Wyrok NSA z dnia 22 czerwca 1999 r., sygn. II SA 1101/99

Wniosek o przeprowadzenie referendum gminnego, o którym mowa w art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 11 października 1991 r. o referendum gminnym, musi zawierać pytania referendum odpowiadające istocie sprawy, co do której wypowiedzieli się mieszkańcy gminy, udzielając poparcia inicjatywie jej rozstrzygnięcia w drodze referendum.

UZASADNIENIE

Rada Miasta W. uchwała z dnia 17 maja 1999 r. odrzuciła wniosek grupy mieszkańców z dnia 20 kwietnia 1999 r. o przeprowadzenie referendum gminnego w sprawie pozostawienia dwóch szkół podstawowych w W. i utworzenia w budynkach tych szkół dwóch gimnazjów. W uzasadnieniu uchwały podano, że podstawa odrzucenia wniosku było stwierdzenie naruszenia art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 11 października 1991 r. o referendum gminnym przez niepodanie w informacji publicznym obwieszczeniu o zamiarze przeprowadzenia referendum pytania referendum, a tak że upowszechnienie dwóch różnych co do treści obwieszczeń o planowanym referendum. Zarzucono również rozbieżność pomiędzy określeniem przedmiotu referendum w obwieszczeniach o referendum i na kartach poparcia obywateli dla inicjatywy referendum a wnioskiem o przeprowadzenie referendum. Zdaniem Rady Miasta, wyrażonym w uchwale, przeprowadzenie referendum w tej sprawie prowadziłoby do rozstrzygnięć sprzecznych z prawem, tj. z art. 8 ustawy z dnia 8 stycznia 1999 r. Przepisy wprowadzające reformę ustroju szkolnego /Dz.U. nr 12 poz. 96/ oraz par. 1 i par. 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 lutego 1999 r. w sprawie sposobu i terminów dostosowania działalności dotychczasowych szkół podstawowych do wymogów nowego systemu szkolnego oraz tworzenia gimnazjów /Dz.U. nr 14 poz. 124/. Sprzeczne z prawem byłoby również rozstrzygnięcie nakazujące pozostawienie gimnazjów w budynkach szkół podstawowych, a także utworzenie gimnazjum nie mającego w swym obwodzie co najmniej 150 uczniów. Ponadto w uzasadnieniu uchwały stwierdzono, że referendum stało się bezprzedmiotowe, ponieważ Rada Miasta podjęła już prawo mocne uchwały w tej sprawie. Uchwały te nie zostały zaskarżone. Pani Barbara D., reprezentująca inicjatorów referendum, zaskarżyła tę uchwałę Rady Miasta W. do Naczelnego Sądu Administracyjnego wnosząc o jej uchylenie i wydanie postanowienia uwzględniającego skargę. W uzasadnieniu żądania przed stawiła przebieg działań poprzedzających złożenie wniosku o przeprowadzenie referendum oraz podniosła m.in. zarzuty dotyczące poczynań komisji rady miasta powołanej do zbadania wniosku o przeprowadzenie referendum oraz zarzuty pod adresem protokołu z sesji, na której podjęto zaskarżona uchwałę, a także uzasadnienia uchwały podanego przez burmistrza. Ponadto podała, że inicjatorzy referendum działają z upoważnienia ponad 1600 mieszkańców miasta. W odpowiedzi na skargę Rada Miasta w W. wniosła o jej oddalenie. Przypominając przebieg sprawy powtórzyła argumenty podane na uzasadnienie odrzucenia wniosku o przeprowadzenie referendum oraz odniosła się do zarzutów skargi. Po kreśliła, że informacja inicjatorów referendum skierowana do burmistrza miasta w. 18 marca 1999 r. mówiła o zamiarze przeprowadzenia referendum w sprawie prze kształcenia ośmioklasowych szkół podstawowych w sześcioklasowe szkoły podstawowe i utworzenia w budynkach tych szkół dwóch gimnazjów. Następnie inicjatorzy referendum rozpowszechnili obwieszczenia o zamiarze przeprowadzenia referendum o różnej treści. W jednej wersji informowano o przeprowadzeniu referendum w sprawie przekształcenia dwóch ośmioklasowych szkół podstawowych w W. w sześcioklasowe szkoły podstawowe i utworzenia w budynkach tych szkół dwóch gimnazjów. W drugiej zaś tę samą treść podano w formie pytania: czy jesteś za prze kształceniem ośmioklasowych szkół podstawowych w W. w sześcioklasowe szkoły podstawowe i utworzeniem w budynkach tych szkół dwóch gimnazjów? Na kartach przeznaczonych do zbierania podpisów obywateli popierających inicjatywę przeprowadzenia referendum określono jedynie przedmiot referendum w formie zdania oznajmującego, tak jak w informacji skierowanej do burmistrza, nie formułując pytania referendum. Natomiast we wniosku o przeprowadzenie referendum, skierowanym na ręce burmistrza miasta W., zawarto pytanie referendalne sformułowane odmiennie niż w jednej z wersji publicznego obwieszczenia o zamiarze przeprowadzenia referendum. Brzmiało ono: czy jesteś za pozostawieniem w W. dwóch szkół podstawowych, tj. Szkoły Podstawowej Nr 1 i Szkoły Podstawowej Nr 2 oraz za powołaniem w budynkach każdej z tych szkół odrębnego gimnazjum? Zdaniem Rady Miejskiej w W. rozbieżności w sposobie określenia przez inicjatorów przed miotu referendum na poszczególnych etapach postępowania poprzedzającego złożenie wniosku prowadzą do tego, że mieszkańcy nie wiedzieliby na co głosują w dniu ewentualnego referendum. Nie można uwzględnić zmiany pytania referendum w trakcie przygotowania referendum. Referendum mogłoby się odbyć tylko w przedmiocie określonym na karcie zawierającej poparcie obywatela dla tej inicjatywy. W ten sposób obywatel wyraża swą zgodę na przeprowadzenie referendum w określonej sprawie. Późniejsza zmiana sposobu określenia przedmiotu referendum wprowadza w błąd osoby, które udzieliły poparcia inicjatorom i dlatego jest niedopuszczalna.