Działalność charytatywna firm - skutki dla rozliczeń VAT

Dla rozliczeń VAT znaczenie ma nie tylko przekazanie towarów, które według Kodeksu cywilnego jest klasyfikowane jako darowizna, ale również nieodpłatne świadczenie usług, którego Kodeks cywilny nie reguluje.

Kodeks cywilny definiuje darowiznę jako umowę, na podstawie której darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku (art. 888 k.c.).

Istotą darowizny jest jej dobrowolność i bezpłatny charakter. Darczyńca jest zobowiązany do wykonania darowizny w taki sposób, by obdarowany uzyskał korzyść majątkową stanowiącą przedmiot darowizny. Natomiast świadczeniu darczyńcy nie towarzyszy żadne świadczenie wzajemne ze strony obdarowanego. Przedmiotem darowizny mogą być pieniądze, rzeczy (ruchomości i nieruchomości), prawa majątkowe itp.

Oświadczenie darczyńcy o przekazaniu darowizny powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednak umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Oznacza to, że wystarczająca jest dowolna forma umowy darowizny (np. zwykła pisemna), jeżeli darowizna zostanie wykonana.

Jeżeli jednak dla całej czynności przepisy szczególne wymagają zachowania szczególnej formy, wówczas przepisy dotyczące ważności darowizny w dowolnej formie nie znajdują zastosowania. Tak będzie w przypadku darowizny nieruchomości. Ze względu na to, że przeniesienie własności nieruchomości może nastąpić na podstawie aktu notarialnego, darowizna nieruchomości dokonana bez zachowania tej szczególnej formy umowy jest nieważna (art. 158 w zw. z art. 890 § 2 k.c.). Często towary są przekazywane bez umowy pisemnej, jednak skutki tej umowy są nadal ważne. Poza tym należy pamiętać o ogólnej zasadzie, jaka obowiązuje w ustawie o VAT, że czynności podlegające VAT, w tym darowizna uznana za odpłatną dostawę towarów, podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa (art. 5 ust. 2 ustawy o VAT). Jednak dla celów dowodowych zawsze lepiej zachować formę pisemną. Przykład takiej umowy przedstawiamy dalszej części artykułu.