Wyrok NSA z dnia 24 kwietnia 2013 r., sygn. II GSK 217/12

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Hanna Kamińska (spr.) Sędzia NSA Joanna Kabat-Rembelska Sędzia del. WSA Dariusz Dudra Protokolant Paweł Gorajewski po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2013 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej A. G. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 11 października 2011 r. sygn. akt I SA/Kr 1425/11 w sprawie ze skargi A. G. na decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] czerwca 2011 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia odsetek od nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne oddala skargę kasacyjną

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 11 października 2011 r., sygn. akt I SA/Kr 1425/11, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, działając na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.; dalej zwanej "p.p.s.a."), oddalił skargę A. G. na decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (dalej także: ZUS) z dnia [...] czerwca 2011 r., nr [...], którą organ ten - po rozpoznaniu wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy - uchylił swoją decyzję z dnia [...] marca 2011 r. (w przedmiocie odmowy umorzenia odsetek za zwłokę w zapłacie należności składkowych za prowadzącego działalność gospodarczą) i odmówił umorzenia odsetek za zwłokę od składek na: 1) ubezpieczenia za osobę prowadzącą działalność gospodarczą oraz 2) ubezpieczenia za pracowników.

Sąd pierwszej instancji wskazał w swoim rozstrzygnięciu ustalenia faktyczne i stanowisko ZUS. Organ ten stwierdził, że w dniu [...] stycznia 2011 r. A. G. wniosła o umorzenie odsetek za zwłokę z tytułu niezapłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, przy czym należności te dotyczyły zaległości (w łącznej wysokości 113 435,18 zł) związanych z działalnością prowadzoną przez męża wnioskodawczyni W. G. ([...]). Wnioskodawczyni wskazała, że osiągała dochody z umowy o pracę w wysokości 2 628,50 zł netto oraz z działalności gospodarczej (działalność remontowo- budowlana prowadzona od dnia [...] lutego 2011 r.) w wysokości 2 988,04 zł netto. Podała również, że od [...] lutego 2011 r. posiada z mężem umowę o rozdzielności majątkowej, przy czym mąż nie pracuje, nie ma szans na znalezienie jakiejkolwiek pracy, nie osiąga żadnych dochodów, jest zarejestrowany jako bezrobotny, leczy się na nadciśnienie tętnicze, chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa szyjnego po złamaniu, porażenie lewej struny głosowej, alergie, a także cierpi na dolegliwości układu krążenia i zaburzenia psychiatryczne. Wskazała ponadto, że małżonkowie posiadają na utrzymaniu dwoje dorosłych dzieci - studiującą córkę i syna pozostającego na leczeniu po wypadku komunikacyjnym w 2007 r. Oświadczyła także, iż w związku z trudną sytuacją finansową małżonkowie zaciągnęli kredyt bankowy w wysokości 199 788,75 zł, który został przeznaczony na spłatę zaległych zobowiązań W. G. wobec ZUS (w wysokości 25 000 zł), a także umowy pożyczki, limitu debetowego, długu wobec siostry i szwagra, zobowiązań wobec osób prywatnych, zobowiązań wobec składów budowlanych. Ponadto w toku postępowania ustalono, że małżonkowie nie posiadali zadłużenia z tytułu należnych podatków, terminowo opłacali również wydatki związane z kosztami utrzymania czteroosobowej rodziny. Dodatkowo z dochodów A. G. opłacane były raty kredytowe w wysokości 2 152,58 zł miesięcznie (kredyt hipoteczny w wysokości 273 619,50 zł zaciągnięty w styczniu 2011 r.) przeznaczone na spłatę wcześniejszą kredytu hipotecznego w wysokości 199 000 zł, zadłużenia męża i syna, a także kredytu w wysokości 33 000 zł oraz pożyczki z pracy w wysokości 8 000 zł. Organ ustalił również, że małżonkowie są współwłaścicielami nieruchomości - budynku mieszkalnego - wyodrębnionego lokalu o pow. 94,10 m2 położonego w [...], przy czym na części należącej do W. G. dokonano zabezpieczenia hipotecznego na poczet zaległości ZUS. Po rozpoznaniu wniosku A. G. ZUS decyzją z dnia [...] marca 2011 r. odmówił umorzenia odsetek za zwłokę w zapłacie należności składkowych za prowadzącego działalność gospodarczą - w łącznej wysokości 165 080 zł (naliczonej na dzień złożenia wniosku). Organ administracji uznał, że niemożliwe było umorzenie należności na podstawie art. 28 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.) z powodu tzw. "całkowitej nieściągalności", bowiem zaległości zostały zabezpieczone na majątku W. G. (nieruchomym i ruchomym) stąd formalnie możliwa byłaby egzekucja z tego majątku. Zdaniem ZUS, w sprawie nie wystąpiły również przesłanki umorzenia określone w § 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 31 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad umarzania należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne (Dz. U. Nr 141, poz. 1365; dalej powoływanego jako "rozporządzenie MGPiPS z 31 lipca 2003 r."), bowiem pomimo dużych trudności finansowych sytuacja A. G. jest stabilna, a mąż i syn, mimo problemów zdrowotnych, potencjalnie nie są pozbawieni możliwości dodatkowego zatrudnienia. Organ administracji stwierdził również, że skoro wnioskodawczyni spłaca innych wierzycieli, to umorzenie prowadziłoby do nadania prymatu innym wierzycielom kosztem ZUS. Po rozpoznaniu wniosku o ponownego rozpatrzenie sprawy, ZUS decyzją z dnia [...] czerwca 2011 r. uchylił swoją poprzednią decyzję i orzekł co do istoty sprawy w ten sposób, że odmówił umorzenia odsetek za zwłokę od składek na: 1) ubezpieczenia za osobę prowadzącą działalność gospodarczą (w łącznej wysokości 30 386 zł) oraz 2) ubezpieczenia za pracowników (w łącznej wysokości 113 212 zł). Organ podtrzymał swoją wcześniejszą argumentację w kwestii odmowy umorzenia odsetek za składki z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Odnosząc się natomiast do należności związanych z odsetkami za zwłokę od składek za pracowników, ZUS stwierdził, że ich umorzenie może nastąpić wyłącznie w przypadku całkowitej nieściągalności, która w niniejszej sprawie nie wystąpiła.