kwas siarkowy i solny, stężony wodorotlenek sodu) zgodnie z kartą oceny narażenia zawodowego z dnia 21 stycznia 2014r. sporządzoną przez PPIS w [...]. W latach 1994-2001 skarżąca pobierała zasiłek przedemerytalny. Od 2001r. przebywa na emeryturze. W okresie zatrudnienia skarżąca była wyposażona w środki ochrony indywidualnej (rękawice i okulary ochronne) i była objęta profilaktycznymi badaniami lekarskimi w wyniku, których nie orzekano przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy zawodowej. Z wywiadu lekarskiego wynika, że pierwsze dolegliwości ze strony narządu wzroku pod postacią pieczenia, świądu i łzawienia pojawiły się u skarżącej w 1968r. Występujące objawy leczyła w przychodni zakładowej. Po zakończeniu pracy w 1994r. wielokrotnie korzystała z pomocy okulisty. W trakcie leczenia postawiono rozpoznanie zespołu suchego oka okresowo powikłanego zapaleniem spojówek i rogówki. Dodatkowo od 1986r. pojawiły się dolegliwości ze strony gardła (suchość i utrudnione połykanie) oraz dróg oddechowych (częste infekcje kataralne). Dolegliwości utrzymują się cały czas pomimo zakończenia pracy w 1994r. W 2013r. Poradnia Medycyny Pracy "[...]" w T. [...] skierowała skarżącą na badania do uprawnionej do rozpoznawania chorób zawodowych jednostki orzeczniczej I stopnia, tj. Poradni Chorób Zawodowych Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy w [...], w celu wydania opinii, czy istnieją podstawy do rozpoznania zawodowego zwyrodnienia rogówki wywołanego czynnikami drażniącymi (poz. 25.4 wykazu chorób zawodowych). W wyniku przeprowadzonego postępowania diagnostyczno-orzeczniczego zainteresowana uzyskała orzeczenie lekarskie nr [...] z dnia [...] września 2014r. o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej narządu wzroku pod postacią zwyrodnienia rogówki. W uzasadnieniu tego orzeczenia zawarto informację, że w trakcie diagnostyki w Poradni Chorób Zawodowych WOMP w [...] oznaczono całkowity poziom przeciwciał klasy IgE w surowicy krwi pacjentki (wynik ujemny) oraz wykonano punktowe testy skórne z powszechnie występującymi alergenami (wynik ujemny). Podczas konsultacji okulistycznej zdiagnozowano u niej astygmatyzm OU, rzekomosoczewkowość OU, zapalenie brzegów powiek, zapalenie spojówek OU, zaburzenia w wydzielaniu filmu łzowego, rogówkę z przymgleniem nabłonka, początkową zaćmę OU i miażdżycowe zwyrodnienie naczyń siatkówki. Wyniki badań wykonanych w trakcie diagnostyki w WOMP w [...] nie potwierdziły tła alergicznego dolegliwości. W celu poszerzenia diagnostyki skarżąca na wniosek WOMP została skierowana na badania konsultacyjne do Kliniki Chorób Zawodowych Instytutu Medycyny Pracy w [...]. W badaniu okulistycznym stwierdzono, że prezentowane objawy mogą sugerować zaburzenia stabilności filmu łzowego dającego w efekcie nawracające zapalenia spojówek i brzegów powiek. Nie znaleziono podstaw do rozpoznania zwyrodnienia rogówki wywołanego czynnikami drażniącymi. Skarżąca, nie zgadzając się z treścią orzeczenia, złożyła wniosek o ponowne badania, na które została skierowana do jednostki orzeczniczej II stopnia, tj. do Instytutu Medycyny Pracy w [...]. Dokonana w Instytucie ponowna ocena stanu narządu wzroku skarżącej nie dała podstaw do rozpoznania zawodowego zwyrodnienia rogówki wywołanego czynnikami drażniącymi (orzeczenie nr [...] z dnia [...] listopada 2014r.). Organ I instancji, oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy, nie stwierdził u skarżącej choroby zawodowej narządu wzroku pod postacią zwyrodnienia rogówki wywołanego czynnikami drażniącymi. Następnie organ II instancji wskazał, że wystąpił do Instytutu Medycyny Pracy w [...] o dodatkową konsultację w odniesieniu do zmian chorobowych dotyczących rogówki (pismo z dnia 23 kwietnia 2015r.). Organ orzeczniczy w piśmie uzupełniającym z dnia 8 czerwca 2015r. wyjaśnił, iż na podstawie przeprowadzonego w Instytucie badania okulistycznego, nie stwierdzono u skarżącej żadnych zmian patologicznych w rogówkach obu oczu o charakterze zwyrodnieniowym, które mogłyby być następstwem narażenia zawodowego na substancje chemiczne o działaniu drażniącym na narząd wzroku i podstawą do rozpoznania choroby zawodowej. Substancje o działaniu drażniącym mogą okresowo wywoływać objawy miejscowe typu: pieczenie, przekrwienie, łzawienie oczu oraz mogą wywoływać przejściowe podrażnienia spojówek i/lub skóry powiek. W przypadku ich przewlekłego działania przy przekroczeniach dopuszczalnych stężeń w środowisku pracy mogą doprowadzić do poważnych zmian zwyrodnieniowych rogówki upośledzając ostrość wzroku, lecz takich zmian nie stwierdzono w oczach skarżącej. Substancje o działaniu drażniącym mogą również w niektórych przypadkach wywoływać reakcje alergiczne narządu wzroku ze strony spojówek lub skóry powiek. Proces zapalenia alergicznego nie obejmuje w tym przypadku rogówki. Przewlekły charakter objawów u skarżącej może sugerować zaburzenie wydzielania łez prowadzące do destabilizacji filmu łzowego i skutkującego podrażnieniem powiek i spojówek. Podczas hospitalizacji nie stwierdzono u skarżącej chorób oczu o charakterze zwyrodnieniowym i alergicznym, które mogłyby być następstwem narażenia zawodowego i podstawą do rozpoznania choroby zawodowej narządu wzroku. W związku z powyższym organ orzeczniczy podtrzymał swoje stanowisko zawarte w orzeczeniu lekarskim o braku podstaw do rozpoznania u skarżącej choroby zawodowej narządu wzroku pod postacią zwyrodnienia rogówki wywołanego czynnikami drażniącymi. Organ II instancji, uznając odwołanie skarżącej od decyzji z dnia [...] lutego 2015r. za niezasadne, stwierdził, że zebrany w sprawie materiał dowodowy, a przede wszystkim ustalenia uprawnionych jednostek orzeczniczych nie pozwalają na żadne odmienne wnioski niż wniosek o braku podstaw do stwierdzenia u skarżącej choroby zawodowej pod postacią zawodowego zwyrodnienia rogówki. Wskazał przy tym na ustalenia Instytutu Medycyny Pracy w [...] oraz kartę informacyjną Poradni Okulistycznej NZOZ "[...]" w K. W ocenie organu II instancji w tej sytuacji nie zostały spełnione przesłanki niezbędne do stwierdzenia choroby zawodowej, bowiem obowiązujące w przepisach uwarunkowania wymagają dla jej stwierdzenia wystąpienia łącznie 3 niezbędnych elementów: choroba stwierdzona u badanego musi być ujęta w wykazie chorób zawodowych; w środowisku pracy muszą występować czynniki szkodliwe dla zdrowia; musi istnieć, co najmniej wysokie prawdopodobieństwo, że choroba ta została spowodowana tymi czynnikami szkodliwymi. Brak któregokolwiek z powyższych kryteriów nie pozwala zdaniem organu uznać, że stwierdzone schorzenie jest chorobą zawodową. Organ podkreślił, że wydając decyzję związany jest treścią orzeczenia lekarskiego, które ocenia stan zdrowia pracownika i określa, czy rozpoznane schorzenie odpowiada wymienionemu w wykazie chorób zawodowych, a także ocenia, czy warunki pracy miały wpływ na powstanie tego schorzenia. Orzeczenie lekarskie stanowi podstawowy środek dowodowy służący stwierdzeniu choroby zawodowej. Państwowy Inspektor sanitarny nie może stwierdzić choroby zawodowej, jeżeli uprawnione jednostki orzecznicze nie rozpoznały choroby zawodowej, co w tym przypadku miało miejsce. W skardze do sądu administracyjnego J. B. stwierdziła, że zaskarża wyżej wymienioną decyzję wraz z poprzedzającą ją decyzją organu I instancji oraz orzeczeniami lekarskimi jednostek orzeczniczych obu instancji. Orzeczeniom tym zarzuca nie przeprowadzenie odpowiednich badań i konsultacji, w szczególności nie zasięgnięcie opinii lekarzy toksykologa oraz konsultanta wojewódzkiego okulistyki, w konsekwencji błędne przyjęcie, że brak jest podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej. Skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonych orzeczeń poprzez stwierdzenie, iż występujące u niej schorzenia mają charakter chorób zawodowych oraz o "konsultację z lekarzem toksykologiem oraz konsultantem chorób okulistycznych", czy występujące u niej choroby oczu są chorobami zawodowymi.