Różnice kursowe w księgach rachunkowych

Z terminem „różnice kursowe” jednostki spotykają się przy przeprowadzaniu transakcji krajowych lub zagranicznych wyrażonych w walutach obcych. W wyniku tych zdarzeń wartość transakcji po przeliczeniu na złote w momencie przeprowadzenia jest inna niż wartość tej transakcji w momencie jej faktycznego rozliczenia, np. zapłaty. Co za tym idzie – w zależności od wzajemnych relacji między kursami walut występują dodatnie lub ujemne różnice kursowe, które zwiększają przychody lub koszty jednostki.

Transakcje wyrażone w walucie obcej, takie jak np. sprzedaż produktów, towarów i usług lub ich zakup, są przeliczane na złote dwukrotnie. Pierwszy raz – w momencie dokonania transakcji sprzedaży lub zakupu. Ponowne przeliczenie następuje w momencie otrzymania lub dokonania zapłaty. W związku z tym, że kurs zastosowany do przeliczenia transakcji w momencie jej przeprowadzenia jest przeważnie inny niż kurs zastosowany do przeliczenia tej transakcji w momencie zapłaty, powstają różnice kursowe dodatnie lub ujemne. Zwiększają one przychody lub koszty jednostki bądź wpływają na cenę nabycia albo koszt wytworzenia danego składnika majątku jednostki. Dokonywany jest również podział różnic kursowych na zrealizowane i niezrealizowane, podatkowe i niepodatkowe, a także na wynikowe i bilansowe.

Aby transakcje wyrażone w walutach obcych można było ująć w księgach rachunkowych czy ewidencjach podatkowych, muszą zostać przeliczone na złote. Od poprawności ich przeliczenia uzależnione jest prawidłowe ustalenie różnic kursowych. Jednostki mogą dokonywać przeliczenia transakcji po:

• kursie średnim NBP – kurs podawany przez NBP (jest to kurs statyczno-informacyjny ustalony na podstawie informacji zebranych o kursach kupna i sprzedaży walut w różnych bankach);

Z uwagi na fakt, iż średnie kursy walut obowiązujące danego dnia są publikowane przez NBP dopiero około południa, przepisy prawa bilansowego i podatkowego, w zakresie przeliczania transakcji wyrażonych w walutach obcych na złote, odnoszą się do kursów średnich ogłoszonych przez NBP na dzień poprzedzający przeprowadzenie transakcji, tj. na dzień poprzedzający powstanie przychodu, poniesienie kosztu, a także powstanie obowiązku podatkowego w VAT czy otrzymanie bądź dokonanie zapłaty.