Wyrok NSA z dnia 9 maja 2017 r., sygn. I OSK 1708/15

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, zważywszy na konkretne historyczne i polityczne tło uprawnień do rekompensaty (wcześniej do ekwiwalentu), jak i na znaczenie różnych względów o charakterze społecznym, prawnym i gospodarczym, które władze Polski musiały wziąć pod uwagę przy rozwiązywaniu problemu roszczeń zabużańskich, Państwo Polskie musiało zmierzyć się z wyjątkowo trudną sytuacją i podjąć złożone decyzje polityczne na wielką skalę. Duża liczba zainteresowanych osób oraz bardzo poważna wartość ich roszczeń, to z pewnością czynniki, na które trzeba zważyć przy ocenie tego, czy zachowano wymaganą sprawiedliwą równowagę.

Teza od Redakcji

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Wiesław Morys (spr.) sędzia NSA Aleksandra Łaskarzewska sędzia del. WSA Arkadiusz Blewązka Protokolant starszy asystent sędziego Rafał Kopania po rozpoznaniu w dniu 9 maja 2017 roku na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Z. L. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 12 lutego 2015 r. sygn. akt I SA/Wa 2828/14 w sprawie ze skargi Z. L. na decyzję Ministra Skarbu Państwa z dnia [...] lipca 2014 r. nr [...] w przedmiocie potwierdzenia prawa do rekompensaty 1. oddala skargę kasacyjną, 2. odstępuje od zasądzenia od Z. L. na rzecz Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego w całości.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 12 grudnia 2015 r., sygn. akt I SA/Wa 2828/14, oddalił skargę Z. L. (dalej zamiennie wnioskodawca, odwołujący się, skarżący albo skarżący kasacyjnie) na sprecyzowaną w sentencji decyzję Ministra Skarbu Państwa.

W jego uzasadnieniu Sąd ten podał, że wnioskiem z dnia [...] grudnia 1992 r. Z. L. zwrócił się do Urzędu Rejonowego w G. o przyznanie rekompensaty za nieruchomości pozostawione przez W. L. i H. L. w S. W., pow. W.-t., woj. w., czyli poza obecnymi granicami państwa polskiego. Wojewoda D. postanowieniem z dnia [...] października 2006 r. przekazał go Wojewodzie M. jako organowi właściwemu do rozpoznania. Tenże decyzją z dnia [...] czerwca 2014 r. uwzględnił wniosek. Jak zauważył w jej uzasadnianiu, z dniem 7 października 2005 r. weszła w życie ustawa z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 169, poz. 1418 ze zm.), dalej ustawa, która wskazuje tryb postępowania w przedmiocie realizacji prawa do rekompensaty za mienie pozostawione poza granicami RP. Prawo to przysługuje spadkobiercom dawnego właściciela nieruchomości posiadającym obywatelstwo polskie i jest realizowane w jednej z form wymienionych w art. 13 ust. 1 ustawy, tj.: w formie zaliczenia wartości nieruchomości pozostawionych poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej na poczet ceny sprzedaży nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa, albo ceny sprzedaży prawa użytkowania wieczystego przysługującego Skarbowi Państwa, albo opłat z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowych stanowiących własność Skarbu Państwa i ceny sprzedaży położonych na nich budynków oraz innych urządzeń lub lokali, albo opłat za przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa, albo świadczenia pieniężnego wypłacanego ze środków Funduszu Rekompensacyjnego. Zaliczenia wartości nieruchomości pozostawionych poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej dokonuje się w wysokości równej 20% wartości tych nieruchomości. Na podstawie obszernie przedstawionych dowodów organ ustalił, że współwłaścicielami nieruchomości objętej wnioskiem, byli - na prawach wspólności małżeńskiej - W. L., syn W. i M., urodzony w dniu [...] października 1909 r. w R., zmarły w dniu [...] lipca 1966 r. w E., ostatnio zamieszkały w D., pow. G., oraz H. L. z domu W., córka K. i H., urodzona w dniu [...] lutego 1913 r. w P., zmarła w dniu [...] listopada 1988 r. w B. i tam ostatnio zamieszkała. W szczególności dowodem potwierdzającym fakt pozostawienia przez nich nieruchomości na tzw. Kresach wschodnich jest prawomocny wyrok Sądu Wojewódzkiego w J. G. z dnia [...] lutego 1991 r., sygn. akt I C [...], ją opisujący. Na tej m.in. podstawie rzeczoznawca majątkowy J. G. w operacie szacunkowym z dnia [...] marca 2014 r. ustalił, iż powierzchnia zabudowy domu mieszalnego wynosiła 182 m2, zaś wartość nieruchomości 131.741 zł. W. L. i H. L. w dniu 1 września 1939 r. posiadali obywatelstwo polskie, co potwierdzają: karta repatriacyjna H. L. Nr [...], wydana w dniu [...] grudnia 1955 r. przez Punkt Repatriacyjny w N. S., karta repatriacyjna W. L. Nr [...], wydana w dniu [...] marca 1956 r. przez Punkt Repatriacyjny w G. Fakt zamieszkiwania przez współwłaścicieli nieruchomości na byłym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej potwierdzają protokół z przesłuchania K. W. przeprowadzonego w dniu [...] stycznia 1991 r. w Sądzie Rejonowym w S., sygn. akt [...], protokół z przesłuchania Z. L. przeprowadzonego w dniu [...] lutego 1991 r. w Sądzie Rejonowym w J. G., sygn. akt I C [...]. Nieruchomości będące przedmiotem wniosku zostały pozostawione w 1945 r. poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej w wyniku opuszczenia tych terenów w związku z wojną rozpoczętą w 1939 r. Wojewoda M. ustalił również, że zgodnie z postanowieniem Sądu Rejonowego w Ł. z dnia [...] czerwca 1990 r., sygn. akt [...], spadek po W. L. na podstawie ustawy nabyli: żona H. L. oraz dzieci W. R. i Z. L. po 1/3 części. Z kolei postanowieniem Sądu Rejonowego w B. z dnia [...] lutego 1989 r., sygn. akt I Ns [...], stwierdzono, iż spadek po H. L. z mocy ustawy nabyły dzieci Z. L. i W. R. po połowie. Organ wskazał, że wnioskodawca przedłożył do akt sprawy kserokopię oświadczenia W. R. złożonego w trybie art. 3 ust 2 ustawy, czyli we właściwej formie, o wskazaniu go jako osoby uprawnionej do rekompensaty. Ustalił również, że do chwili obecnej prawo do rekompensaty z tytułu pozostawienia przedmiotowej nieruchomości nie zostało zrealizowane, na co wskazuje oświadczenie złożone przez wnioskodawcę pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań oraz korespondencja sprawdzająca. Mając na uwadze powyższe, Wojewoda M. potwierdził, iż: